آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه رسانه اصطلاحی است با سابقه کمی بیش از یک دهه. هنسن (Mark B. Hansen)، هارتمن (Frank Hartmann)، و سنبوث (Mike Sandbothe) از جمله کسانی ‌اند که به ‌طور اثباتی یا انتقادی این اصطلاح را مورد استفاده و بحث قرار داده ‌اند. برخی نیز همانند دیبری (Regis Debray)، مارک تیلور (Mark Taylor)، و والتر بنیامین (Walter Bengamin) در مقابل فلسفه ‌‌رسانه از رسانه‌‌ شناسی (Mediology) سخن گفته‌ اند و فلسفه ‌‌رسانه را کژراهه ‌‌شناخت رسانه و محکوم به نقص و اشتباه در باب رسانه دانسته ‌اند.اما فلسفه ‌‌رسانه - شاخه ‌‌ای بسیار نو از فلسفه ‌‌معاصر - همچنان موضوع بحث‌‌ های عمیق در باب رسانه است و رسانه‌‌ شناسی، به ‌رغم انتقادات سخت خود، نتوانسته است راه را بر آن ببندد. آنچه در زمینه بحث فلسفی در باب رسانه مهم است را می ‌‌توان در قالب این سوالات مطرح کرد: فلسفه ‌‌رسانه چیست و چه تعریفی دارد؟ آیا فلسفه ‌‌ورزی در باب رسانه نوعی هستی ‌‌شناسی، معرفت ‌‌شناسی، یا پدیدارشناسی رسانه است؟ و آیا می ‌توان همچون فیلسوفان تحلیلی از رسانه و کارکردهای آن سخن گفت و فلسفه ورزید؟مقاله حاضر، ضمن مروری مختصر بر تاریخچه پیدایش فلسفه ‌‌رسانه، سعی دارد این موضوع را تعریف کند و در پاسخ به سوالات بالا نوع فلسفه ‌‌ورزی در باب رسانه را مورد بحث قرار دهد. از نظر مقاله، فلسفه ‌‌رسانه، به ‌رغم دلایل پیروان رسانه‌‌ شناسی، امری است ممکن و آن عبارت ‌‌است ‌‌از شناخت فلسفی رسانه، بدین معنا که فیلسوف می ‌‌تواند رسانه را همچون پدیده ‌‌هایی مانند ذهن، علم، و هنر مورد واکاوی فلسفی قرار دهد و رسانه، اگر چه جدا از نسبتی که انسان (مخاطب) با آن پیدا می ‌‌کند و به‌‌ نوعی جدا از ماهیت آگاهی وجود مستقلی ندارد، در آگاهی و ادراک آدمی تاثیر دارد. سخن ‌گفتن از نوع تاثیر رسانه در ادراک مربوط است به نگاه‌ های هستی ‌شناسانه، معرفت ‌شناسانه، پدیدارشناسانه، و تحلیلی ما به رسانه.

در دهه ‏های اخیر قبل از افول ستاره فلسفه دین تحلیلی در قرن بیست‌ویک میلادی ادبیات فلسفه دین با این چالش مهم مواجه شد که فلسفه‏ ورزی در باب دین منحصر به سنت فلسفی تحلیلی نیست و در نظام ‏های فلسفی دیگر هم وجود دارد. در این صورت تفاوت آن با دیگر نظام ها چیست؟ پاسخی که مقاله به آن رسیده است، این است که در فلسفه تحلیلی اصل با پرسشگری در باب مسیحیت است و این پرسشگری در اغلب موارد منجر به تعلیق جواب یا خدشه در معرفت ‎مندی باورهای دین می‎شود. در مقاله این موضوع بحث می‎شود که پرسشگری تمام فعالیت فلسفی نیست و صدق معنای فلسفه ورزی در باب دین آنجاست که ما به یک تعبیر فلسفی از یک عقیده دینی دست یابیم. از سوی دیگر در نظام هایی مثل حکمت اسلامی، در پی پرسش، تعبیری از آموزه و عقاید اسلام عرضه می‎شود که در آن سازگاری درونی، عقل ‏محوری و حقانیت دینی مفروض است و دنبال می‎شود. نوع دین و نظام فلسفی در اینجا بسیار تعیین کننده است. البته این دو نوع رویکرد، تفاوت نظام ‏مند داشته، تضاد بنیادی با یکدیگر ندارند؛ اما در مسئله تمامیت با یکدیگر متفاوت ‏اند.

عاملیت الهی در فلسفه دین، به این مسأله می پردازد که خداوند فاعلیت خود را در جهان انسان و درجهان اجسام چگونه اعمال می کند. پوکینگ هورن برای پاسخ به این پرسش، روش خاص خود را دارد. رویکرد الهیاتی پوکینگ هورن تلفیقی از الهیات کلاسیک از یک طرف، و الهیات پویشی و الهیات گشوده از طرف دیگر است. او از طرفی معتقد است خدای الهیات کلاسیک بیش از اندازه دور از دسترس است و از طرف دیگر نگاه متافیزیکی و الهیات تفکر پویشی را هم نقد می کند. فیزیک جدید با موقعیت های نا متعینش که بر اساس نسبیت انیشتین، نظریه کوانتوم و نظریه آشوب تعریف می شود، نقطه ثقل نظریه پوکینگ هورن برای تبیین ساز و کار عاملیت خداوند است. جهت گیری خاص در قبال مسأله تکامل، وحدت دو جنبه ای و تشبیه رابطه خدا با جهان به رابطه ذهن با بدن، از دیگر مواردی است که در نظریه پردازی پوکینگ هورن درباره عاملیت خداوند در جهان مطرح شده است.

وحدت جهان طبیعت از دیرباز موضوع تفکّر و علاقه‌ی فیلسوفان بوده است. در دوران مدرن، این موضوع در میان دانشمندان علوم طبیعی و از جمله علم زیست‌شناسی نیز مورد پژوهش قرار گرفته است. در این میان پیروان نظریه‌ی فرگشت بر این باوراند که انواع موجودات طبیعی در یک پیوستار تبارمند به ریشه و منشأ یگانه­ای می‌رسند و یا به سخن دیگر همه انواع طبیعی به نحو پیوسته و تدریجی از یکدیگر و نهایتاً از یک منشأ مشترک، پدید آمده‌اند. تقریری که تکامل‌گرایان از وحدت جهان طبیعت ارائه داده‌اند، بنابر ادعای خودشان، مستلزم آن است که حقیقت انواع طبیعی، یک حقیقت صرفاً زیستی باشد و نوع به‌معنای ماهوی آن، هیچ حیثیّت نفس‌الأمری، مستقل و پایدار نداشته باشد. چنین تقریری همان‌طور که خود تکامل‌گرایان نیز اشاره کرده‌اند، در ناسازگاری با نظریه‌ی حکمای اشراقی است که به وجه نفس‌الأمری و پایدار انواع قائل بودند. در این مقاله سعی شده است از منظر حکمت اشراقی و خصوصاً آراء سهروردی، دلایل پیروان نظریه‌ی فرگشت در مورد وحدت جهان طبیعت و حقیقت انواع، نقد و بررسی شود. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که در سنت اشراقی، از آن‌جا که جواهر قابل اشتداد­ند، انواع می‌توانند در نوعیّت خویش تکامل یابند، اما واقعیّت مستقل آن‌ها نه در مرتبه‌ی افراد مادی، بلکه در مرتبه‌ی ارباب انواع و انوار جوهری مجرّد تأمین می‌شود.