آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

رساله فوق الذکر در چندین فصل تنظیم شده است فصل اول تحت عنوان تاریخچه علت غایی است که به صورت مختصر به سیر آن در طول تاریخ فلسفه در یونان قدیم (نظریه اتمیستها، سقراط، افلاطون، ارسطو) و در فلسفه( جدید نظریه دکارت و لایب نیتز) اشاره شده است. فصل دوم در برابر دارنده بخشی اجمالی پیرامون علل اربعه و ارتباط آنها با یکدیگر است. فصل سوم بهر شکلی رابطه علت غایی با طبیعت را مطرح و بعضی از مشکلات وارده در این خصوص را بازگو و سپس به پاسخگویی آنها اقدام نموده است. در دو فصل دیگر این رساله بعنی فصل چهارم و پنجم تفکر جدید غرب ( فلسفه جدید) مطرح و زمینه های ظهور این تفکر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این فصل در حقیقت مقدمه ای برای کنکاش واقع شده است و در بحث زمینه های ظهور این تفکر جدید نگارنده تفکر جدید غرب را بدترین صورت ماده انگاری تلقی کرده و از آن به عنوان ماده انگاری نقابدار نام برده است. در فصل پنجم به نمودهای عینی اعراض از غایتمندی که از بیکن و دکارت شروع می شود و با اسپینوزا و کانت ادامه می یابد به نحوی که این مسئله (غایتمندی) در فلسفه های تجربی و پوزیتیویستی مطلقاً کنار گذاشته می شود. در دو فصل آخر ( فصل ششم و هفتم ) بحث غایتمندی در قلمرو خداوند و افعال انسان با نظر به فلسفه اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. قابل توجه است که این کار تحقیقی با عنایت به اهمیت آن در تفکر اسلامی و خصوصاً فلسفه اسلامی مورد تشویق اساتید ارجمند قرار گرفته و استاد بزرگوار جناب آقای رضا داوری پیشنهاد چاپ آن را به این حقیر داده اند. در این رساله حقانیت و غنای پر بار فلسفه اسلامی در عرضه حقایق فلسفی و پاسخگویی به شبهات گوناگون عقدتی و تهاجم فرهنگی به خوبی جلوه نموده است . در پایان قابل ذکر است که این رساله با نمره عالی مورد پذیرش قرار گرفته است.

حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمترجو که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را آنچه مسلم است این است که در همان قرن اول هجری بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) از طریق تعلیمات پیامبر اکرم (ص) و معصومین و دعاهای بلند عرفانی که از آنها به یادگار مانده بود گرایش به عرفان و جذبه عرفانی در اسلام ظاهر می شود و آثار ظهور عرفان در زندگی اجتماعی مردم مومن به اعراض از شهوات زمینی و توجه به حیات معنوی و عالم شهودی دور از عالم ظاهری تحقق پیدا می کند. این آثار مخصوصاً در نتیجه توسعه تدریجی سلطه اموی و تحول آن به یک حکومت استبدادی بارزتر می گردد . زیرا چنان سیاست خشک ذوق و عواطف مؤمنان را سخت آزرده کرده بود که آنها را برای ایثار و فداکاری و مجاهدت در جهت تعالی روح آماده کرد و به مشاهده عالم باطنی سوق داد . به گونه ای که گاهی بر اثر نیروی ایمان و حسن شجاعت و فداکاری در این سیر و سلوک معنوی به مقامات عالی عرفانی می رسیدند . از جمله آنها می توان اولین مظاهر این شور معنوی را در حسن بصری و دیگران مشاهده کرد . عرفان و تصوف اولین بار که پدید آمد عکس العملی بود علیه فساد اوضاع اجتماعی و اخلاقی آن عصر و کوششی برای طهارت باطن و تزکیه نفس آنچان که بتوان به حق واصل شد. البته باید خاطر نشان کرد که عرفان و تصوف هم در طول تاریخ، آرام آرام رنگ سیاسی به خود گرفت بدون تردید از هر صد صوفی و عارف از زمان حسن بصری که خود عارفی ایرانی و از دهات اطراف بصره بود هشتاد درصد صوفیان ایرانی بوده اند و از این هشتاد درصد نیز اغلب خراسانی بودند . خراسان مرکز قیام علیه خلافت ها و مبارزات سیاسی بود . بنابر این می توان گفت که رشد و گسترش اصلی تصوف مربوط می شود به شرایط خاص سیاسی که بعداً پدید آمده است بطوری که ریشه و بنیاد شرایط اجتماعی و سیاسی را در طول تاریخ کشورهای اسلامی می توان تا حدودی در تاریخ تصوف مشاهده کرد . تصوف در ایران ابتدا گرایش به اصالت های اسلامی داشت، سپس شکل مبارزه با بیداد و ستم را نیز پیدا کرد . در هر حال شرایط اجتماعی نیز در کنار سایر عوامل مهم دیگر به پیدایش جنبش نیرومند ترک دنیایی و ریاضت کشی در مهمترین مراکز حکومت خلفا انجامید. عرفان و تصوف اسلامی بی تردید، از خود اسلام مایه گرفته و آبشخوری جز قرآن و حدیث و نحو زندگی شخص پیامبر گرامی اسلام و صحابه واقعی و صمیمی ندارد ولی در سیر تکاملی خود با نظام های بزرگ فکری دیگری برخورد کرده و تحولاتی در فروع و آداب و رسوم آن پدید آمده است