آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

وجود چند روح برای انسان‌ها از مباحث مطرح‌شده در میراث روایی امامیه است که با برخی مسائل کلامی پیوند خورده است. مجموع روایات مرتبط با این موضوع، حاوی تفاصیلی است که هر تک روایت به بیان برخی از آنها بسنده کرده است. مقالۀ حاضر می‌کوشد روایات مرتبط با این موضوع را به‌صورت کامل جمع‌آوری کند و فارغ از اعتبارسنجی و بررسی‌های تفسیری آنها، با کنار هم چیدن و دسته‌بندی این روایات، تصویری جامع از مسئلة تعدد ارواح انسان در روایات امامیه و آیات قرآن کریم ترسیم نماید و بر مبنای مضامین پرتکرار این روایات، یک جمع‌بندی اولیه از این مسئله ارائه دهد. نتیجة تحقیق آن است که همة انسان‌ها دست‌کم دو روح به نام‌های روح ‌الحیاة و روح القدیمه دارند. علاوه بر این، خداوند مؤمنان را از روح‌الایمان و پیامبران را از روح‌الایمان و روح‌القدس و پیامبر اسلام و جانشیان ایشان را از روح‌القدس، روح من امر الرب و روح‌الایمان نیز بهره‌مند کرده است.

آیا تجربۀ شنیداری ما از اصوات زبانی در زبانی که می‌شناسیم، شامل ویژگی‌های معنایی است یا خیر. برخی از فلاسفه از این دیدگاه دفاع کرده‌اند که تجربۀ ادراک شنیداری ما شامل ویژگی سطح بالایی همچون معنا یا ساختار معنایی است. نقدهای مختلفی به این رویکرد وارد شده است که دو تا از مهم‌ترین این نقدها، یکی نقد مبتنی بر شنیدن کلمات هم‌آوا با معانی مختلف و دیگری، نقد مبتنی بر فهمیدن عبارت‌های زبانی حساس به بافت است. ما در این مقاله ضمن بررسی این نقدها، پاسخ‌هایی جهت دفاع از این رویکرد فراهم می‌کنیم. در پاسخ به نقد شنیدن کلمات هم‌آوا با معانی مختلف، با استفاده از شهود عرفی و مثال‌های زبانی سعی می‌کنیم نشان بدهیم که هنگام شنیدن کلمات هم‌آوا ولی با معانی مختلف، واقعاً تجربۀ پدیداری متفاوتی داریم. در نقد حساسیت به بافت زبانی نیز نشان می‌دهیم که این نقد، ویژگی عمومیت معنا را نادیده می‌گیرد. علاوه بر این، با دفاع از فرآیند بالا به پایین می‌توان پاسخی برای نقد مبتنی بر حساسیت به بافت، فراهم نمود.

براساس استدلال تصورپذیری، اگر وجود زامبی‌ها تصوپذیر باشد، وجود آنها به‌لحاظ متافیزیکی ممکن است. از‌این‌رو، آگاهی غیرفیزیکی است. اعتراض شده‌ است که اصل تصورپذیری با پدیده ضرورت پسینی کریپکیایی سر ناسازگاری دارد. چالمرز با ایدۀ معناشناسی دوبعدی‌گرا پاسخ می‌دهد. وی استدلال می‌کند که جملۀ این‌همانی پسینی تنها در صورتی می‌تواند ضروری باشد که تابع مفهوم ثانویۀ دست کم یکی از مفاهیم دو طرف نشانۀ این‌همانی متفاوت از تابع مفهوم اولیه‌اش باشد. اگر قضیه از این قرار باشد، ضرورت پسینی کریپکیایی آن چیزی را که بروفق تابع مفهوم اولیه تصورپذیر است، به‌لحاظ متافیزیکی غیرممکن نمی‌سازد. در مقابل، لُر استدلال می‌کند که ممکن است که جملات این‌همانی خاص، به ویژه جملات این‌همانی روان فیزیکی، ضروری و پسینی باشند هرچند تابع مفهوم اولیه و ثانویۀ هردو مفهوم دو طرف نشانۀ این‌همانی در آن جملات منطبق هستند، نه متفاوت. اگر قضیه از این قرار باشد، در این صورت اصل تصورپذیری با پدیدۀ ضرورت پسینی همخوانی ندارد. بنابراین ضرورت متافیزیکی قوی در برابر ضرورت پسینی ضعیف کریپکیایی قد علم می کند. در پایان استدلال می‌کنیم هرچند ضرورت پسینیِ کریپکیایی تنها مدل ضرورت پسینی موجود نیست، چالمرز تا آنجا که ضرروت پسینی کریپکیاییِ متعارف مدنظر است برحق است. از این‌رو ، استدلال لُر قاطع نیست.

چالمرز راه حل مسئلة آگاهی را در تفکیک امور پدیداری از امور روان‌شناختی می‌داند. او معتقد است عمده‌ راه‌حل‌هایی که برای تبیین آگاهی ارائه شده‌اند به هوشیاری (که در قلمرو امور روان‌شناختی جای می‌گیرد) می‌پردازند، نه به خودِ آگاهی. چالمرز نخست با استناد به شهود (منظر اول‌شخص) آگاهی را درمی‌یابد، سپس با رد نگرش‌های فیزیکالیستی، از غیرفیزیکی بودن و تحویل‌ناپذیریِ آگاهی دفاع می‌کند و سرانجام با تفکیک دو قلمروی پدیداری و روان‌شناختی، تلاش می‌کند تا حل مسئلة آگاهی را به مسیر درست خود (یعنی قلمرو پدیداری) هدایت کند. از سوی دیگر، چالمرز طبیعی‌گرا است و به همین دلیل آگاهی را (برخلاف دوگانه‌گرایان سنتی) از طبیعت جدا و متعالی نمی‌کند، بلکه آن را به‌عنوان نیرویی بنیادین (و غیرفیزیکی) در کنار دیگر نیروهای بنیادین فیزیکی می‌نشاند و از این طریق تلاش در تبیین آگاهی دارد. موضوع این مقاله نفسِ تفکیک‌های چالمرز است؛ نه مسئلة دشوار آگاهی. به باور چالمرز برای بررسی آگاهی باید از دیدگاه اول شخص بدان نگریست، اما اشکال این دیدگاه این است که از خطاپذیری این منظر و دسترس‌پذیری بیشتر منظر سوم‌شخص غفلت می‌کند

يكي از مهمترين مباحث در معرفت‌شناسي، بحث از منابع معرفت است. بسياري از معرفت‌شناسان معاصر در غرب، شهود عرفاني را بعنوان منبع معرفت نميپذيرند اما ملاصدرا از جمله بزرگترين فيلسوفان الهي است كه شهود عرفاني را نيز يكي از منابع معرفتي مهم ميداند و معتقد است علاوه بر دلايل عقلي، متون ديني نيز بر اعتبار اين نظريه دلالت دارند. او برخي مسائل فلسفي را از دسترس عقل خارج دانسته و معتقد است اينگونه مسائل تنها بوسيلة شهود عرفاني قابل دستيابي‌هستند. بر اساس حكمت متعاليه، زماني شهود عرفاني محقق ميشود كه بين عالم و معلوم، اتحاد يا اتصال و پيوستگي وجودي باشد، عالم و معلوم هر دو مجرد باشند و عالم قائم به ذات باشد. در اين مقاله نخست به تبيين شهود عرفاني بر اساس علم حضوري ميپردازيم، ويژگيهاي آن را برميشمريم و تفاوت آن را با درون‌نگري نشان ميدهيم، آنگاه با بررسي چيستي شهود عرفاني و انواع آن، اعتبار و ارزش معرفتي آن را ارزيابي و ملاكهايي را كه ملاصدرا و شارحان وي براي تشخيص شهودهاي معتبر برشمرده‌اند، فهرست ميكنيم و در نهايت، به بررسي حد و حدود اعتبار آن ميپردازيم.

بیشتر فیلسوفان مسلمان معتقدند که انسان مرکب از نفس مجرد و بدن است و نفس مجرد حقیقت او را تشکیل می‌دهد. لازمۀ پذیرش تجرد نفس این است که نفس مجرد که با مرگ از بدن جدا می‌شود، اولاً بدون نیاز به بدن می‌تواند به حیات خود ادامه دهد؛ ثانیاً برای بقا به عامل بیرونی نیاز ندارد. در مقابل، آنچه از قرآن برداشت می‌شود این است که انسان فی‌نفسه باقی نیست و با مرگ از میان می‌رود؛ از‌این‌رو ادامه زندگی انسان پس از مرگ وابسته به خداوند است و اوست که با قدرت خود همه یا برخی از انسان‌ها را زنده نگه می‌دارد یا پس از فاصله‌ای زمانی، بار دیگر زنده می‌کند. روش این مقاله ترکیبی است از تحلیل منطقی لوازم نظریۀ تجرد نفس و بررسی دلالت آیات محوری قرآن درباره مرگ و مقایسه این دو. هدف این مقاله نشان‌دادن این است که نظریه فلسفی تجرد نفس با برخی از آموزه‌های قرآنی درباره مرگ و زندگی اخروی سازگار نیست.

حیث التفاتی یکی از ویژگی‌های اصلی حالات ذهنی است‌‌ و از همین‌رو‌‌، یکی از مسائل فلسفهٔ ذهن تبیین فیزیکالیستی این ویژگی است. موضوع این مقاله بررسی دو جنبهٔ مرتبط به هم این مسئله، یعنی امکان حیث التفاتی و چگونگی تعیین محتوای ذهنی در نظریهٔ غایت‌شناختی محتواست. بر اساس این نظریه‌‌، تکامل طبیعی ارگانیسم زنده و کارکردهای غایی مبتنی بر آن‌‌، محتوا را متعیّن می‌کند و به کمک آن می‌توان تبیینی طبیعی و فیزیکی از حیث التفاتی و محتوا به‌ دست داد. در این مقاله، پس از بیان مبانی این نظریه (واقع‌گرایی دربارۀ حیث التفاتی‌‌) طبیعی‌گرایی و اصل تکامل طبیعی انواع و _ در گام نخست _ دو تقریر اصلی این نظریه‌‌، یعنی معناشناسی دال درتسکی و معناشناسی مصرف‌کننده میلیکان‌‌ را مطرح کرده و سپس به ارزیابی آن می‌پردازیم. مهم‌ترین اِشکال نظریه، این است که نمی‌تواند محتوا و معنای مفاهیم منطقی، فلسفی و نیز مفاهیم عدمی را تبیین کند و از این‌رو‌‌ _ حتی اگر بتواند در مفاهیمی که ارتباط نزدیکی با امور زیستی دارند، شرایط لازم و کافی تعیین محتوا را مشخص کند ‌‌_ در خصوص مفاهیم پیش‌گفته با مشکل مواجه است و به همین دلیلْ ناتمام به حساب می‌آید.

در آزمایش ذهنی بازی تقلید، آلن تورینگ استدلال می کند که می توان هوشمندی را به هر ماشینی که این آزمون را با موفقیت از سر بگذراند، نسبت داد. یک اعتراض به معیار تورینگ، اعتراض لاولیس یا اعتراض مشهور به اراده آزاد است. این اعتراض بیان می کند ماشین هیچگاه نمی تواند فراتر از انتظار برنامه نویسش عمل کند و در نتیجه هیچ گاه هوشمند نخواهد بود. در این مقاله، ابتدا این اعتراض را در صورت کلاسیک آن بررسی و پاسخ تورینگ به آن را ارزیابی خواهیم کرد و نشان خواهیم داد، پاسخ وی به اعتراض لاولیس صحیح به نظر می رسد. در ادامه، این اعتراض را با توجه به مباحث چامسکی درباره وجه تولید زبانی که وی از آن تحت عنوان مسا له دکارت یاد می کند، بازتقریر م یکنیم. بازتقریر زبانی اعتراض لاولیس نشان می دهد که برخلاف نتیجه گیری اولیه تورینگ، برای رسیدن به ماشین هوشمند تنها پیشرفت های تکنولوژیک راهگشا نخواهد بود، چرا که هنوز پاسخ نظری روشنی به مسئلۀ دکارت وجود ندارد.