آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سنجش و آزمایش، لازمة ترقی و پیشرفت هر علم و فنی است. دانشمندان به فراخور رشته خود، اصولی برای نقد برشمرده و برکاربست آنها در نقدهای علمی تأکید کرده اند. اما آیا به راستی در باب نقد تاریخی هم چنین است؟ آیا نقد تاریخی، علمی و اطمینان بخش است؟ اینها پرسش هایی است که ذهن هر پژوهشگر و ناقد تاریخی را به خود مشغول می کند. باید اعتراف کرد که علم تاریخ دچار ضعف مفرط در حوزة نقد تاریخی و ادبیات آن بیمارگون است. هنوز درعرصة نقادی و اصول و موازین نقد و شناخت الگوها و معیارهای آن در آغاز راهیم. بنابراین، هر پژوهشی در این باره، خود پرتوی به این راه پرمخاطره و ناهموار است. این مقاله، برآن است تا در باب نقد تاریخی پرسش گری کند و درصدد پاسخ به پرسش های مذکور برآید. آنچه در این مقال در خصوص موازین و اصول نقد گفته می شود، نه سخن آخر و تام، بلکه دانسته ها و پیشنهادهای نگارنده است تا شاید بابی گشوده شود و فروغی بر پهنة نقد تاریخی بتابد.

الحادگری در عصر عباسی مفهومی متفاوت و گسترده¬تر از دوره¬های پیشین داشت. در این دوره ملحد به مفهوم خدا ناباور یا انکارکننده¬ی نبوت نبود. بلکه ملحدان از دیدگاه خلفا و کارگزاران آنها کسانی بودند که نگرش¬ها و باورهای سیاسی و مذهبی¬شان در تعارض با دین اسلام بود و خلفا برای پاسداشت شریعت و حفظ وحدت امت اسلامی سرکوب آنها را واجب و جایز می¬دانستند. این ملحدان که اغلب آنها را زندیق می خواندند از گروه¬های مختلف اجتماعی با نگرش¬های متفاوت بودند. جریان¬های فکری الحادی در قالب جنبش¬های سیاسی و اجتماعی نمود می¬یافت و مبارزه با آنها مهمترین دغدغه¬ی خلفا بود. در حالی که بسیاری از آنها ماهیت مذهبی نداشتند بلکه جنبه¬ی فرهنگی و اقتصادی داشتند. هدف از این پژوهش، تحلیل رویکردهای خلفا و اندیشمندان عصر عباسی در مبارزه با زندیقگری و ارتباط آنها با فضای فکری و اعتقادی حاکم بر جامعه¬شان است. این مقاله در پی پاسخگویی به این سوال است که چرا عباسیان همواره تلاش می‌کردند جنبش‌ها و جریان¬های فکری را با دو رکن دین و زندقه پیوند بزنند؟ در این نوشتار برای درک و دریافت مفهوم زندیقگری از نظریه¬ی لوسین فبور استفاده شده است. فبور در کتاب معروفش به تحلیل الحادگری در قرون وسطی پرداخته و آن را از دیدگاه اجتماعی و سیاسی بررسی کرده است. روش تحقیق در این مقاله علی و و شیوه گردآوری داده¬ها، کتابخانه¬ای است.

دغدغه اصلی فلسفه میان‎فرهنگی مفاهمه یا تحقق فهم مشترک میان انسان‎هاست. در ادامه این سؤال مطرح می‎شود که این مفاهمه باید با چه روش و اسلوبی تحقق یابد. تکنولوژی ارتباطات جمعی، مهاجرت و وابستگی‎های اجتماعی و اقتصادی و ارتباطات گسترده علمی موجب شده است که انسان امروز به جای برخورداری از هویت واحد و یکپارچه، ماهیت چهل‎تکه و متکثر داشته باشد. بنابراین انتظار می‎رود که رشته‎های علوم انسانی خود را با تعاریف میان‎فرهنگی از هویت انسانی و ارتباطات بشری سازگار کنند. در این راستا سه الگوی روش‎شناختیِ پولی لوگ، دیالوگ و هرمنوتیک آنالوژیک به ترتیب با رجوع به آثار دست اول ویمر، کیمرله و ادهر مال −که برای تحقق علوم انسانی میان‎فرهنگی ارائه شده است− تبیین می‎شود. هر سه الگو شرط تحقق مفاهمه تمام‎عیار را گفتگو می‎دانند. در ادامه با بیان ایده فرافرهنگی از ولفگانگ ولش به موانع موجود در رویکرد میان‎فرهنگی برای رسیدن به مفاهمه کامل پرداخته می‌شود. به نظر می‎رسد که این الگوها به نوعی مکمل یکدیگر هستند و با اینکه در نفی مطلق‎انگاری[1] و انحصارگرایی فرهنگی و لوازم آن اتفاق نظر دارند، ولی هرکدام از زاویه‎ای خاص به موضوع می‎نگرند.

یکی از مهم ترین موضوعات اندیشه دکتر داوری، غرب و غرب زدگی و شرایط مواجهه و اخذ و اقتباس از غرب است. وی در نگاه کلی گرایانه خود غرب را دارای هویتی می داند که در مواجهه با آن نمی توان گزینشی عمل کرد و مثلاً چیزهایی را از آن اخذ کرد و چیزهای دیگری را طرد کرد. به نظر داوری غرب یا غربی شدن تقدیر جمعی ماست اما آن چه اهمیت دارد توجه به مبانی و اصول غرب در مواجهه با آن است. در مواجهه با این امر کلی بحث در دموکراسی، آزادی و توسعه از اهمیت محوری برخوردار است. وی دموکراسی جدید غرب را نوعی دموکراسی مجازی و البته ناگزیر می داند که مبتنی بر حق طبیعی است و اساساً داوری ما را به توجه به مبادی این دموکراسی تذکر می دهد. داوری خود را منتقد دموکراسی غربی دانسته ولی نقد خود را نه مبتنی بر مبانی ایدئولوژیک خاص بلکه ناظر به امید و امیدواری به ظهور تفکر معنوی تلقی می کند. اما آزادی نیز به نظر وی نه بی قید و شرط بلکه حقیقت و به تعبیری عبودیت است. داوری تلقی نظریه اش در باب آزادی، به عنوان نظریه ای فاشیستی را ناشی از خلط مراتب سیاست و فلسفه می داند. در باب توسعه، وی توسعه را رشد و پیشرفت علم و برقراری نظام روابط و مناسبات خاصی می داند و این نظم، نظم جهانی و واحد است و لذا همگی در نهایت به یک مقصد می رسیم که همان جهان وهمی تکنیکی است. هدف این مقاله نشان دادن این مطلب است که در اندیشه دکتر داوری غرب یک کل حاصل از ترکیب اجزایی نظیر دموکراسی، علم، آزادی، مدرنیته و ... نیست بلکه یک کل است و در مواجهه با غرب بایستی به درهم تنیدگی این مقولات به عنوان یک کل توجه داشته باشیم.

نام: حسن نام خانوادگی: رحیمی کوجانعنوان:برنارد لوئیس و مسئله اسلام؛ با تاکید بر اسلام سده های میانه استاد راهنما: دکتر ناصر صدقیاستاد مشاور: دکتر رضا دهقانی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشدرشته: تاریخگرایش: عمومی جهاندانشکده: حقوق و علوم اجتماعیدانشگاه: تبریزتاریخ فارغ ‌التحصیلی: تابستان 1395 تعداد صفحه: 152کلیدواژه‌ها:برنارد لوئیس،اسلام،مسلمانان،غرب،بنیادگرایی،شیعیانچکیدهدر این پایان نامه برنارد لوئیس و مساله اسلام با تاکید بر اسلام سده های میانه مورد تحلیل و نقد قرار گرفته است. در پی پاسخ به این سوال که مهمترین شاخصه ها و عناصر نگرشی برنارد لوئیس نسبت به اسلام چه چیز های هستند؟ همچنین بر اساس نظریه تبارشناسی و دیرینه شناسی فوکو بررسی شده است. برنارد لوئیس (1916.م.) از شرق شناسان حوزه مطالعات اسلام است. لوئیس اسلام را از درون آن مطالعه و به چالش کشیده و اسلام را یک آیین ترکیب یافته از آیین های یهودی، مسیحی و حنفا می داند. وی تمامی مسائل و مشکلات و عقب ماندگی‌های بوجود آمده در سرزمین‌های اسلامی را نه از سوی خود مسلمانان بلکه، از طرف اسلام می‌داند. لوئیس در مطالعه های خود اسلام را یک تمدن دانسته و گسترش اسلام را با کمک شمشیر می داند. به خاطر جهانی بودن، تعارض بین اسلام و مسیحیت از زمان جنگ های صلیبی آغاز شده و برخورد بین این دو تمدن در آینده اجتناب ناپذیر است. به عقیده وی تمدن اسلامی امروزی، پویایی خودش را از دست داده و چیزی برای عرضه کردن ندارد. در عین حال غرب باید همیشه مراقب اسلام و مسلمانان باشد، چرا که هم از سوی اسلام گرایان (بنیادگرایان) و هم از سوی اسلام گرایان غرب ( گرایش به اسلام از سوی غربی ها) تهدید می‌شود. بروز حوادث و آشوب ها از سوی مسلمانان علیه غرب (اقدامات تروریستی) در دوره معاصر گویای این تهدید هستند. لوئیس اسلام سده های میانه را یک شکاف در بدنه اسلام می داند. شکافی که از سوی نهضت اسماعیلیان و در قالب مذهب تشیع به وجود آمد. وینهضت اسماعیلیان را یک انقلاب فکری و اجتماعی دانسته که برای اولین بار شیعیان در طول تاریخ به یک سازمان منسجمی دست یافته و اصول عقاید و اعتقادات خود را در قالب این نهضت گسترش دادند. مهدویت حاصل تضاد اندیشه ها و تفکرات در سرزمین عراق است، چون در شبه جزیره عربستان مهدویتی نبود. بحث منجی یا (منجی گرایی) یک عقیده مسیحائی است که توسط اسماعیلیانشیعه مذهب سازماندهی گردید.

دوره حکومت آل بویه در فاصله زمانی بین سالهای 320ه ق تا 447 ه ق/ ا 932 م تا 1055م/ بوده است. آل بویه از دودمانهای دیلمی و شیعه ایرانی پس از اسلام است، که در بخش مرکزی و غربی و جنوبی ایران و عراق فرمانروایی می کردند. آنها دارای تباری دیلمی بودند، و مدتی در حدود 127 سال فرمانروائی کردند. ایالت های فارس و کرمان محدوده حکومتی علی بن بویه دیلمی (عمادالدوله) موسس این سلسله بود. اوج عظمت و پیشرفت دولت آل بویه در زمان عضدالدوله دیلمی (فناخسرو) می باشد، که قلمرو حکومت وی، فارس، عراق و خوزستان را در بر می گرفت. بررسی وضعیت اقلیتهای دینی (مسیحیان، یهودیان، زردتشتیان و صابئیان) در زمینه های اجتماعی و مذهبی، سیاسی، علمی و فرهنگی و اقتصادی در دوره آل بویه موضوع پژوهش حاضر خواهد بود.از باشکوه ترین دوره های تاریخی ایران بعد از اسلام دوره آل بویه است، که در سایه تساهل و تسامح مذهبی امرای آن، اقلیتهای مذهبی در کنار مسلمانان به عنوان قشر حاکم در جامعه اسلامی، توانستند، در بیشتر زمینه های گوناگون ذکر شده تاثیرگذار باشند، و در شکوفائی آن سهیم باشند. در زمینه علمی و فرهنگی، در نتیجه تبادل افکار، ترجمه متون یونانی –سریانی و رومی به عربی، بحث و جدل های کلامی و حمایت از دانشمندان و عالمان، آنان توانستند دوره ای را به وجود آورند که از آن به عنوان «رنسانس علمی و اسلامی» یاد می شود. در زمینه های اجتماعی و مذهبی آنها تا اندازه ای توانستند بدون ترس و واهمه، آداب و رسوم مذهبی و اجتماعی خود را به جا آورند. در زمینه سیاسی، اقلیت های دینی توانستند در کارهای دیوانی و اداری هم گام با مسلمانان در پیشبرد امور سیاسی کشور سهیم باشند. در زمینه اقتصادی نیز اقلیت های دینی به خصوص یهودیان نقش عمده ای را ایفا کردند. به طوری که توانستند در تجارت، صرافی، مبادلات و خرید و فروش کالا سهم عمده ای را ایفاء نمایند.

هایدگر به مناسبت‌های مختلف به تأثیر گسترده و عمیق دیلتای بر اندیشه‌‌ی خود اذعان کرده است به طوری که برخی از شارحان هایدگر نقش دیلتای را در شکل‌گیری اندیشه‌ی او حتی بیش از هوسرل دانسته‌اند. برای مثال، او در هستی و زمان بارها به این نکته اشاره می‌کند که نظراتش در باب حیات و تاریخ بسیار متأثر از آرای دیلتای در این زمینه‌اند. همچنین، انتشار درسگفتارهای 1919 تا 1923 هایدگر، عمق این تأثیر و پیوندهای موضوعی میان اندیشه‌ی دیلتای و هایدگر متقدم را بیش از پیش آشکار کرده است. هدف ما در این مقاله فهم بهتر نسبت میان اندیشه‌ی این دو فیلسوف، به خصوص در رابطه با موضوع تحلیل حیات و تاریخمندی و لوازم و پیامدهای این تأثیرگذاری بر اندیشه‌ی هایدگر متقدم است.

در سالیان اخیر، با توجه به رشد فزایندۀ تحقیقات میان‌فرهنگی در حوزه‌های گوناگون علوم انسانی به‌ویژه فلسفه در جامعۀ ایرانی و طرح مسائل جدی در روش این تحقیقات و اعتبار آن‌ها، دو مطلب بسیار ضروری می‌نماید: نخست بررسی روش و اعتبار فلسفۀ تطبیقی به مثابۀ الگوی رایج در این تحقیقات و دیگری ارائۀ الگویی متناسب برای انجام دادن تحقیقات منطبق با اهداف این پژوهش‌ها، یعنی تعامل و گفت‌وگوی میان‌فرهنگی. فلسفۀ میان‌فرهنگی در جامعۀ معاصر فلسفی آلمانی‌زبان اهمیت ویژه‌ای یافته است. متفکران این عرصه سعی می‌کنند تا افقی جدید در تعاملات و مطالعات میان‌فرهنگی ارائه کنند و البته در این میان غالباً فلسفۀ تطبیقی را نقد می‌کنند. ما در این مقاله سعی داریم تا، ضمن بررسی و نقد فلسفۀ تطبیقی از حیث روشی در ایران، فلسفۀ میان‌فرهنگی را به مثابۀ افقی دیگر برای مطالعات فلسفی طرح کنیم و به علاوه الگوی پژوهشی پولی‌لوگ از فیلسوف وینی فرانتس مارتین ویمر را به مثابۀ برنامه‌ای تنظیمی برای مطالعات میان‌فرهنگی معرفی می‌کنیم. در این الگو استانداردها و شرایط لازم برای انجام دادن تحقیقات فلسفی در جهت تحقق گفت‌وگوی میان‌فرهنگی ارائه می‌شود.