آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

برپایی حکومت علویان، مهم­ترین رویداد سیاسی بود که پس از ورود اسلام به ایران در طبرستان شکل گرفت. کاربست نظریة «کنش جمعی» از چارلز تیلی که به انقلاب­ها و حرکت­های اجتماعی می­پردازد، در ارائة خوانشی جدید از این جنبش تأثیرگذار است. در پژوهش حاضر، با استناد به منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی - تحلیلی، جنبش علویان با رویکرد به آراء تیلی بررسی شده است. سؤال اصلی مقاله این است که کاربست نظریة یادشده، چه ابعادی از این جنبش را نمایان می­کند؟ به نظر می­رسد علویان از راه­اندازی این جنبش، تحقق سه هدف را در نظر داشتند: 1. حفظ بقا؛ 2. رسیدن به قدرت سیاسی؛ 3. گسترش مبانی تشیع. بر این اساس، پس از رسیدن به قدرت، با عنایت به هویت دینی مشترک با مردم و حاکمان بومی، سازمانی با شاکلة نظامی و دینی ایجاد گردید. بسیج منافع توسط رهبران علوی به صورت تهاجمی و تدارکاتی بوده و ماهیتی اجبارآمیز و هنجاری داشته است. عنصر قدرت در این جنبش، دو سویة تقابلی (خلافت سنی/ حکومت شیعی) دارد. مهم­ترین فرصت­های پیش­آمده برای رهبران جنبش، عبارت است از: ایجاد هویت دینی مشترک، بهره­جویی از توان نظامی حاکمان محلی و استفاده از ظرفیت­های توده. سامانیان و کینخواریان، مهم‌ترین عوامل تهدید علویان بودند که سیاست سرکوب را پیش گرفتند. نوع کنش جمعی علویان، رقابتی و نوخواهی بوده و بر مبنای تقابل دوگانه خودی - بیگانه شکل گرفته است.

پس از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه ندای اسلام در محدوده شبه جزیره عربستان، گستره قابل ملاحظه ای پیدا کرد و با پیروزی های تاریخی مسلمین بر کفار و مشرکین، حوزه اثر اسلام درمحدوده ی این شبه جزیره بیشتر نیز می شد و لازم بود تا پیامبر اکرم (ص) با حضور در مکه یک بار دیگر حضور اسلام را به نمایش بگذارد. لذا در سال ششم هجرت به قصد انجام عُمره مفرده عازم مکه شد که با ممانعت قریش مواجه و در نهایت با انعقاد قرارداد صلحی به نام صلح حُدیبیه، زمینه را برای فتوحات بعدی از جمله فتح مقتدرانه مکه فراهم نمود. آن چه قابل تأمل است این است که چه عواملی در فتح مکه تاثیر گذار بوده و فتح مکه چه تأثیری در جزیره العرب داشته است؟ بدون شک پیروزی ها و موفقیت های مستمر سپاه اسلام به خصوص در سالهای اخیر مانند صلح حُدیبیه، فتح خیبر و رخدادهای پس از آن و هم چنین پیشجبینی های قرآن و امدادهای غیبی الهی، نقش پیامبر و شخصیت معنوی وی، دارا بودن قوای نظامی موثر و پا در رکاب و ایمان و توکل مسلمانان را می توان از عوامل اصلی فتح مکه دانست.فتح مقتدرانه مکه توسط لشکریان اسلام موجب گردید که این مقطع حساس در تاریخ اسلام به عنوان نقطه عطفی به حساب آید و همواره از آن به عنوان سرمنشاء و خاستگاه بسیاری از فتوحات آتی اسلام یاد گردد. از نظر قرآن، اتمام نعمت بر پیامبر(ص) با این فتح آغاز شده که خود زمینه ساز دست یابی پیامبر(ص) به همه مقاصد بعثت و اهداف پیامبری بوده است. پیامبر اسلام (ص) با فتح بدون خونریزی مکه اثبات کرد که اسلام، نه تنها دین خشونت و اجبار نیست بلکه دین رافت و مهربانی است و با عفو عمومی و بخشش همگانی نمونه ای از اخلاق حسنه اسلامی را به نمایش گذاشت. این فتح علاوه بر فتوحات معنوی و اخلاقی، فتوحات فراوان دیگری نیز در پی داشت تا آن جا که جغرافیای اسلامی را که مختص مدینه بود به شکل قابل ملاحظه ای توسعه داد. پیامبر (ص) توانست با این پیروزی بر مکه و حکومت قریش تسلط یابد و اسلام را در آن جا به تثبیت برساند و به دنبال آن و از برکت این فتح، سرزمین های اطرف مکه که در تسلط قبیله هوازن بود مانند سرزمینهای بنی سعد، بنی خشم و بنی هلال را تحت سیطره حکومت اسلامی درآورد.بنابر آنچه گفته شد، فتح مکه به رهبری مدبرانه پیامبر اکرم(ص) و قدرت بلامنازع لشکر مقتدر اسلام و ایمان و توکل بر خدا و استفاده از تاکتیک غافلگیری مشرکان صورت گرفت که همان منشاءپیشرفت های بعدی و تمدن اسلامی در شبه جزیره عربستان و حتی در سایر ممالک گردید. کلید واژه گان: فتح مکه، اسلام، ایمان، پیامبر، جزیره العرب، قریش، قوای نظامی

بدون تردید یکی از مهم ترین حوادث تاریخ اسلام از هر زاویه ای که بدان پرداخته شود، شهادت امام حسین علیه السلام است که در سال 61 هجری اتفاق افتاد. حادثه کربلا از منظرهای مختلفی قابل بررسی است و درس های گوناگونی برای همه شیعیان مسلمانان و آزاد مردان تاریخ دارد. بر کسی پوشیده نیست که یکى از برجسته ترین و عالی ترین ویژگی هایی که حادثه عاشورا به منصه ظهور رسید، ذلّت‏ناپذیرى و ظلم ستیزی امام حسین علیه السلام و یاران فداکارش بود. خصیصه ظلم ستیزی و احقاق حق نهضت امام حسین(ع) الهام بخش قیام های مختلفی در طول تاریخ شده است. یکی از این قیام ها، نهضت زید بن علی(ع) است که با الهام از حادثه خونین کربلا و برای احقاق حقوق از دست رفته اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و ستاندن دادِ شیعیان و مسلمانان مظلوم از حکومت اموی بود. با استفاده از روایات معتبر می توان بر این نکته دست یافت که قیام زید بن علی(ع) جهت رسیدن به هواهای نفسانی نبود، بلکه چنانکه وی در قیام خویش به موفقیت دست می یافت امر حکومت و خلافت را به صاحبان اصلی خویش یعنی ائمه معصومین علیهم السلام تحویل می داد. می توان مدعی شد در دوره ای که امامان باقر و صادق علیهم السلام با در پیش گرفتن روش تقیّه و برای حفاظت و صیانت از شیعیان، معذور از هر گونه قیام و عملیات مسلحانه ای بودند، همچنان که امام سجاد علیه السلام نیز بعد از واقعه عاشورا همین روش را در برگزید، این زید بن علی(ع) بود که با موقعیت سنجی جامعه شیعی و درک موقعیت و جایگاه خاص و بی بدیل امام معصوم در فرهنگ شیعی دست به قیام زد.

مشروعیت در مفهوم عام ، نزدیک ترین مبانی ِحکومت در بحث از فلسفه سیاست است . به عبارتی آن چه در فلسفه سیاسی ، متکفل توضیح و توجیه بالاترین نوع از نابرابری اجتماعی است « مشروعیت حکومت » نام گرفته است .پژوهش حاضر مشروعیت نظام سیاسی در اسلام را با رویکردی تاریخی در سال های نخستین بعثت و در جریان خلافت اولیه متمرکز بر سیره امیر مومنان علی? مورد مطالعه قرار می دهد .نگارنده « تحول در مبانی حکومت و ارزش های نظام سیاسی » را با تفسیری تدبری در قران مبتنی بر جریان وحی به تصویرمی کشد و از رهگذر آن ؛ پیشینه تاریخی « حکومت و مشروعیت » را بهسال های نخستین بعثت رسانده ، بازتابی تازه از سیر تحولات سیاسی تاریخ اسلام به دست می دهد. در ادامه خلافت اسلامی را به بوته نقد و بررسی در آورده ، مشروعیت خلفای ثلاث را نه تنها به ابطال تئوری استخلاف ؛ که به محک ارزش های پذیرفته شده منتسب به حاکم مسلمان مورد تردید قرار می دهد ، در نهایت از سیاست علی(ع) در بحران های داخلی خلافت اسلامی نمونه ای شاهد بر اخلاق سیاسی مورد استناد قرار می دهد : آری « هدف وسیله را توجیه نمی کند. »

این پایان‌نامه تحت عنوان «دلایل و انگیزه‌های انعقاد صلح امام حسن(ع) با معاویه بن ابی‌سفیان» دریک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده است.ائمه ی معصومین(ع) همگی نور واحد بوده، و در مقام معنوی بر یکدیگر برتری ندارند و اگر تفاوتی در ظاهر عملکرد امامان معصوم مشاهده می‌شود، به علت تفاوت در ویژگی‌های فردی است، نه مقام نورانیت ایشان، به عبارتی با شرایط زمان و مکان لازم می‌شود تا امامان عملکرد خاص و به ظاهر متفاوت در زمان امامت خود نشان دهند.دراین رساله به ابعاد گوناگون شخصیت، زندگی و اخلاق دومین امام شیعیان جهان و نشان دادن ارزش‌های والای انسانی او که خداوند در وجود امام به ودیعت نهاده وآن منشأ تحولاتی در جامعه وافراد بشر شده‌است، می‌پردازیم.در بخش دیگر، به شخصیت، فضیلت‌ها، ایثار و کرامات امام حسن(ع) و زندگی سیاسی ایشان در عصر خلفای راشدین پرداخته شده و همچنین درخصوص خلفای بنی‌امیه و اختلاف آن با خلفای راشدین، معرفی چهره‌ی زور و تزویر معاویه صحبت شده است.مهمترین‌ بخش زندگی امام حسن مجتبی(ع)، ماجرای صلح او با معاویه می‌باشد وهمچنین دلیل‌های عقلی که سیمای این صلح را روشن می‌کند و اینکه پذیرش صلح، تنها برای مصلحت امت، جلوگیری از خونریزی حفظ جان یاران واقعی امام و حفظ ارزش‌های الهی می‌باشد. و نیز اینکه این روش را امام حسن(ع)، از صلح حدیبیه برگرفته که سیاستی از یادگار جدش رسول خدا(ص) بود، پس این صلح، زمینه ساز قیام عاشورا شد و قیام عاشورا قبل از آنکه حماسه‌ی حسینی باشد، حماسه‌ی حسنی است. امام حسن(ع) که خود در میدان جنگ قهرمانی کم‌نظیربوده، در صحنه‌ی صلح نیز قهرمان‌ترین مصلح بود.

عصر امام‌ صادق‌ (ع) که معاصربا اواخر دوره ی امویان و اوایل دوره ی عباسیان (148-83 ه ق )است ، از لحاظ سیاسی و اجتماعیاز دوران های مهم تاریخ اسلام به شمار می رود. وضعیت شیعیان در دو دوره ی فوق و رفتار غاصبانه و ستمگرانه ی حاکمان نسبت به شیعیان منجر بهقیام ها ی شیعی و وقایع مهمی در این دوران می گردد. از مهمترین این قیامها می توان به قیام زید بن علی و فرزندش یحیی در عصر اموی و قیام محمد بن عبدالله و برادرش ابراهیم در عصر عباسی اشاره کرد و نهضت‌ها ی شیعیان را می توان از عناصر منهدم‌کننده دولت اموى بشمار آورد. یکی دیگر از وقایع مهم این دوران ، انتقال حکومت و قدرت از بنی امیه به بنی عباس است. عباسیانکه خود را از علاقه مندان و نزدیکان خاندان پیامبر(ص) معرفی کردند ، با حمایت شیعیان و اولاد على (ع) که علیه جنایات بنى امیه و استبداد آنان قیام کرده و مبارزه نمودند در سال 132 ه.قبه خلافت سلسله اموی پایان دادند. اما در مدت زمان کوتاهی نشان دادند که ظلم و فشار آنان نسبت به خاندان على (ع) و شیعیان حتی بیشتر ازبنى‌امیهاست .واما از لحاظ فرهنگی در زمان سقوط دولت اموی و روی کار آمدن حکومت عباسی ، برای شیعه، شرایط ویژه ای ایجاد شد تا به فعالیت‌هاى گسترد? فرهنگى و آموزشى اقدام نماید.این امر منجر به پیدایش تحول علمى بزرگى در عالم تشیع گردید و آثار فرهنگی به جا مانده از آن دوران نشان از رشد فرهنگی شیعه در آن زمان است. بطور کلی عصر امام صادق (ع)یکی از دوران های مهم تاریخ اسلام از جهت رونق علم و دانش و فرهنگ نیز به شمار می رود .هدف از نگارش این مقاله بررسی وضعیت شیعیان وجایگاه شیعه در بعد سیاسی اجتماعی و فرهنگی در این دوران می باشد .

این پژوهش در دو بخش با این عنوان ها به نگارش درآمده است: بخش اول، زندگی: انسان در جستجوی معنای زندگی، دیدگاه متفکران نسبت به زندگی، زندگی از دیدگاه حکما، حیات در قرآن، دو چهره یِ حیات از دیدگاه قرآن، چهره یِ حقیقی حیات از دیدگاه قرآن، تشبیه حیات در قرآن، حیات طیبه، حیات برزخی; بخش دوم، مرگ: انسان در جستجوی فهم از مرگ، مرگ از دیدگاه حکما، مرگ از دیدگاه قرآن.

چکیدهوجود دولت و حکومت از امور لاینفک زندگی بشر بوده است. در طول تاریخ حتی در جوامع ابتدایی بنحوی نوعی دولت جریان داشته است .و در این توجه به حکومت بشر به یک سری نظامات سیاسی دست یافته است. از نمونه های آن حکومت سلطنتی مشروطه، دموکراسی، کمونیسم و اقسام دیگر حکومت است که بر اساس دیدگاه آن جامعه به حکومت نوع آن انتخاب می گردیده است.از جمله مصادیق حکومت اسلامی، حکومت نمونه امیرالمومنین علی(ع)است. علی(ع) در حالی به عنوان حاکم جامعه اسلامی انتخاب شد.که دولت در نگاه او منهای خود محوری و سلطه گریمی باشد. در نگاه امیرالمومنین وجود دولت امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد .که مانع هرج و مرج و تباهی می گردد. از اصول حاکم در دولت علی(ع) عدالت اجتماعی و اقتصادی است. در دیدگاه امام علی(ع) جز از طریق عدالت نمی توان به اهداف دولت اسلامی دست یافت اهمیت دادن به عدا لت توسط امام به حدی بود، که ایشان را شهید راه عدالت می دانند .ذرات وجودی حضرت با عدالت آمیخته بود.دیگر اصل موجود در حکومت مولای متقیان آزادیهای مختلف می باشد. آزادی در چهارچوب قانون به طور مطلق که آزادی به طور مطلق در هر زمینه هرج و مرج و نابودی را به دنبال دارد. در حکومت امیرالمومنین(ع) مردم از جایگاه خاصی برخوردار هستند. امام به کارگزاران خود هشدار می دهد. که حرمت مردم را پاس بدارند .و به هیچ وجه به عزت و کرامت انسانی آن ها لطمه نزنند در منظر امام علی(ع) بین حاکم و مردم نوعی رابطه متقابل حاکم است .و هر یک در مقابل حقوق دیگری وظایفی را به عهده دارد ،که باید انجام دهد. امام علی(ع) علی رغم اتصال به علم الهی و در نتیجه عدم نیاز به مشورت از دیگران باز به امر مشورت با مردم اهمیت زیادی می داد. البته امام برای مشاور نیز شرایطی را مشخص می کند. که داشتن آن شرایط باعث مشورت باوی می گردد. از اصول حاکم در حکومت علی(ع) برخورد صحیح با دشمنان بود. امام در این برخورد به اسلام و مصالح دین توجه می کرد. و به بقاء خود و حکومتش توجهی نداشت .امام علی(ع) برخوردهای خود با اصحاب جمل و صفین و نهروان، دائم به یاران خود گوشزد می کرد که شروع کننده جنگ نباشند و حتی المقدور از آن دوری کنند و بعد از پیروزی نیز به آن ها ستم روا نمی داشت.در نگاه سیاسی امیرالمومنین شرایط و صفات زمامداران از اهمیت خاصی برخوردار است. به گونه ای که بقاء و نابودی جامعه به داشتن یا عدم داشتن این شرایط بستگی دارد ..امام در طی نامه ای که به مالک اشتر نوشته و در واقع مخاطب آن همه زمامداران اسلامی می باشد. تمامی اصول لازم برای اداره الهی جامعه را بیان می کند و به برخورد مناسب با تک تک اقشار جامعه توجهمی دهد. ضرورت توجه به کارهای مردم و وقت گذاشتن بر آنها نظارت بر قضاوت و دیگر کارگزاران حکومت همه و همه در این نامه گرانقدر آورده شده است.

چکیده :مکتب فرح بخش اسلام از سه ویژگی عمده و قابل ملاحظه نظام مندی ( سیستماتیک بودن ) قاعده بندی (منطقی و مستدل بودن ) ، تعادل فرامین ( فضیلت مداری و دوری از افراط و تفریط ) برخوردار است . این ویژگی ها در اتحاد با یکدیگر در هر مسئله ای از موضوعات دینی فضای مهندسی آن مسئله را تشکیلمی دهند و مایه سرزندگی ، پویایی ، نشاط و امید و جاودانگی آموزه های زندگی ساز دین می شوند . و به نظر می رسد که آبشخور جامعیت ، دین در بعد شکلی و تاثیر گذاری محتوایی بیشتر از این ناحیه بوده است . امر زناشویی نیز از جمله مسائلی است که از این مهندسی الهی به دور نمانده است . بر این اساس دور از انتظار نخواهد بود که طبیعی ترین شکل زندگی اجتماعی یعنی ازدواج انسانی در پرتو کاملترین دین و نیز کاملترین الگوی انسانی عالی ترین نمود مهندسی مزبور را در پی داشته باشد . مع الاصف گاهی از روی تغافل و عداوت آگاهانه و گاه با غفلت از نقشه مهندسی مزبور عده ای بر آن شدند که درباره مسائلی از قبیل تعدد همسران در اسلام از میان انبوه مسائل خانواده بویژه درباره الگوی کامل یعنی رسول خدا (ص) حرف و حدیث هایی را به صورت سوال مطرح کند و یا به صورت اعتراض به رخ هواداران اسلام بکشاند. لذا تبیین فلسفه تاریخی و عینی تعدد زوجات به لحاظ زمان و مکان و از سویی فلسفه تئوریک و عملی سیره و سنت آن حضرت در اختیار کردن چند همسر به لحاظ ضرورت تحلیل و بررسی اجمالی ، تاریخی ، فقهی، اخلاقی ، تربیتی و ... به منظور علل و اهداف دینی و دنیایی مسئله چند همسری پیامبر محتوای این پایان نامه را به خود اختصاص داده است . واژگان کلیدی : پیامبر اسلام ( ص ) ، تعدد همسران ، ازدواج

چکیدهنوشته حاضر در چهار فصل به نگارش درآمده که عبارتند از: فصل اول – کلیات، فصل دوم – عصر جاهلی که شامل جغرافیا شبه جزیره عربستان، اوضاع مکه، قبایل و طوایف و ادیان و مذاهب و ... نیاکان پیامبر و میلاد و کودکی پیامبر و دوران جوانی رسول خدا (ص) را دربرمی گیرد.فصل سوم- ظهور اسلام و بعثت که واقع بعثت پیامبر به روشنی تبیین شده است.فصل چهارم – دعوت نبوی در مکه است و مراحل دعوت پیامبر (ص) در مکه عبارتند از:1-