آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

خدای متعال در آیه 52 سوره فرقان عبارتی تحت عنوان «جهاد کبیر» مطرح می‌فرماید که همین امر موجب شده در میان اصحاب تفسیر اختلافاتی پیرامون معنی این عبارت شکل بگیرد که با تحلیل واژگان و محتوا می‌توان پاسخ‌هایی برای آن به دست آورد؛ بر پایه انظار لغت‌شناسان پیرامون مفردات «جهاد کبیر» و با تحلیل مفسرین و شواهد قرآنی-روایی این‌چنین بدست می‌آید که مراد از جهاد کبیر «بکار بستن نهایت توان در برابر دشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در جهت الهی با تأکید بر عظمت این تلاش» می‌باشد؛ آنگاه با تحلیل درون‌متنی سیاق و محتوای سوره فرقان در گام اول و تحلیل معانی عبارات آیه 52 با چینش مؤیدات و مبعدات مرجع ضمیر «به» مشخص می‌شود معنی این عبارت «جهاد فرهنگی، سیاسی، اخلاقی و ... با ابزار «عدم اطاعت از کفار در برابر هرگونه پیشنهاد»» می‌باشد.

میزان اتکا و اطمینان به ظواهر قرآن و نقش روایات در این مهم، از مبانی زبان شناختی قرآن کریم است و همواره حجم درخوری از مباحث اصولی و هرمنوتیکی را به خود اختصاص داده و می دهد. در این مقاله در صدد هستیم موضوع مذکور را نه صرفا با رویکرد اصولی یا هرمنوتیکی، بلکه در پرتو آموزه های نهج البلاغه بررسی کنیم. در آموزه های امیرمومنان علی علیه السلام با دو دسته از بیانات مواجه هستیم. دسته اول شواهدی که ممکن است از آنها حجیت ظواهر قرآن و استقلال آنها در فهم و استنباط برداشت شود و دسته دوم شواهدی که در آنها ذو وجوه بودن قرآن یا نیازمندی به اهل بیت علیهم السلام در فهم مطرح و ممکن است از آنها عدم حجیت ظواهر قرآن و عدم استقلال آیات در فهم و تفسیر برداشت شود. با بررسی هر دو دسته از شواهد و ارائه تقریرات و نقدهای مطروحه، چنین به نظر می رسد نه از شواهد دسته اول که ناظر به استقلال و معیاریت قرآن در فهم و حجیت آنند، می توان به پذیرش حجیت ظواهر قرآن رای داد و نه از شواهد دسته دوم که ناظر به ذو وجوه بودن قرآن و نیازمندی فهم آن به اهل بیت علیهم السلام و قیومیت آنان است، می توان نفی حجیت ظواهر قرآن را نتیجه گرفت. هر چند دست کم می توان گفت که شواهد دسته اول ناظر به حجیت فهم در نصوص و محکمات و شواهد دسته دوم ناظر به ضرورت رجوع به روایات درباره مجملات و متشابهات هستند. نویسنده بر این باور است که ظواهر قرآن پس از فحص و یاس از قرائن (نه الزاما قرائن روایی) حجیت دارند و می توان به آن معنا اتکا کرد که تفصیل آن در این تحقیق خواهد آمد.

نهج البلاغه که آیینه اندیشه قرآن ناطق و ناطق قرآن یعنی امیر مومنان علی (ع) است، کتابی بس سترگ و پرمنزلت بوده که صورت انیق و سیرت عمیق آن موجبات تمایز این اثر را با دیگر آثار روایی رقم زده است.از بدو طلوع و ظهور این اثر اهتمام ویژه ای به استنساخ و استخراج معارف آن مبذول شد که از حیث زمانی می توان نسخه های متنی (تنها متن) و نسخه های شرحی (متن همراه با شرح) نهج البلاغه را به سه دسته تقسیم کرد: 1. نسخه های متقدم 2. نسخه های متاخر 3. نسخه های معاصر.روشن است که معیار سنجش و اعتبار در بررسی های سندی نسخه های متنی و شرحی متقدم بوده، و نسخه های متاخر و معاصر نهج البلاغه بر گرفته از نسخه های متقدم می باشند، اما نکته مهم در این میان، وجود اختلافات قابل ملاحظه ای است که میان نسخه های معاصر یعنی عبده و صبحی صالح و نسخه های متقدم و حتی متاخر به چشم می خورد. مهم تر آنکه به نظر می رسد متن غالب ترجمه های معاصر نهج البلاغه بر اساس نسخه های عبده و صبحی صالح سامان یافته و تحت تاثیر آنهاست. این مساله خود اشکالات و اشتباهاتی را در حوزه متن، ترجمه و شرح نهج البلاغه در میان معاصرین فراهم کرده و شواهدی وجود دارد که عبارتی در نسخه های عبده و صبحی صالح و به تبع آن در بسیاری از آثار و ترجمه های فارسی معاصر راه یافته است، در حالی که آن عبارت در هیچ یک از نسخه های متقدم و حتی متاخر یا ذکر نشده و یا به شکل متفاوتی درج شده است. این مقاله به بررسی و تحلیل موارد پیش گفته و برخی از شواهد آن مذکور می پردازد.

امروزه ابعاد و آثار سوء تخریب محیط زیست، بر بشریت پوشیده نیست و اشخاص حقیقی و حقوقی ضمن درک بهتر نسبت به این موضوع، راهبردها و راهکارهای بیشتر را برای این مهم اتخاذ کرده‌اند. بازگشت به آموزه‌های آسمانی و رعایت توصیه‌های خداوند، یکی از مهم‌ترین و نافذترین راهکارها برای تعامل بهتر با محیط زیست است چرا که در جهان‌بینی دینی خالق هستی خداوند متعال بوده و ارتباط در هم تنیده میان عالم تکوین و تشریع وجود دارد و نسخه خالق برای زندگی کردن، در واقع نسخه نیک برای تعامل با محیط زیست هم قلمداد می‌شود و شامل مدیریت رفتار با آب، خاک، هوا و طبیعت ذی شعور هم می‌شود. به خصوص وقتی که این مهم از منظر اسلام و قرآن کریم بررسی شود که واجد شاخصه‌هایی همچون جامعیت، کمال و غنای معرفتی است. قرآن کریم کتاب جامع زندگی و هدایت انسان بسوی تأمین نیازهای دنیوی و اخروی اوست و در این تحقیق سعی شده ابعاد سبک زندگی در تعامل با محیط زیست از منظر آموزه‌های این کتاب شریف بررسی شود. این پژوهش در شش فصل سامان یافته است:در فصل اول: کلیات. فصل دوم: مبانی نظری سبک زندگی در تعامل با محیط زیست شامل مبانی هستی‌شناسی و مبانی انسان‌شناسی. فصل سوم: سبک زندگی در تعامل با آب شامل اصول و آموزه-های اخلاقی زیست محیطی آب. فصل چهارم: سبک زندگی در تعامل با هوا و ابعاد آن. فصل پنجم: سبک زندگی در تعامل با گیاهان. و فصل ششم: سبک زندگی در تعامل با زمین و کوهها.در راستای محیط زیست تحقیقات گوناگونی صورت گرفته اما تحقیق کامل و جامعی در راستای سبک زندگی در تعامل با محیط زیست صورت نگرفته لذا در این پژوهش سبک زندگی در تعامل با محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته است.

منزلت و جایگاه اهل بیت(ع) در قرآن کریم یکی از موضوعاتی است که در نهج البلاغه از آن سخن به میان آمده است؛ موضوعی که توجه به آن از دو حیث «عترت شناختی» و «قرآن شناختی» مهم ارزیابی می شود. عبارت «فانزلوهم باحسن منازل القرآن» در خطبه 86 و «فیهم کرائم القرآن» در خطبه 153 دو شاهد موضوع اند که واکاوی دلالی و مفهومی آنها، از وجوه معنایی عمیق و دقیقی حکایت دارد که از نگاه بیشتر مترجمان و شارحان پنهان مانده و به تبع آن، به نکات معرفت شناختی آنها در حوزه منزلت اهل بیت(ع) اشاره نشده است. به نظر می رسد درنگ سندی درباره «فیهم کرائم القرآن» و نسخه پژوهی آن هم مغفول مانده است. نویسنده در این مقاله می کوشد با پردازش شواهد یادشده، تصویری درست و شایسته از منزلت قرآنی اهل بیت(ع) در کلام امیرمؤمنان ارائه دهد.

موضوع مشترک در آیه 7 سوره آل عمران و خطبه اشباح سخن در مورد راسخان در علم است. ظاهر آموزه های روایی حکایت از آن دارد که مصداق راسخان در علم، تنها معصومین علیهم السلام باشند که نشان می دهد نظر برخی از دانشمندان اسلامی مبنی بر وسعت مصداقی راسخان در علم چندان دقیق نباشد. همچنین علم به تاویل موضوع دیگری است که از ظواهر آموزه های دینی نوعی تعارض ظاهری برمی آید. به عنوان مثال در حالی که ظاهر خطبه اشباح موید این نظر است که راسخان در علم از تأویل آگاهی ندارند، اما قرائنی وجود دارد که با این دیدگاه در تعارض است. در این نوشتار با تفسیر صحیح آیه و آوردن نظرات مخالف و نقد آنها، نظری مناسب ارائه می شود بدین بیان که اگرچه حسب آیه مذکور و خطبه اشباح راسخان، مُشرف به علم تاویل نیستند اما خداوند بر معصومین علیهم السلام این علم را افاضه کرده است. چگونگی این موضوع در مقاله فراروی مورد تحلیل قرار گرفته است.

مقولاتی از قبیل فرهنگ و دین، اصلی‌ترین عناصر قدرت نرم یک کشور در دنیای کنونی قلمداد می‌شوند. در هم تنیدگی این دو عنصر، ترکیبی پرقدرت و پرکارکرد به نام «فرهنگ دینی» را شکل می‌دهد که راز اقتدار و پیشرفت همه جانبه هر جامعه‌ای است. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که در تعریف معرفت شناسانه، فرهنگ «ادراک عمومی نسبت به محیط» و در تعریف واقع شناسانه، «وضع و روح حاکم بر مجموعه نگرشها و تعاملات اجتماعی و محیطی» می‌باشد. بر این اساس، فرهنگ دینی «وضع و روح حاکم بر مجموعه نگرش‌ها و تعاملات اجتماعی و محیطی جامعه است که از منابع و مبانی دینی برمی خیزد». البته «فرهنگ دینی» بُعد «بایسته مدار» فرهنگ در جامعه است. ابزار گردآوری فیش‌ها به اصطلاح کتابخانه‌ای است که داده‌های دیجیتال و غیر دیجیتال را گرد آورده و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بر روی داده‌ها می‌باشد

سبک و نحوۀ سخن گفتن قرآن مجید با انسان، همواره یکی از خدشه‌های ذهنی انسان به‌خصوص دین‌پژوهان معاصر است که ذهن آنها را می‌گزد. به باور نویسنده قالب تجلی این سبک را باید در حقیقتی به نام «نطق قرآن» جست‌وجو کرد. بر اساس قراین لغوی و روایی، معنای «انتقال و ارائۀ پیام و مراد» در واژۀ «نطق» نهفته است و این پیام و مراد شاید از طریق سازوکارهای حسی مانند الفاظ و اصوات (نطق محسوس) یا سازوکارهای عقلی (نطق معقول) محقق شود.فرضیۀ مقاله آن است که وحی بیانی، یکی از اقسام نطق وحی قرآنی به‌شمار می‌آید که در نهایت به اثبات مبنای ترجمان‌خواهی قرآن در وحی قرآنی منجر می‌شود.