آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اصول تربیت اسلامی اصل عدالت یا مساوات است. به این معنا که مربی یا والدین باید بین متربیان و یا فرزندان به عدالت یا مساوات رفتار کنند تا بتوانند بهتر و سریع‌تر به اهداف تربیتی خود دست یابند. عدالت به دو معنا به کار رفته است: قسط و حق به حق دار دادن و مساوات. سؤال این است: اگر عدالت از اصول تربیتی است، عدالت، به معنای قسط مراد است یا عدالت به معنای مساوات؛ یعنی آیا اصل عدالت از اصول تربیتی است یا اصل مساوات؟ و اگر اصل عدالت از اصول تربیتی است این اصل عام است، یا در فرزندان اصل دیگری به نام اصل مساوات مطرح است؟ این پژوهش این مسئله را به روش تحلیل و تفسیر آیات و روایات بررسی کرده و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اصل عدالت از اصول تربیتی عام است اما در مورد فرزندان این اصل گرچه اصل اولی است لزوماً جاری نمی‌شود و برای پرهیز از عوارض ناشی از آن، از آن صرف نظر شده است و به جای اصل مساوات آن جاری می‌شود.

این رساله به بررسی و سیره تربیتی حضرت فاطمة زهرا÷ پرداخته و در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اوّل به کلیات و طرح تحقیق اختصاص دارد. در فصل دوم به تاریخ ولادت حضرت زهرا÷، نقش وراثت در شخصیت صدیقة طاهره، مراحل تکامل جنینی، اهتمام رسول خدا| به تربیت آن حضرت، ازدواج فاطمة زهرا÷ با امیرالمؤمنین(علیه السلام) و تلاش و کار آن بی بی دو عالم در خانة علی(علیه السلام) اشاره شده است. در فصل سوّم، علت نیازمندی انسان به الگو، انواع الگوها، الگوی خانوادگی، الگوی اجتماعی، الگوی مذهبی و همچنین نقش و ویژگی های الگو ذکر شده است. فصل چهارم به اصول و روش های تربیتی حضرت زهرا÷ پرداخته است. انتخاب بهترین نام ها، عقیقه کردن برای فرزندان، محبت به کودکان، احترام به کودکان، عدالت و مساوات میان کودکان، بازی با کودکان، مراقبت از کودکان، ارتباط علمی با فرزندان، تربیت عبادی و اجتماعی فرزندان، تربیت افراد زیر دست، نمونه ای از کمالات تربیت یافتگان حضرت زهرا÷ و تربیت دیگران، پاسخ به مسائل شرعی و آموزش قرآن و احکام، از مطالبی است که در این فصل بیان شده است. در فصل پنجم، جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه شده است.

قرآن کریم، کتاب تربیتی است که خداوند متعال، در آن هم به‌طور مستقیم از روش‌هایی برای تربیت پیامبر اکرمn و سایر مردم استفاده کرده است و هم روش‌هایی را به پیامبر و دیگران برای تربیت آموخته است. هدف این پژوهش بررسی این مسئله است که آیا مربیان انسانی می‌توانند از روش‌های تربیتی خداوند در قرآن کریم به منظور تربیت انسان‌ها استفاده کنند یا اینکه روش‌های تربیت قرآن کریم ویژه خداوند است و مربیان انسانی نمی‌توانند در تربیت از آنها استفاده کنند؟ این تحقیق برای پاسخ به این سؤال از روش تحلیل و تفسیر آیات قرآنی استفاده کرده و به هشت دسته دلیل بر جواز استفاده مربیان از روش‌های تربیت الهی در قرآن کریم دست یافته است که عبارتند از: هدف تربیتی و هدایتی قرآن، عمومیت و عقلایی بودن زبان قرآن، توصیه به تدبر و تفکر در آیات قرآنی، دستور قرآن به تمسک به حبل‌الله، خلیفه بودن انسان برای خدا، الگو بودن پیامبر و جواز استفاده آن حضرت از روش‌های الهی، و نظایر آن.

هدف این مقاله بررسی ارزشیابی به ویژه ارزشیابی آموزشی در سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) است. یافته های این بررسی نشان می دهد که در سیره معصومان (ع) انواع ارزشیابی از قبیل ارزشیابی معلم و فراگیر، ارزشیابی تشخیصی، تکوینی و پایانی، ارزشیابی شفاهی، ارزشیابی انفرادی، ارزشیابی هدف گرا و ارزشیابی مشارکتی مورد توجه بوده است.

یکی از روش های آموزشی که قرآن کریم بر آن تاکید دارد و ویژه تعلیم و تربیت اسلامی است، روش حکمت آموزی است. این که آموزش حکمت به چه معناست و در تعلیم و تربیت اسلامی چه جایگاهی دارد، چه تفاوتی با موعظه و جدل دارد، انواع آن کدامند، چه شیوه های برای ارائه آن مطرح است، شرایط تاثیرگذاری آن کدامند، عوامل و اسباب تحصیل و یا اعطای آن کدامند، چه آثاری ممکن است بر آموزش حکمت مترتب شود، موانع تاثیر آن چیست و با چه آسیب هایی ممکن است مواجه شود، سوالاتی است که در این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل اسنادی و تفسیر در قرآن کریم بررسی می شود.نتایج حاصل از این تحقیق این است که حکمت به معنای یقین قلبی به علم یا عمل راست و درست مبتنی بر مبانی عقلانی است که دارای سه نوع نظری، عملی و حقیقی است و دارای آثاری چون هدایت، فرقان، عصمت و شکر است و با تحصیل، تزکیه نفس، ایمان، اخلاص، سکوت و تفکر انفاق بهترین ها برای انسان حاصل می شود.

این مقاله با هدف استخراج روش های پرورش تفکر خلاق در روایات با رویکرد تحلیل متن انجام شده است. در ابتدا به تحلیل مفهومی تفکر خلاق در متون اسلامی به طور خاص و روان شناسی معاصر به طور عام پرداخته شده و روش های ذیل برای پرورش تفکر خلاق در سیره معصومان (ع) استخراج شده است که عبارتند از: روش پرسشگری، استقلال فکری، تشبیه معقول به محسوس، تجدید سازمان تفکر، گفتگو و مذاکره علمی و مشاهده کنجکاوانه طبیعت.

هدف این مقاله، ارائه روش‌های شناختی در آموزش اخلاق به کودکان با تأکید بر آموزه اخلاقی احترام است. در این مقاله با تأکید بر آموزه‌های اسلامی و به روش توصیفی ـ تحلیلی به مهم‌ترین روش‌های شناختی که می‌توان کودکان را با مفاهیم ارزشی آشنا کرد، پرداخته شده است. نتایج این بررسی و تحلیل نشان می‌دهد بر اساس آموزه‌های دینی، روش‌هایی چون انگاره‌سازی و اصلاح جهان‌بینی کودک، ایجاد شرایط برای مواجهه معرفتی کودک با نتایج منطقی رفتار، گفتمان‌سازی اخلاقی با رویکرد چالشی و تبیین معرفتی معیارها و مصادیق عینی ارزش‌ها می‌تواند منجر به آموزش و یادگیری شناختی کودکان نسبت به آموزه‌های اخلاقی مثل احترام شود. از سویی این ساحت شناختی می‌تواند زمینه شکل‌گیری عواطف و سبب ایجاد انگیره در حرکت عاطفی و عملی کودکان نسبت به آموزه‌های دینی شود.

در این مقاله با نگاه نقد بیرونی، آن هم با توجه با مبانی انسانشناختی اسلام و نیز بر اساس آیات و روایات به نقد اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال مبتنی بر مبانی انسانشناختی آن پرداخته و به این نتیجه دست یافته ایم که برخی از اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال به صورت جزئی با مبانی اسلام سازگار است و برخی نیز با اسلام سازگار نیست و برخی دیگر نیز کاملا با آنچه در اسلام مطرح است در تضاد است و در تربیت اسلامی با اصولی کاملا ضد اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال رو به رو هستیم.

رویکرد جدید تربیت دوجنسیتی شکل جدیدی از نقش جنسیتی را تعریف می‎کند که خصوصیات و ویژگی‎های زنانه و مردانه را برای هر دوجنس به صورت یکسان و برابر می‎خواهد. یکی از مهم‎ترین مبانی که در این رویکرد بر آن تأکید می‎شود تساوی است. مبنای اخلاق اسلامی در مواجهه با جنسیت زنانه و مردانه توجه به تفاوت‎ها و نقش‎ها متناسب با ویژگی‎های تکوینی زنانه و مردانه است. این پژوهش که از نوع تحقیقات کتابخانه‎ای است با روش توصیفی−تحلیلی، با رویکرداخلاق اسلامی مبتنی برمنابع اسلامی همچنین منابع مرتبط با مسئله از جمله متون روانشناسی، جامعه‎شناسی و مطالعات زنان مبنای تساوی درتربیت دوجنسیتی را مورد ارزیابی و نقد قرار می‎دهد. یافته‎های پژوهش حاکی از آن است که اخلاق اسلامی زن و مرد را با توجه به اشتراکات از نظر ازرشی برابر می‎داند ولی با توجه به تفاوت‎ها و استعدادها و توانایی‎هایی تکوینی هرکدام −به‎عنوان حق طبیعی− دارای وظایف خاصی می‎داند که توجه و رعایت آن باعث دستیابی به سعادت فرد و جامعه می‎شود. اخلاق اسلامی چنین تشابه مبتنی بر همسانی تکوینی زن ومرد درخلقت را نمی‎پذیرد.

روش تربیتی مقایسه‌ای از پرکاربردترین روش‌های تربیت در قرآن کریم است. در این روش مربی نخست به بیان تقابل دو موضوع متضاد و ذکر نتایج آن می‌پردازد و در مرحله بعد، به مقایسه دو طرف تقابل می‌پردازد و با مراجعه به دیگر آیات مشابه تبیین دقیقی از دو طرفِ موضوع ارائه کرده، زمینه سنجش و انتخابِ آگاهانه و آزادانه را برای متربیان فراهم می‌کند. این پژوهش با بررسی آیات تقابلی قرآن مانند توحید و شرک، فجور و تقوی، قلب سلیم و بیمار، حزب الله و حزب شیطان و مراجعه به تفاسیر معتبر، به روش توصیفی−تحلیلی و با هدف تبیینِ یک روشِ تربیتی پرکاربرد در قرآن کریم و استخراج مبانیِ و کارکردهای آن صورت گرفته است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که روش مقایسه‌ای در قرآن بسیار به کار رفته و مبانی آن عبارتند از: «وجود تضادّ در مجموعه جهان هستی»، «خدا تنها حقیقت بدون ضد»، «تضاد عقل و جهل در انسان» و «انتخابگری انسان از میان اضداد». این روش برای مربیان کارکردهای ارزشمندی مانندِ ایجاد راهی نو در آموزش عقاید، پاسخ‌گویی به برخی شبهات و سؤالات دینی، تبیین و توضیح پیامدهای رفتار ، و نتایج مهمی نیز برای متربیان، مانند پرورش و تقویت اراده، قدرت گزینش و انتخاب، پرورش نیروی تفکر و قدرت استدلال، معرفت‌افزایی، ایجاد علاقه به فضایل و نفرت از رذایل دارد.