آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

حدیثی که مفهوم ظاهری آن شامل مطالب پیچیده‌ و یا ناسازگار با یافته‌های پیشین باشد را مشکل الحدیث می نامند. دامنه اینگونه احادیث را می توان در تمام حوزه های معرفتی و به صورت گسترده در موضوعات اعتقادی و کلامی ملاحظه کرد؛ از علل پربسامدی مشکل الحدیث های اعتقادی می توان به گستردگی معارف اعتقادی، شیوه های متعدد صدور این دسته از معارف و مبارزه با عقاید منحرف اشاره کرد. موضوع این پژوهش از بین معارف اعتقادی، احادیث توحیدی و احتجاجات مربوط به امامت است. اصحاب ائمه (علیهم السلام) و بعدها محدثان بزرگ به تبیین موردی احادیث مشکل تبیین احادیث اعتقادی پرداخته اند این پژوهش به قاعده مند کردن تلاش محدثان پرداخته است و نشان داده است که بکارگیری معارف عقلی در تبیین احادیث توحیدی نقش بالایی را ایفا می کند همچنین توجه به روش های احتجاجات معصومان (علیهم السلام) از جمله فهم اشکالات بنایی و مبنایی ایشان در دفاع از امامت ائمه (علیهم السلام) و دفع شبهات مربوط به خلافتشان نقش بسزایی دارد.

مسأله اصلی پژوهش حاضر، تبیین و تحلیل «رَجفَة الشام» قبل از ظهور است. در صحنه تحولات فتنه شام قبل از ظهور، دو واژه «رَجفَة» و «خَسف» به عنوان نشانه‏های کلیدی و سرنوشت‏ساز در حوادث قبل از تسلط سفیانی (اولین نشانه حتمی ظهور) بر دمشق سوریه بیان شده است؛ اگرچه درباره مصداق و معنای خسف، اتفاق نظر وجود دارد و به فرو رفتن زمین در منطقه حرستا و جابیه دمشق تعبیر شده است لکن درباره معنا و مصداق رجفة الشام، اختلاف نظر فراوان بوده و کماکان مبهم است. اهمیت فراوان «رَجفَة الشام» به عنوان «اولین» حادثه از سلسله حوادث منتهی به حاکمیت سفیانی مورد حمایت غربی‌ها بر دمشق سوریه قبل از ظهور، محل نزاع و گفتگوی علمی بین صاحب‌نظران و کارشناسان مهدویت قرار گرفته است. در این نوشتار، سه تفسیر در معنای «رَجفَة الشام»، یعنی: 1. حادثه زمینی (زلزله)، 2. حادثه آسمانی (حمله با سلاح مرگبار اتمی و قتل بیش از صد هزار نفر)، 3. جنگ در منطقه شام بیان گردیده و در پایان با توجه به کتب لغت، احادیث هم‏خانواده و قراین دیگر، معنای سوم اخذ گردید. بنابراین، وقوع زلزله بسیار بزرگ در مقیاس وسیع (احتمال اول) و نیز حمله با سلاح غیرمتعارف و مرگبار اتمی (احتمال دوم) قبل از ظهور در منطقه شام که در آنِ ‏واحد منجر به کشته شدن صد هزار نفر شود، منتفی است و رجفة الشام به معنای جنگ بین دو جبهه نظامی مخالف هم است که در ضمن «فتنه شام»، منجر به قتل فراوان انسان‏ها نیز خواهد شد. در این نوشتار از منابع اسنادی - کتابخانه‌ای استفاده شده و در چارچوب روش توصیفی - تحلیلی به رشته تحریر در آمده است.

عبارت تاویل که با نزول قرآن به عرصه اندیشه بشری وارد شد؛ همواره یک تعبیر چالش برانگیز بوده که دامنه ای بین کفر و ایمان داشته و مفسرین چون همواره از طریق معنای استعمالی در قرآن بدنبال معنایابی آن بوده اند؛ نتوانسته اند به اجماعی در مورد دامنه آن معنایی آن برسند. اما این رساله سعی نموده راهی متفاوت برگزیند و با استفاده از فقه اللغه و همچنین کمک گرفتن از روایات تاویل را معنایابی نموده و از آن زاویه نگاهی به بعض فرازهای نهج البلاغه داشته باشد. رساله در فصل اول با اشاره مختصر به پیشینه تاویل در قرآن و نهج البلاغه، مهمترین نظرات در این زمینه را نقد و بررسی نموده، تاکید می نماید نگاه تاویلگرا، این توان را دارد که عمقی ژرف تر فرازهای نهج البلاغه را نشان دهد. در فصل دوم بطور مبسوط فقه اللغه تاویل را بررسی، دلیل ترجیح آن را بر الفاظ مترادف تاویل در قرآن مطرح نموده، و با بیان ضوابطی برای تاویل صحیح، معنای مختار خود را از تاویل بیان می کند. فصل سوم رساله به تاویلات عرفانی اختصاص می یابد و نشان می دهد پایه گذار علم توحید و عرفان نظری را باید حضرت امیر علیه السلام دانست. فصل چهارم نمونه ای از تاویلات تاریخی نهج البلاغه را به خود اختصاص داده و نشان می دهد نگاه تاویگرا قادر است نگاه انسان به تاریخ را تغییر دهد. در فصل پنجم بخشی از مباحث سیاسی اجتماعی نهج البلاغه مطرح و تصویر شفاف تر از دوران خلافت حضرت ارائه می دهد. رساله با ورود به سه حوزه معرفت شناسی عقلی، نقلی و تجربی و همچنین علوم انتزاعی جامعه شناسی و کاربردی اقتصاد؛ نشان می دهد نهج البلاغه کتابی است که می تواند راه زندگی بشر را همیشه و در همه زمان ها به او نشان دهد.

شناخت سبكهاى نگارشى، شيوة جديدى است كه در عصر حاضر ابتدا در عرصة ادبيات فارسى رخ نمود و سپس به ديگر دانشها نيز راه يافت. محمد جعفر الكَتّانى - دانشمند معاصر اهلسنت - نخستين كسى است كه به سبكشناسي كتب حديثى پرداخت و كتاب الرسالة المستطرفه رهآورد اين پژوهشِ ماندگار اوست. دانشيان شيعى نيز چند صباحى است كه به اين شيوه رو كردهاند. از فوايد سبكشناسى آن است كه پژوهشگران با سبك نگارشى نويسندگان آشنا شده و پژوهشهاى خود را هدفمند دنبال مىكنند. ضمن آنكه در احيای برخى از سبكهاى پيشينيان نيز مىتوانند گام بردارند. پژوهشِ حاضر تالشى است كوچك در شناساندن سه سبك نگارشى مؤلفى بزرگ. آثار حديثى شيخ بهايى نشان از جايگاهِ بلندِ او در عرصة حديثپژوهى دارد. اين نوشتار بر آن است تا سبك حديثنگارى وی را در سه كتاب أالربعون حديثا، الحبل المتين و مفتاح الفالح بررسى كند.

در این پژوهش، اندیشه ها‌ی کلامی عبدالله ابن ابی یعفور بر اساس روایات اعتقادی نقل شده از وی، بررسی می گردد. او از یاران صدیق امام صادق ?و مورد اعتماد ایشان می باشد و در کتب روایی دلائل و رجالی فراوانی مبنی بر ثقه بودن ایشان وجود دارد . در گذشته راویان موثق فقط روایاتی را نقل می‌کردند و به دیگران اجازه نقل آنها را می‌دادند که مورد پذیرش آنها بود و از نقل روایاتی که قبول نداشتند، امتناع می نمودند. بنابراین بررسی روایات آنان، راهی مناسب برای دستیابی به آرائشان می باشد. با مطالعه جوامع روایی پیشین ( تا قرن پنجم ) ، روایات اعتقادی ابن ابی یعفور گرد آوری گردیدکه مجموعه ای ساختارمند از باورهای اصحاب امامیه در آن دوران را ارائه می کند. این مجموعه در سه بخش مبداشناسی،راهنما شناسی و فرجام شناسی مورد بررسی قرار گرفته است .در بخش مبداشناسی، پیرامون معرفت، شناخت خداوند، کیفیت و اقسام آن، اوصاف او پرداخته شده است. بحث راهنما شناسی دربرگیرنده سه زیر عنوان نبوت ،امامت و مهدویتاست. که نبوت وامامت در دو بخش نبوت و امامت عامه و خاصه و مهدویت به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفت .در انتها دربحث فرجام شناسی مباحثی از قبیل مرگ ، قیامت و بهشت و دوزخ مورد بررسی قرار گرفت . روایاتی که ابن ابی یعفور نقل می کند، زندگی اخروی و حتمیت آن برای همه را مسلم می داند.

به سبب ارزش و اهمیت والای مثبت اندیشی و خوش گمانی در تمام امور و پیامدهای مبارک آن،از جمله سلامتی و آسایش روح و روان فرد و جامعه، موضوع این تحقیق به خوش گمانی یا «حسن ظن» اختصاص یافت. این صفت با تمام ابعادش شامل حسن ظن به خدا، به خود، به همنوع، و به جهان آفرینش خواهد بود. در آموزه‌های دینی به این ویژگی به عنوان صفتی برجسته توصیه شده و از بدبینی و سوء ظن در جامعه ایمانی نهی شده است. خدای متعال نیز مومنان را از هر گونه بدگمانی و بدبینی که موجب تضییع شخصیت و حرمت افراد می‌شود برحذر داشته و دستاورد آن را بی‌نیاز کننده ندانسته است. در مقابل «حسن ظن» پیامدهای ارزشمندی همچون امنیت و آسایش مردم، آرامش درونی، رضایت از زندگی و سعادت اخروی را برای انسان به ارمغان می‌آورد.در این پژوهش ابعاد مختلف حسن ظن مورد بررسی قرار گرفت و دستاورد آن این بوده است که خوش گمانی به پروردگار متعال امری پسندیده و برای برآورده شدن حوائج و خواسته‌ها کارآمد است. حسن ظن به همنوع در جامعه ایمانی و جامعه‌ای که به ارزش‌های اخلاقی پایبند است نیز از اصول اساسی اخلاق اجتماعی است و روابط اجتماعی بدون آن به سامان نخواهد رسید. این ویژگی در جوامعی که فساد اخلاقی بر آن حاکم است و یا به هنگام مواجهه با دشمنان نوعی بلاهت خواهد بود.حسن ظن به خود نیز دو شاخه دارد. یکی خوش گمانی به توانمندی های خدادادی خویش که به معنای اعتماد به نفس نیز می‌تواند باشد و برای موفقیت در امور شخصی ضروری است. شاخه دیگر آن خوش گمانی به اعمال خود و مصون دانسن خویش از ابتلا به خطا و گناه است که ناپسند بوده از رذایل اخلاقی به شمار می رود.