آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار با عنوان «تحلیل سبک بیانی و آموزه‌های صحیفه سجّادیه در باره ماه رمضان» است واهمیت آن بدین شرح است که دعاهای امام سجّاد علیه‌السلام از سبک هنری و ادبی ِویژه ای برخوردار است، و توجه به این بُعد که با رویکرد ادبی و زیباشناختی شناخته می شود بسیار ضروری است. محققین در طول تاریخ در نوشتارها و بیاناتشان به رویکردهای فلسفی، عرفانی و اخلاقی ادعیه صحیفه سجّادیه پرداخته اند و تعداد انگشت شماری به ابعاد ادبی و زیباشناختی ادعیه صحیفه سجّادیه پرداخته اند، اما مع الاسف این بُعد از ادعیه با همه اهمیتی که دارد به دست فراموشی سپرده شده است. روش اجرایی این تحقیق ترکیبی از نقلی وحیانی و ادبی زبان شناختی است که تحلیل اطلاعات آن تحلیلی توصیفی و مفهومی و گزاره ای است و اطلاعات آن نیز با جستار در اسناد نوشتاری و سامانه‌های رایانه ای و نرم‌افزارهای علمی، گردآوری‌شده است. این پژوهش بر واکاوی سبک‌شناسی ادعیه رمضانیّه صحیفه سجّادیه با بهره‌گیری از میراث عربی ـ اسلامی وابسته است و درصدد یافتن تفاوت سبک دعاهای صحیفه سجّادیه با سبک‌های بشری در شعر و نثر و سایر ادعیه ماثوره معصومین علیهم‌السلام است. به کارگیری اسلوب بلاغت در این نوشتار هم چون زیبایی الفاظ، سجع و آهنگ گفتار، حالات موسیقایی، نظم شگفت و تألیف بدیع، موقعیت شناسی و مقتضای حال، استفاده از استعارات، تشبیهات، کنایات و تعریضات و حالات نیایش‌ها و ادعیه و سوز مناجات برای گوینده آن... از دیگر فنون و سبک‌های برجسته صحیفه سجّادیه است که تأثیر شگرفی بر جان انسان می‌گذارد و به هنگام تلاوت، قلب شنوندگان را می‌رباید. دقّت در سطح محتوا و معارفی صحیفه مبارکه سجّادیه، اقیانوس بی‌کرانی از معارف نیایشهای این کتاب مانند معارف اندیشه‌ای و اصول اعتقادی، انگیزشی و اخلاقی، اجتماعی، معارف فردی و عبادی و.... را در مقابل دیدگان ظاهر می‌سازد. حضرت در این ادعیه با الفاظ و عباراتی جدید در قالب نیایش به همگان تعلیم خداشناسی و خدایابی و خودشناسی و راه و راهنما شناسی داده، همو به کمک، تشبیه، مجاز، کنایه و استعاره و سایر اسلوب بلاغی سعی وافر بر آن داشته تا به نحوی افق دید و سطح اندیشه و تفکر خود را برای دیگران مجسّم نماید.

خدا معجزه هر پیامبر را مطابق با شرایط روزگارش به او عنایت می کرده است؛ برای مثال معجزه پیامبر| از نوع فصاحت و بلاغت در بالاترین درجه قرار درد؛ زیرا عرب جاهلی همزمان با بعثت رسول خدا| در سخنوری، شعر، فصاحت و بلاغت به شکوفایی والایی رسیده بود؛ از این رو خداوند قرآن را که فصیح ترین و بلیغ ترین کلام وحیانی است بر پیامبر خود نازل کرد. غربی ها از جمله کسانی بودند که به عنوان محقق با این مجموعة هدایت بشری به مقابله برخاستند. این خاورشناسان گرچه سر تسلیم به بارگاه این کتاب آسمانی فرود آورده و زبان به تجلیل و تمجید آن گشوده اند، اما هدف آن ها غیرالهی و غیرآسمانی نشان دادن این کتاب مقدس است؛ برای مثال می گویند که محمد| این قرآن را از ورقة بن نوفل، بحیرای راهب، امیة بن ابی الصلت، امرء القیس، وحی تجربه بشری و دینی یا... گرفته است. برخی از خاورشناسان اشکال های ادبی را مانند وجود جمله های ناقص، کثرت ضمیر در یک جمله و...؛ بر قرآن وارد کرده و گفته اند: که اگر این کتاب وحیانی بود این اشکالات را نداشت؛ اما بدون شک قرآن از هر گونه اشکال، پاک و منزه است و ناتوانی دشمنان اسلام از معارضه و هماوردی با قرآن کریم در طول 1400 سال، آشکارترین دلیل بر اعجاز و وحیانی بودن قرآن کریم است.

این تحقیق با عنوان «مهرورزی اجتماعی از دیدگاه قرآن و روایات» از یک پیش گفتار و پنج بخش تشکیل شده است. مهرورزی یکی از اساسی ترین شاخه های اخلاق به شمار می رود. در سخن پیشین، موضوع، بیان ضرورت، اهداف، پیشینه، مشکلات و محدودیت های موضوع بررسی شده است. بخش اول به مفهوم شناسی حقیقت مهرورزی، انواع مهرورزی، ضرورت زندگی اجتماعی در پرتو مهرورزی و جایگاه مهرورزی در ادیان آسمانی و جوامع بشری اختصاص دارد. در بخش دوم، معیارهای مهرورزی در اسلام از دیدگاه قرآن و روایات بررسی شده است. در بخش سوم، مطالبی پیرامون عوامل پیدایش و پایداری مهرورزی و همچنین موانع پیدایش و آفت های مهرورزی با استفاده از قرآن و روایات بیان شده است. بخش چهارم به احکام و آثار مثبت و منفی مهرورزی اختصاص دارد. بخش پنجم به بررسی شبهاتی که بر مسلمانان و دین اسلام وارد شده از قبیل: نبود مهرورزی میان مسلمانان، ناسازگاری جهاد با عطوفت و مهربانی اسلامی و ناسازگاری مجازات اسلامی با مهرورزی اجتماعی، پرداخته است. کلمات کلیدی: مهر ورزی اجتماعی پیدایش پایداری موانع آفات آثار مثبت آثار منفی مجازات

پیوست در منابع دیجیتالی

---

در طول تاریخ، مدعیان مهدویت، برای اثبات حقانیت خود، به متون دینی استناد کرده و با تطبیق نادرست آیات و روایات به نفع خود، برای انحراف افکار متدینان جامعه بهره جسته‌اند. هدف این پژوهش، پاسخگویی به پرسش پیش روست: «تطبیقات قرآنی احمد اسماعیل بصری در موضوع مهدیّون چیست و نقدهای وارد بر آن کدام است؟» در بیان ضرورت تحقیق، همین بس که جریان‌های انحرافی در تطبیقات قرآنی، بیش از این که دغدغه فهم مدالیل و مراد جدّی آیات را داشته باشند؛ آن‌ها را وسیله‌ای برای تأیید عقیده خود قرار داده‌اند. بی‌توجهی به سیاق آیات و دقت نکردن در چگونگی استنباط و برداشت نادرست از روایات تفسیری سبب شده است که جریان احمد اسماعیل بصری، از برخی آیات درباره مهدیّون، فهم غلط داشته باشند. همچنین تفسیر به رأی و بدون پشتوانه نقلی و عقلی مقبول، به تطبیق باطل آیات قرآن بر شخص خاص انجامیده است. روش تحقیق در این نوشتار، نقلی _ وحیانی (تحلیل متنی و بینامتنی آیات و روایات) و گردآوری دادها با شیوه کتابخانه‌ای و استناد به اسناد نوشتاری و روش داده ‌پردازی تحلیلی و انتقادی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تطبیقات قرآنی وی در مورد مهدیّون با معیارهای درست تطبیق سازگار نیست.

مفسر در تفسیر قرآن کریم بر اساس پاره‌ای زیرساخت‌ها و باورهای فکری به تفسیر قرآن می‌پردازد و این مسئله بر اساس تمامی تعریف‌هایی که از تفسیر بیان می‌شود، اجتناب‌ناپذیر است. یکی از مبانی علمی و معرفت‌شناختی قرآن کریم، جامعیت معرفتی قرآن به دیده نیازمندی‌های بشر است. هرچند ممکن است این مسئله موردبررسی قرارگرفته باشد؛ ولی ما سعی داریم این مسئله را به‌صورت روشمند و با بررسی چیستی، چندگونگی (اقسام)، چرایی (ادله عقلی و نقلی) و چگونگی (اثرگذاری در تفسیر) بیان کنیم که مهم‌ترین نتیجه آن کشف این قواعد است: 1. لزوم کشف و استخراج نیازهای هدایتی انسان از قرآن؛ 2. لزوم کشف و استخراج روش‌های تأمین نیازمندی‌های بشر؛ 3. لزوم کشف و استخراج پیام‌ها و پندهای هدایت آموز قرآن که نیازهای انسان را تأمین می‌کند. اگر پذیرفتیم که قرآن تمام نیازمندی‌های هدایتی بشر را تأمین کرده است باید پیام‌های و پندهای هدایتی قرآن را کشف کنیم و آن‌ها را در زندگی بکار ببندیم که هدف اصلی نیز همین کاربست پیام‌ها و پندهای قرآن است 4. لزوم کشف و استخراج پیام‌ها و پندهای هدایت آموز تک‌تک آیات قرآن؛ 5. لزوم تمسک به مفسرین حقیقی قرآن. پذیرفتن و بکار بستن این مبنا در زندگی فردی و جامعه بشری گامی نو در راستای تحول جامعه بشری و علوم انسانی ایجاد خواهد کرد که می‌تواند همه جامعه بشری را تحت تأثیر قرار دهد.

در باور غالب اندیشمندان دنیای معاصر، ایمان مبتنی بر رابطه قلبی انسان با خدای والا، خاستگاه امنی برای فارغ‌شدن از برخی پیامدهای شوم ـ البته نه ذاتی ـ پیشرفت­های روزافزون علوم تجربی است که فرد و جامعه برای رسیدن به آرامش درونی، هماهنگ­سازی نهاد خویش با این نیاز أساسی را ترجیح می­دهند. ایمان با ویژگی­های چون اعتمادآفرینی، سکینه‌بخشی، مبتنی‌بودن بر أصل سنخیت و تطابق با وجدان درونی؛ در مسیر رابطه قلبی بنده با خدا، عنصر بسیار با اهمیت و مؤلفه برتر به‌حساب آمده که در آموزه‌های قرآنی نیز به آن اشاره شده است. ایمان برآمده­ از رابطه قلبی انسان با خدای والا، از گذرگاه فضایل اخلاقی و انجام عمل صالح، انسان را به مقصد الهی و ساحت ربوبی، که از اهداف خلقت انسان است، رهنمون می­سازد، از این‌رو مقاله حاضر به تحلیل نقش «ایمان» در رابطه قلبی انسان با خدای والا از منظر قرآن، پرداخته و مصادیق ایمانی برآمده از رابطه قلبی را مورد واکاوی قرار داده است.

این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به شخصیت، مکتب و آثار تفسیری آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از مفسران بنام حوزة علمیة قم در سده چهاردهم شمسی می‌پردازد. مقاله با کاویدن جنبه‌های مختلف مکتب تفسیری ایشان از طریق تحلیل مبانی، قواعد، روش و منابع تفسیری و بیان ویژگی‌های کتاب تسنیم، اثر مهم تفسیری وی، جایگاه و منزلت تفسیری او را در میان مفسران سده اخیر نشان می‌دهد و تأثیر علمی او را در زمینه تفسیر بر نسل فعلی حوزویان و طالبان معارف قرآن اجمالا می‌نمایاند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که استاد آیت‌الله جوادی آملی ضمن تسلط بر علوم عقلی و نقلی، یکی از مفسران برجسته و توفیقمند معاصر حوزه قم است که با تأسی به سیره علامه طباطبائی در جهت مهجوریت‌زدائی از ساحت قرآن، با برگزاری درس تفسیر قرآن و ارائه نوآوری‌هایی در عرصه مبانی و روش تفسیر و نیز در برداشت‌های متقن و بدیع از محتوای آیات همراه با بیان اشارات و لطایف قرآن، معارف و آموزه‌های این کتاب الهی را به نحو احسن به جامعه علمی عرضه کرده است. خلق تفسیر عظیم تسنیم با ویژگی‌های ممتاز و مجلدات پرتعداد و تفسیر موضوعی قرآن شاهدی بر این حقیقت و نمایانگر خلاقیت‌های علمی استاد و آئینه شخصیت و مقام او در این زمینه است.

پیوست در منابع دیجیتالی