آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ائمه معصومین (علیهم السلام) و از جمله امام سجاد (ع)، با توجه به منصب مهم الهی که عهده دار بودند، در راستای حفظ، رشد و نمو اسلام و نیز هدایت مردم، تلاش های بسیار نموده اند. از جمله آن تلاشها، سخنان و احادیث فراوان است که با توجه به فعالیت های گسترده آنها، کثیرالحدیث بودنشان امری انکارناپذیر به نظر می رسد؛ ولی همانگونه که در تاریخ حدیث گزارش شده، گاهی افرادی جهت تضعیف شخصی، حدیثی جعل و یا از روی خطا و تدلیس تغییراتی در متن حدیث ایجاد کرده اند. در نتیجه مطلبی نادرست ارایه و به دست متاخرین رسیده و بر این اساس قضاوتهای نادرستی (بویژه از سوی خاورشناسان) ارایه شده است. نسبت به امام سجاد (ع) نیز، روایاتی با صفت «قلیل الحدیث» بودن جعل شده است. این مقاله در صدد بررسی و نقد این روایات و مبرا دانستن آن حضرت، از صفت «قلیل الحدیث» بودن با ارایه ادله گوناگون است.

تفسیر قرآن به قرآن، همان شرح آیات قرآنی است که به واسطه دیگر آیات انجام می شود و آیات قرآن به مثابه منبعی برای تفسیر آیات دیگر به شمار می رود. هف ما در این پایان نامه بررسی روش تفسیر قرآن به قرآن در جزء 14 کلام الله مجید از دیدگاه مفسران شیعه و اهل تسنن می باشد تا بدین وسیله به شباهت ها و تفاوت های این دو دیدگاه دست پیدا کنیم. به گونه ای در پژوهش حاضر به چهار منبع اصلی اتکا نمودیم که دو منبع از آن متعلق به اهل تشیع است که المیزان علامه طباطبایی و الفرقان دکتر صادقی تهرانی را شامل می گردد و دو منبع دیگر از آنِ اهل تسنن می باشد که شامل اضواء البیان شنقیطی و التفسیر القرآنی للقرآن عبدالکریم خطیب است. این پژوهش روش توصیفی و تحلیلی را در پیش گرفت که از پژوهش ها و متون کتابخانه ای نیز بهره گرفت.مهمترین نتایجی که این جستار بدان دست یافت این است که مفسران شیعه و اهل تسنن در تفسیر جزء 14 در 31 آیه زیر با هم مشابهت دارند: 13 آیه در سوره حجر و آن آیات (2، 7، 9، 22، 26، 33، 39، 53، 58، 61، 85، 87، 88 ) می باشد و در سوره نحل 18 آیه که شامل آیات (4، 9، 13، 15، 24، 27، 30، 32، 37، 43، 52، 57، 79، 89، 90، 97، 101، 118) است و همچنین این مفسران در 10 آیه رویکردهای متفاوتی دارند: دو آیه در سوره حجر و آن آیات (90، 99) است و در سوره نحل 8 آیه که آیات (1، 2، 62، 84، 112، 128) را در بر دارد.

خداوند متعال اهداف متعددی را با وحی و قرآن کریم در نظر گرفته است، زیرا هدف اصلی از نزول قرآن، هدایت و هدایت مردم به سوی کمال و تقرب به خداوند متعال است. سوره اعراف پس از سوره بقره و نساء هفتمین سوره از نظر تعداد، ششمین سوره و سومین سوره از نظر طول است. آیات آن دویست و شش است. در این سوره فرقه های تربیتی متعدد و مهمی وجود دارد که نمی توان آنها را برشمرد، اما به برخی از آنها اشاره می کنم از جمله: آثار سوء استکبار (آیه 12)، غفلت (آیه 179)، نقش بلا در زندگی انسان. آیه 94) نقش محیط و خانواده در تربیت فرزندان صالح (آیه 58) پیروی از امیال نفس را به هلاکت می رساند (آیه 176)، ایمان و تقوا موجب نزول برکت و بصیرت و رهایی از شر شیطان می شود. زمزمه می کند (آیات 96، 200، 201). من می خواهم این ظرایف را با استناد به تفاسیر امروزی بررسی کنم، منظورم «ترازو» علامه طباطبایی، «از نزول قرآن» سید محمد حسین فضل الله و «از رهنمودهای قرآن» نوشته است.

دکتر غلامرضا رئیسیان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص آموزه های دینی و نحوه مواجهه با بحران ویروس کرونا اظهار کرد: نظافت و بهداشت در رأس آموزه‌های دینی است که آن‌ها را فرا گرفته‌ایم، انسان مومن کسی است که مسائل بهداشتی و نظافت را در تمام مراحل زندگی رعایت می‌کند.

«ریشه‌شناسی»یکی از مهم‌ترین شاخه‌های زبان‌شناسی درزمانی و مهم‌ترین روش برای تصحیح و تدقیق قول لغویان در تشخیص مشترک لفظییا معنوی به شمار می‌رود که با ایجاد نگاه تاریخی به تغییرات واژگان و پی‌جویی صورت و معانی آنها در زبان‌های کهن می‌پردازد و برای شناخت منطق حاکم بر آن و نقش کلیدی در یافتن معانی حقیقی و مجازی کلمات قرآن کریم تلاش می‌کند. علم ریشه‌شناسی به‌جهت الزام‌آور‌بودن توانایی، در یافتن ریشۀ کلمات در کهن‌ترین زبان‌ها و یافتن صورت‌بندی ساخت واژگان که نیازمندیادگیری زبان‌های کهن و آشنایی با مباحث آواشناسی، وام‌گیری، تغییرات صرفی و تغییرات معنایی و تحلیل‌های پیچیده است، عرصه را برای ورود محقّقان سایر رشته‌های علوم انسانی از جمله قرآن‌پژوهان تنگ‌تر می‌کند.در این پژوهش کوشش شده است، واژۀ «ارث» از رهگذر روش ریشه‌شناسی مطالعه موردی شود. صورت‌های متنوّع آن در زبان‌های کهن سامی همچون اکدی، آشوری، عبری، سریانی، حبشی بررسی شود و نشان ‌دهد معانی مختلف ریشۀ «و ر ث» از یک جامع معنایی برخوردار است و گفتمان غالب موجود در تفاسیر که معنای حقیقی این واژه را « ترکۀ میّت» با بار معنایی فقهی معرفی کرده‌اند و سایر معانی موجود در آیات ارث را مَجاز برمی‌شمارد، از دقّت کافی برخوردار نیستند.

آدمی در مسیر تکاملی خود به سوی خداوند، به جهت دارا بودن طبیعت مادّی (شهوانی)، با نَفْس امّاره که امرکننده به زشتی‌ها و پستی‌ها می‌باشد، همیشه در ستیز است. این نوشتار با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پی ارائه مهارت‌های قرآنی غلبه بر نَفْس امّاره است که انسان‌ها در پرتو آن(مهارت‌ها) می‌توانند بر نَفْس امّاره فائق آیند و از آن در رشد و تعالی خویش بهره گیرند. مقالة حاضر با تکیه بر آیات کریمه و روش تفسیر موضوعی و معناشناسی و با هدف استخراج و شناسایی مهارت‌های قرآنی غلبه بر نَفْس امّاره، آنها را مورد بحث قرار داده است. قرآن برای غلبه بر نَفْس امّاره، مجموعه‌ای از مهارت‌های شناختی (آگاهی‌بخشی به وجود سرای واپسین، سرانجام نَفْس امّاره هلاکت و جهنم و توجّه دادن بشر به درک حضور خداوند در زندگی) و مهارت‌های رفتاری (پندپذیری، پیروی هدفمند و کنترل و محدود کردن نگاه) و مهارت‌های معنوی (ایمان، ارتباط با خدا، تقوا و صبر) را ارائه داده است که به تفضیل در این نوشتار بدانها پرداخته می‌شود. حاصل نوشتار حاضر این است که آدمی برای غلبه کردن بر نَفْس امّاره و مقابله با خواسته‌های نَفْسانی حیوانی، ناگزیر از بهره‌گیری از مهارت‌های ارائه شدة قرآنی است تا در پرتو آنها بتواند به سعادت که مطلوب فطری اوست، نایل آید وگرنه از مطلوب فطری خویش دور مانده، بلکه به واسطة تبعیّت از خواسته‌های نَفْسانی امر شده از سوی نَفْس امّاره، از حیوان هم پست‌تر می‌شود.

گاهی در احادیث ائمهk سخن از شخصیتی با ویژگی‌‌هایی خاص است، ولی به صراحت نامی‌‌از او برده نشده و این امر باعث شده در طی اعصار، مصادیق گوناگونی برای آن شخصیت(چه بسا منظور ائمهk این مصداق‌‌ها نباشد) بیان شوند؛ از جمله آن می‌توان به «قائم» اشاره کرد. در طی دوران، مصادیق متفاوتی حتی از سوی ائمهk برای قائم بیان شده است. در این مقاله، سعی شده با جامع‌نگری به روایات مربوط، معنا و مفهوم کامل و مصداق اصلی قائم ارائه شود. مصادیق مختلف و علل صحت یا صحت نداشتن انتساب آنان به عنوان مصداق اصلی قائم یا به عبارتی دیگر، قائم اصلی(کسی که واجد تمام ویژگی‌‌های ذکر شده در روایات برای قائم باشد) بیان گردد. همچنین برخی از روایات هم‌خانواده در ریزموضوعات مطرح‌شده، مورد بررسی سندی و نقد محتوایی قرار گرفته‌اند تا میزان اعتبار روایت و موضوع سنجیده شود، با وجود اینکه کثرت روایات هم‌خانواده در یک موضوع که بر مطلب مشترکی دلالت می‌کند، حتی اگر متواتر لفظی نباشد، متواتر معنوی به‌شمار می‌رود؛ در نتیجه بیانگر اعتبار واعتماد به آن موضوع است. با توجه به روایات و معنا و مفهوم کامل «قائم»، امام زمان مصداق اصلی معرفی شده است، ادله و راهکار‌هایی برای تمییز قائم اصلی از غیر آن(دیگر قائم‌‌‌ها) در روایات ارائه شده است. در پایان، نقش شناخت معنا و مفهوم و مصداق قائم در شناخت دیگر روایات بیان شده است.

قرآن کریم از نظر بعد زیبایی شناختی در میان همه‌ی کتاب‌ها بی‌نظیر است. نحوه‌ی چینش حروف، تک‌واژه‌ها، عبارت‎ها و آیه‌ها با وزن و آهنگشان، بیش‌ترین نقش را در آفرینش این پدیده بی‌بدیل هنری ایفا کرده است. در میان انواع تناسبی که بین الفاظ و معانی قرآن برقرار است؛ تناسب بین آیات یک سوره که در مواقع مختلف و گاه یکجا نازل شده‌اند بر این زیبایی افزوده است.پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای انجام یافته است دو موضوع نگرش مفسران به روابط آیات سوره و رویکردشان در کشف ساختار سوره را مورد بررسی قرار می دهد.مفسران پنج نگاه را در مورد روابط آیات مطرح کرده اند. نخستین نگاه این است که آیات درون یک سوره از ابتدا تا انتها با هم در تناسق اند، به عبارتی می توان آن را تناسب آیات همجوار نامید؛ آغاز این دیدگاه در قرن ششم و در تفسیر مجمع البیان طبرسی مشهود و مبرهن است. نگاه دوم این است که یک سوره غالبا دارای چند موضوع است به استثنای سوره های چند آیه ای؛ که در اصطلاح با عنوان تعدد غرض در محافل علمی مطرح می شود؛این بینش، نخستین بار در قرن نهم، توسط فیروزآبادی در تفسیر بصائر ذوی التمیز فی لطائف الکتاب العزیز، مورد توجه قرار گرفت. سومین نظر این است که هر سوره دارای وحدت غرض است؛ که اولین بار در قرن نهم هجری و در تفسیر نظم الدرر برهان الدین بقاعی ظهور و بروز پیدا کرد. نگاه چهارم این است که تنها آیات با یک واحد نزول با یکدیگر در ارتباط اند. و شروع این رویکردمربوط به قرن چهاردهم است که توسط علامه طباطبائی (ره) در تفسیر المیزان بیان گردید. پنجمین نگاه نیز این است که آیات درون یک سوره مشتمل بر چند موضوع است ولی ترتیب در آنها رعایت نشده؛ به عبارتی گفته می شود انسجام بدون ساختار؛ که عبدالعلی بازرگان در قرن پانزدهم این ایده را در نظم قرآن خویش مطرح کرد.از میان پنج نوع نظریه فوق دو دیدگاه وحدت غرض و تناسب آیات با یک واحد نزول، به کشف غرض الاغراض منتهی مشود. صاحبان این دو دیدگاه دو رویکرد را در کشف ساختار سوره پیش گرفته اند. یکی بیان غرض به شکل توصیفی و دیگری کشف غرض به صورت استدلالی. در حالت توصیفی مولف پس از توضیحی اجمالی غرض سوره را بیان می دارد. در کشف استدلالی مولف طریقه دست یابی به غرض را مطرح می کند. از طریق ابزارهایی همچون سیاق سوره، آیات غرر، اسم سوره، صدر وذیل سوره، واژگان کلیدی و .....

دو مورد از معجزات نقل شده از پیامبر?،شق القمر و ردالشمس است؛که در این تحقیق به بررسی آن پرداخته شده است.آشنایی با معجزات غیر زبانی پیامبر? از مطالبی است که هر چند در طول تاریخ مورد مباحثه واقع شده،لکن دانشمندان اسلامی در این زمینه به دیدگاه واحدی دست نیافتنه اند و تحقیق در این زمینه موجب می شود تا:اولاً:با بررسی تاریخی و تفسیری دو حادثه فوق،در واقع به حقیقت این دو مهم و نتایج آن دست یابیم.ثانیاً:شق القمر به عنوان یکی از معجزات پیامبر? شناخته شده و به آیه اول سوره قمر و مجموعه ای از روایات فریقین استناد داده شده است.لذا این حادثه علاوه بر امکان عقلی در واقع نیز به وقوع پیوسته است.ثالثاً:در این پژوهش ابتدا روایت ردالشمس از جهت محتوایی و سندی در کتب اصلی فریقین و سپس با توجه به دستاوردهای علمی بشر، این روایت مورد بررسی قرار گرفته است.لذا پژوهش پیش رو به روش کتابخانه ای و با بررسی و تحلیل مستندات قرآنی و روایی دو حادثه به سامان رسیده و نتیجه آن اثبات شق القمر به عنوان معجزه در زمان پیامبر?و عدم اثبات ردالشمس به عنوان معجزه برای پیامبر? یا فضیلتی برای امیرالمومنین? نیز می باشد.

محمد بن یعقوب کلینی رازی(د.329ق)، در تدوین مهمترین جامع حدیثی شیعه، پیش از پرداختن به مباحث فقهی، روایات اعتقادی را در دو جلد پیش روی ما می‌نهد. این بخش یکی از مهمترین منابع احادیث اعتقادی شیعه است. استفاده بهینه از این بخش در گرو پی بردن به اندیشه‌ها و نوع نگاه شیخ کلینی به هر موضوع است. علاوه بر این، شناخت آراء و افکار وی کمک بزرگی برای شناخت وضعیت فکری ـ فرهنگی شیعه و روشن کننده زوایای پنهانی از تاریخ کلام و عقاید شیعه در دوره غیبت صغری است. به این منظور لازم است ابتدا مهمترین فرقه‌ها و جریانهای کلامی و مهمترین منازعات، و شبهات مطرح شده در عصر وی شناخته شود و پس از آن با دقت در نوع گزینش، چینش و تبویب روایات کافی دیدگاه های کلامی او استخراج شود.