آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهتبشیر وانذار از شیوه هایی است که انبیای الهی برای تربیت وهدایت انسان از آن بهره جسته اند.لزوم تعادل میان خوف ورجاء در انسان، وجود تبشیر وانذار متعادل را در نظام تربیتی ضروری می سازد. از این رو خداوند برای هدایت انسان به حقیقت، دعوت او به توحید، اتمام حجت براو،ایمان به خدا ورسولانش پیامبران را به عنوان مبشِّر ومنذِر مبعوث کرده است. در قرآن کریم نحو? کاربرد تبشیر ها وانذار ها با توجه به سیاق آیات وسور، با هم متفاوت است. مخاطبین این تبشیر ها وانذار ها گاه هم? انسانها و گاه گروه خاصی هستند، اما انذارهای قرآن عمومیت بیشتری دارد وتبشیر ها متوجه مومنان است. حوز? تحقق تبشیر وانذار دنیا وآخرت است؛برخی از تبشیرها عبارت است از : فرزند، باران و نعمتهای بهشتی . عذابهای دنیوی واخروی نیز از جمله موارد انذار در قرآن هستند. اختیار انسان زمینه پذیرش و یا عدم پذیرش تبشیر و انذار را فراهم می سازد، از این رو واکنش افراد در برابر آنها متفاوت است. خشیت، ایمان به خدا و معاداز جمله عوامل پذیرش تبشیر وانذارند . استکبار، کفر و هواپرستی از موانع پذیرش تبشیر و انذار به شمار می آیند . شیوه تربیتی صحیح آن است که تبشیر و انذار به صورت متعادل و با توجه به شرایط مخاطب به کار برده شود و از افراط و تفریط به دور باشد تا موجب هدایت انسان شود .

ائمه معصومین«علیهم السلام» پیوند نا گسستنی با قرآن دارند و تنها مفسرین آگاه به همه معانی قرآن بعد از پیامبر اکرم(ص) هستند . از این روگفتارهای قرآنی ایشان از منابع مهم علم تفسیر به شمار می رود.امامموسی کاظم(ع)در طول 35سال امامت ، با وجود همه محدودیت ها به نشر تعالیم اسلام پرداختند.در کتب مهم حدیثی و تفاسیر رواییحدود دویست و هفتاد گفتار قرآنی از ایشان نقل شده است.بررسی های انجام شدهدر این پژوهش نشان می دهد که انواع گفتارهای قرآنی امام کاظم(ع) به لحاظ محتوایی عبارت است از:روایات تفسیری،روایات تأویلی،روایات جری و تطبیقی،استشهادات وروایات مربوط به علوم قرآنی. که بخش اعظم آن ، روایات تفسیری و استشهادات است.رویکرد ها و روش های امام کاظم (ع) در تفسیر آیات عبارت است از:روش تفسیر قرآن به قرآن ،روش تفسیر قرآن به سنت،روش تفسیر قرآنبه لغت وروش تفسیر عقلی.

ایمان به غیب از آموزه های مشترک قرآن و عهد عتیق است، از آنجا که خداوند، عالم مطلق به غیب است، بر اساس اراده خویش بخشی از خبرهای غیبی خود را در اختیار بشر قرارمی دهد. خبر دادن از غیب انواعی دارد: یک نوع آن را نبی الهی بر عهده دارد که نبوت و در عهد عتیق "نِووئا"(????????) نام دارد، نوع دیگر را جادوگر انجام می دهد که سحر و در عهد عتیق "نَحَش" ((??????) گویند و "قِسِم" ((?????) غیبگویی استکه تنها در عهد عتیق آمده است. انبیاء در هر دو کتاب واسطه خبر غیبی هستند و از ویژگی علم و عصمت برخورداراند، دارای مراتب و درجاتی هستند و ازراه مستقیم و غیر مستقیم به غیب دست می یابند. در عهد عتیق نبوت دروغین، آن هم به طور گسترده، نبوت گروهی و نبیه(پیامبر زن) وجود دارد.در هر دو کتابَاخبار غیبی از مبدئی به نام عالم غیب سرچشمه می گیرد و به انواع گذشته، حال وآینده این جهانی و آن جهانی قابل تقسیم است و مخاطبان اَخبار غیبی عام و خاص هستند. اَخبار غیبی در عهد عتیق به اخبار قبل از اسارت، حین اسارت و بعد آن نیزقابل تقسیم است و محدود به گروه ها و زمان خاصی است. نوح، ابراهیم،لوط،یوسف، موسی، داود، سلیمان و یونس (علیهم السلام) انبیائی هستند که در هر دو کتاب از آنان خبر غیبی نقل شده است، اما تنها در قرآن اخبار غیبی بسیاری از رسول خدا(ص) نقل شده است، هم‌چنان که فقط در عهد عتیق اخبار غیبی اشعیا، ارمیا و حزقیال آمده است.

چکیده تدبیر و عاقبت اندیشی در سعادت دنیا و آخرت انسان نقش بسزایی دارد. پژوهش حاضر به بررسی این موضوع از منظر قرآن پرداخته است. نظر، حیله، تلطّف از مهم ترین واژه های قرآنی مترادف تدبیر است. تدبیر ممدوح تدبیری است که موجب تقرّب به خداوند می شود. و تدبیر مذموم تدبیری است که خدا در آن نقشی ندارد. به عبارتینزدیکی به خدا و دوری از او ملاک تقسیم تدبیر به ممدوح و مذموم است. هریک از این دو نوع تدبیر دارای ابعاد فردی، خانوادگی و حکومتی است. برخی از زمینه های تدبیر ممدوح عبارت است از توجّه به مبدأ، توجّه به معاد، انتخاب هدف عالی، تفکّر، برنامه ریزی. از مهم ترین پیامدهای تدبیر ممدوح، یاری و هدایت خداوند، بصیرت یافتن در امور، امنیّت و آرامش است. برخی موانع تدبیر صحیح و یا به عبارتی زمینه های سوء تدبیر عبارت است از غرور و تکبّر، جهل،کفر، دنیا پرستی. از مهم ترین پیامدهای تدبیر مذموم از بین رفتن عقل، اضطراب، نابودی اعمال، پشیمانی است. تدابیرحضرت یوسف(ع) و حضرت ابراهیم(ع) مصادیقی از تدابیر ممدوح و تدابیر اصحاب فیل و قارون نمونه هایی از تدابیر مذموم است که در قرآن به آن اشاره شده است.کلید واژه ها: تدبیر فردی، تدبیر خانوادگی، تفکّر، عاقبت اندیشی

در قرون اخیر برای اثبات سازگاری اسلام با علم، تفسیرهای علمی شکل گرفت. برخی به تحلیل علمی و عقلی باورهای دینی روی آوردند. مفسران المنار با نگرشی خاص، خارق عادات را به دو قسم حقیقی و غیر حقیقی تقسیم کرده و معجزات را خارق عادات حقیقی شمرده‌اند .. از نظر ایشان معجزه فعل مستقیم خداست و پیامبر در ایجاد آن نقش ندارد. آنها با اذعان به نظام علی و معلولی معجزات را به دو بخش تکوینی و روحانی شبه اکتسابی تقسیم کرده‌اند. مفسران المنار در ماهیت معجزه و تفسیر آیات مشتمل بر امور معجزات رویکردهای مختلف داشته‌اند. در مورد نوع معجزات حضرت موسی (ع) به ظاهر آیات پایبندند. وقوع بالفعل معجزات حضرت عیسی (ع) را منکر شده‌اند. عذاب‌ها، ولادت‌های خارق العاده و زنده شدن مردگان را بر اساس عقل تجربی تبیین و به نوعی در خارق عادت بودن آن تردید نموده‌اند. در این نوشتار روش مفسران المنار در نگرش به معجزات بررسی می‌شود

نبوت، «نووئا» از آموزه های اساسی قرآن و عهد عتیق است. اوصاف انبیا، مراتب آنان، وحی و حالات انبیا هنگام دریافت وحی، ازجمله مباحث مشترک حوزه نبوت در این دو کتاب مقدس است. در عهد عتیق مباحثی از نبوت مطرح شده که در قرآن نیامده، و یا کمتر بدان پرداخته شده است. نبوت زنان، نبوت گروهی و نبوت دروغین از آموزه های خاص عهد عتیق است. انبیا زن که به مادر اسرائیل موسوم اند، همچون انبیا مرد به نبوت و پیشگویی می پرداختند. در قرآن کریم به پیامبری زنان، اشاره نشده است و تنها نام بیست و پنج نفر از پیامبران تصریح شده، که همگی از مردان هستند. در این تحقیق به مقایسه آموزه های عهد عتیق و قرآن درباره نبوت اشاره می شود.

در میان دعاهای مأثور، مناجات شعبانیه، از مناجات‌های خاصّ امام علی است که دارای معارف بلند عرفانی است، از آنجا که وجود امام علی به ‌مثابه‌‌‌ قرآن ناطق با حقیقت قرآن عجین است، بی‌تردید مناجات ایشان نیز ارتباط عمیق با قرآن کریم به ‌عنوان قرآن صامت دارد. بخش قابل توجهی از این دعا درباره اوصاف الهی است که ارتباط وثیق و معنادار با قرآن کریم دارد. در پژوهش حاضر با رویکرد شیوه‌های اثرپذیری متون، به تبیین تبادل محتوایی اوصاف الهی بیان شده در این مناجاتِ عارفانه، با قرآن کریم پرداخته می‌شود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که جلوه‌های تجلّی آیات در این مناجات به طور عمده در قالب تأثیرپذیری غیرمستقیم است و شیوه‌های مختلف تأثیرپذیری شامل واژگانی، گزاره‌ای، گزارشی و الهامی در بخش اوصاف الهی قابل مشاهده است که بیشترین تأثیرپذیری واژگانی و از نوع برآیندسازی است. علم، عفو، قدرت، رحمت، جود، رزق و حمد از مهمترین اوصاف الهی بیان شده در این مناجات است که براساس قرآن تجلّی یافته است.

در روش‌های تاریخ‌گذاریِ روایات، غیر از قواعد کلی، برخی مؤلفه‌ها و نکات ظریف باید در کاربست هر شیوه به‌طور جدی مدنظر قرار گیرد؛ زیرا در غیر این صورت، اعتبار نتایج پژوهش خدشه‌دار می‌شود. در این نوشتار با بررسی آثار مختلف خاورشناسان و نیز تجربۀ عملی حاصل از تاریخ‌گذاریِ برخی روایات، مهم‌ترین مؤلفه‌ها در تاریخ‌گذاریِ مبتنی بر متن استخراج شده که عبارت است از: کشف منابع متقدم‌تر و نسخه‌های جدید، وجود نسخه‌های خطی و چاپی مختلف از یک اثر، نسخه‌های در دسترس شارحان کتب روایی و نویسندگان متأخر، نام مؤلفان کهن در سند روایات و تعدد عنوان یک اثر. مهم‌ترین مؤلفه‌ها در تاریخ‌گذاری بر اساس کهن‌ترین منبع نیز به این قرار است: انگیزه‌ها و روش‌های جعل، مضامین حاکی از بافت تاریخی متن و نیز سیر تطور متن و عوامل مختلف آن در تاریخ‌گذاری بر اساس متن.

بحث تناسب و پیوستگی متن قرآن پیشینه ای دیرین در سنت قرآن پژوهی مسلمانان دارد که پیوستگی و انسجام بین آیات سوره یکی از ابعاد آن و تعیین محور سوره راهی برای کشف این پیوستگی است. روش تحلیل محتوا یکی از روش‌های جدید است که در کشف غرض یا اغراض سوره و فهم آیات و دسته بندی آنها به ما کمک می‌کند. در این تحقیق با روش یاد شده مضامین فرعی، اصلی جهت گیری آیات ودر نهایت تحلیل کمّی وکیفی سوره یونس استخراج شده است. یافته های پژوهش به کشف موضوعات صفات خدا، مومنان، انبیا، مخالفان انبیا(مخالفان حق)، معاد، قران و اقوام کافر انبیا یا همان داستانهای سوره انجامید. درمیان موضوعات مطرح شده در سوره، مخالفان حق که با استناد آیات سوره همان مخالفان قرآن و نبوت هستند با 37 مرتبه تکرار و پس از آن انبیا با 25 مرتبه و مومنان با 13مرتبه پربسامد ترین موضوعات می‌باشند. بسامد گیری کلمات نشان می‌دهد واژگان "الله" و"رب" با84 مرتبه و"ایمان" با 26 مرتبه تکرار نشان از تأکید سوره برتوحید و صفات الهی دارد. تکرار واژگان "رب و الله" برای توصیف ربوبیت الهی است که در صدر اسلام مورد تردید مخالفان بوده و به دنبال آن مسئله ایمان به خدا وفرستاده اش توصیه شده است. قسمت عمده ای ازجهت گیریهای سوره، مربوط به اصول دین(توحید، نبوت و معاد)، است که در میان اصول دین، نبوت وتوحید در این سوره بیشترجلوه می‌کنند گویی از اصل توحید برای تبیین نبوت استفاده شده است. سایر جهت‌گیری آیات، شامل سنت های الهی و اخلاقیات می‌باشد. علاوه بر این در تحلیل کیفی، الگوهایی از صفات و سنت های الهی، انواع ایمان، خصوصیات مومنان، پاداش دنیوی و اخروی آنها، اوصاف و وظایف پیامبران و ثمره پیروی از ایشان، ویژگی‌های مخالفان، اوصاف قرآن ، معاد، اقوام کافر انبیا یا همان داستانهای سوره از مضامین آیات استخراج شده است.

طرح انواع شبهه، اتهام و طعن به قرآن در جهت زیرسوال بردن اعجاز قرآن از صدر اسلام تاکنون وجود داشته است. پاسخگویی بدین شبهات، نقش مهمی در استحکام اعتقادات مسلمانان و.... دارد. قاضی عبدالجبار از دانشمندان بزرگ معتزلی مذهب است، که در راستای پاسخ به شبهات قرآنی کتاب ارزشمند «تنزیه القرآن عن المطاعن» را به رشته تحریر درآورده است. پژوهش حاضر با مطالعه منابع کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی، به روش‌شناسی این اثر مهم پرداخته است. گونه‌های شبهات طرح شده در این کتاب، اغلب در حوزه مسائل کلامی مربوط به معتزله است و شبهاتی پیرامون ظواهر آیات قرآن نیز طرح شده است. روش قاضی در پاسخ بدین شبهات، بیشتر با عنایت به عقاید اصلی معتزله است؛ اما از مستندات قرآنی، روایی، ادبی، تاریخی و... نیز بهره جسته است. بررسی پاسخ‌های نشان می‌دهد وی در اغلب موارد نظراتی نزدیک به امامیه دارد؛ اما در مواردی پاسخ‌ها به حدی اجمالی است که به نظر ناقص است.