آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سادات به عنوان خاندان پیامبر9، در تاریخ اسلام و ایران دوره اسلامی، به عنوان گروهی متمایز جایگاه ویژه­ای داشتند. انتساب آن‌ها به خاندان پیامبر9 سبب شد که در میان جامعه ایران نیز مورد احترام قرار گرفتند. با شکل­گیری نهادی به نام نقابت، سادات به صورت یک گروه کاملاً مشخص و سازمان‌دهی‌شده درآمدند. که از منزلت خاصی برخوردار بودند. با حمله چنگیز به ایران و سپس برچیده ‌شدن خلافت عباسی، سادات جزء افرادی بودند که نه‌تنها دچار ضعف جایگاه نشدند بلکه بالعکس نفسی تازه کرده و حتی دوباره منصب نقابت که کار آن رسیدگی به امور سادات بود، احیا شد. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه و منزلت سادات در ساختار حاکمیت ایلخانی است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، به این پرسش پاسخ می‌دهد که با توجه به جایگاه سادات در دوره ایلخانان و گرایش اولجایتو به تشیع و سادات، آنان چه جایگاهی در ساختار حاکمیت به دست آوردند؟ یافته­های پژوهش، نشان می­دهد که منزلت این گروه در جامعه­ ایرانی و خودآگاهی درونی سادات در بالا بردن جایگاه خویش در دستگاه حکومت ایلخانی نقشی به‌سزا داشت، ولی با وجود تکریم سادات، این گروه در دوره ایلخانی به ندرت توانستند به پست­های مهم و حساسی مانند وزارت و یا صاحب­دیوانی دست یابند و به نظر می‌رسد، این نتیجه ساختار دیوانی با غلبه­ مذهب سنتی است که، اجازه نمی­داد سادات به این عرصه وارد شوند.

ابوجعفرمحمد بن محمدبن حسن بن ابوبکر طوسی معروف و مشهور به نصیرالدین طوسی در سال 597ه.ق در طوس بدنیا آمد.شناخت اندیشه ها وعملکردهای سیاسی وفرهنگی وی بدون درک مناسبی از فضای سیاسی، فکری واجتماعی دوران حیات او امکان پذیر نیست .زیرا وی شاهد وقایع سیاسی و اجتماعی نظیر حملات مغولان واستیلای آنان وانقراض دولت اسماعیلیان و خلافت عباسیان بود.به همین جهت برای به ثمر رسانیدن هدفهای سیاسی وفرهنگی خود در دورانی مملو از هرج ومرج سیاسی، دست به کارهای دیوانی وسیاسی ودر نتیجه ملازمت امراء وپادشاهان زد.نخست حضور وی در دستگاه اسماعیلیان وسپس مغولان دلیل روشنی براین مدعاست.البته همراهی وی با آنها صرفا به این جهت نبود که تحت نفوذ آنها قرار بگیرد,بلکه برای اصلاح وهدایت آنها بود، تا از اقتدار آنها جهت پیشبرد اهداف خود بهره ببرد.لذا ضمن تحقیق وتألیف که آن را مبنای کار خویش قرار داده بود، رصدخانه ای را در مراغه تأسیس کرد که مهمترین اقدام علمی وفرهنگی وی به شمار می آید. البته خواجه نصیر همزمان که توجه اش به امر دانش وقدرت بود,به سیاست نیز معطوف بود ودر زمینه های سیاسی ومدیریت سیاسی دارای نظریه های خاص است.که با عملکردهای سیاسی وفرهنگی وی منطبق هستند.به نحویکه کتابی در این زمینه بنام اخلاق ناصری را به رشته ی تألیف در آورد که مباحثی پیرامون سیاست وحکومتداری راطرح میکند.همین امرنشان ازاهمیت طرح اندیشه سیاسی وی در تاریخ اندیشه های اسلامی می باشد.در این پژوهش سعی می گردد تا بازتاب اندیشه های خواجه ورابطه ی معنا دار آنها با کنش های سیاسی و فرهنگی او مورد واکاوی قرار بگیرد.

تلفیق تاریخ و نظریه از جمله روش‏هایی است که از جانب بسیاری از پژوهشگران، بویژه مورّخین و جامعه‏شناسان به کار گرفته­ شده است. ابن­خلدون(808-732ق/ 1406-1332م) از جمله نخستین مورخ-جامعه‏شناسانی بوده که سعی کرده الگوهایی برای تبیین پدیده­های تاریخی-اجتماعی جوامع انسانی ارائه دهد. وی در بخش­های آغازین کتاب خود معروف به «مقدمه» به شناخت جوامع کوچ­رو و یکجانشین و هم­چنین مناسبات آن­ها با یکدیگر پرداخته و الگویی در شناخت و تکوین این جوامع نشان داده است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین و بررسی دگرگونی شیوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ی زیست مغولان از کوچ‌روی به یکجانشینی در ایرانِ سده­های هفتم و هشتم هجری براساس نظریه ابن­خلدون است. ابتدا مفاهیم مرتبط با دگرگونی مورد نظر ابن­خلدون چون اقلیم، شیوه معاش و عصبیت؛ شناسایی و شرح داده شده­، سپس بر اساس این مفاهیم به روند یکجانشینی مغولان در ایران پرداخته می‏شود. روش مورد استفاده در این پژوهش «تحلیل تاریخی» است؛ و یافته‏های حاصل اینکه، دیدگاه ابن‌خلدون نه تنها می­تواند دگرگونی شیوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ی زیست مغولان در ایران را تبیین کند؛ بلکه می­تواند به عنوان الگویی شایان توجه برای تبیین و فهم دگرگونی شیوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ی زیست دودمان­های کوچ­رو در ایران بویژه از سلجوقیان تا پیش از صفویه مورد استفاده قرار گیرد و چگونگی یکجانشین شدن کوچ­روان و دور شدن آنان از زندگی کوچ­روی را تبیین کند.