آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نیازهای انسانی عامل اصلی انگیزش‌های درونی، حرکت و تعالی انسان است. انسان دو دسته نیازهای مادی و معنوی دارد که یا مربوط به جسم است یا مربوط به روح و روان. برخی روانشناسان به وجود نیازهای معنوی انسانی به گونه­ای فراتر از نیازهای مادی تأکید کرده‌اند. اصالت روح، آگاهی از نیازهای اساسی روحی و پاسخ معقول و منطقی به آن که بنیان شخصیت سالم انسان را شکل می‌دهد، از مبانی این گروه است. از آن‌جا که دین اسلام خدا محور است و انسان نیز باید خدا محور باشد، بنابراین حقیقت نیاز‌های او نیز تفسیری خدامحورانه دارد. در قرآن انسان‌ها به فقر ذاتی به خداوند متصف، و در وجود و حیات به او محتاج هستند. تنها راه رسیدن انسان به بی‌نیازی، درک شهودی فقر و نیازمندی به خداست و این‌که تنها با اراده‌ی او بی‌نیاز خواهد شد. در اسلام هدف از زندگی شکوفا شدن استعدادهای بالقوه انسانی می‌باشد که به دنبال تأمین نیازهای واقعی محقق می‌شود. اسلام میان دو دسته از نیازهای جسمی و روحی انسان، ارتباطی متعادل برقرار کرده به طوری‌ که در آن تأمین نیازهای معنوی، هدف اصلی فعالیت‌های زندگی بوده و تأمین نیازهای مادی همسوی با آن صورت می‌گیرد.

سرّ رویکرد مردم به دین، نیاز فطری آن‌ها به «نجات‌طلبی» و رستگاری است، و ادیان الاهی به درستی این نیاز را تشخیص داده و درصدد تأمین آن بوده‌اند. نجات شناسی که از مسائل بسیار مهم الاهیاتی در دو سنت اسلام و مسیحیت به شمار می‌رود، سزاوار است به صورت تطبیقی و مقایسه‌ای بحث و بررسی شود. اصولاً‌ نجات مسیحی از نظر ماهیت با نجاتی که در اسلام مطرح است، تفاوت‌های بسیار اساسی دارد. حقیقت نجات اسلامی، معنای عدمی و سلبی، و به معنای خلاصی یا دور شدن از مصیبت‌، سختی‌، درد ورنج‌ و مهلکه گناه است و معنای دقیق آن با مفاهیم «سعادت»، «فوز» و «فلاح» که متضمن معنای وصول و مفهومی ایجابی هستند، تا حدودی تفاوت دارد. از نگاه اسلام، هر چند خداوند، نجات بخش است، انسان با اختیار و نقش فعال خود با فراهم ساختن وضعی خاص، پذیرنده‌ نجات الاهی است. اعلام ایمان به نجاتی که عیسی مسیح برای بشر به ارمغان آورده، اساس مسیحیت رایج است. در این اعتقاد که بر مبانی خاص انسان‌شناسی، مسیح‌شناسی و خداشناسی این سنت استوار شده، انسان در اسارت گناه و مرگ بوده است، و از ناحیه خود قابلیت نجات ندارد. خداوند با حضور مستقیم خود در کالبد عیسای‌ ناصری و با فدیه یا قربانی شدنش، تاوان گناه انسان را می‌پردازد و او را از اسارت گناه نجات می‌دهد.

روش تحلیل تطبیقی کیفی نخستین بار توسط رگین معرفی و در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی به کار گرفته شده است. روش یادشده از حیث رویکرد از آن جهت اهمیت دارد که از دو رویکرد کمّی و کیفی، دو ویژگی متغیرمحوری و اُفته ‌محوری را به عاریت گرفته است. در این مقاله، ابتدا روش یادشده مرور و گونه‌های مختلف آن بررسی شده است؛ سپس با بررسی پژوهش‌های حوزه خط‌مشی‌ که با روش یادشده اجرا شده‌اند، پژوهش‌های حاضر در قالب حوزه‌های خط‌مشی‌گذاری یعنی حوزه‌های مطالعاتی خط‌مشی و سیاست، فرایند خط‌مشی، تحلیل و ارزشیابی خط‌مشی، نهادهای خط‌مشی‌گذاری و اجرای خط‌مشی تقسیم‌بندی شدند. درواقع، هدف این مقاله، معرفی روشی در حوزه علت‌یابی به اندیشمندان خط‌مشی و خط‌مشی‌گذاران است تا بتوانند در کنار روش‌های مرسوم آماری برای غنی‌سازی پژوهش خود از آن بهره گیرند. بدین منظور و برای فهم بهتر روش، کاربست‌های آن در حوزه خط‌مشی نیز ذکر شده است؛ امّا به یقین می‌توان با تدقیق بیشتر در این روش به موارد کاربرد بیشتری از آن پی برد.

پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه «سیاست علم»، گاه، خصلتی تجربی داشته و نسبت بین متغیرها را کاوش و گزارش کرده‌اند. گاه خصلتی نظری داشته و مبتنی بر مبانی فکری، پاسخ‌هایی را به پرسش‌های حوزه سیاست علم، داده‌اند. در این‌میان، بررسی اندیشه اسلامی در خصوص علم، موضوعی است که نیازمند واکاوی علمی است. اندیشه اسلامی ضمن تأکید فراوان بر علم، نگاه ویژه‌ای به آن دارد. از این‌رو مسئله اساسی این است که علم در اندیشه اسلامی چگونه صورت‌بندی می‌شود؟ تا مبنای سیاست علم در کشور باشد. در این پژوهش، با مبنا قراردادن دیدگاه‌های سه متفکر (امام خمینی، شهید مطهری و آیت‌الله خامنه‌ای) و با استفاده از روش تحلیل مضمون و با رویکرد استقرایی-قیاسی، ابتدا تلاش شد دیدگاه‌های هر یک از این متفکرین، صورت‌بندی و در نهایت از طریق خوانش جمعی آنها، یک صورت‌بندی اسلامی از علم به‌دست بیاید. ارائه تلقی معرفت‌شناسانه یکسان از علم، ذومراتب دانستن آن، تأکید بر استقلال، خودکفایی و اقتدارآفرینی علم به عنوان مبنا و غایت علم که منجر به ترسیم «مرجعیت فکری و علمی»، «نظام اقتصادی قوی» و «نظام سیاسی اجتماعی عزت‌مند» به عنوان ابعاد علم در حیات اجتماعی می‌شود، جنسیت‌بردار نبودن تحصیل علم، شریف‌دانستن علم و عدم واگذاری کامل آن به مناسبات بازار و مسئول‌دانستن حکومت دینی در قبال علم، تأکید بر اخلاق علم و پیشبرد توأمان تهذیب و تحصیل و در نهایت قائل‌شدن به ارتباطات حداکثری در مراودات علمی و بی‌مکان دانستن علم، از جمله مفاهیم و نقاط اشتراک متفکرین است که صورت‌بندی اسلامی علم را به‌وجود آورده‌اند.