آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن حاوی تعدادی اندک حکم کیفری است که در بیان مفسران و فقیهان در پرتو سنت و سایر ادلة فقهی از حیث تعداد و شدت بسیار گسترش یافته است. در کتاب‌های مرتبط با احکام قرآن و نیز مجموعه‌های تفسیری، همواره این آیات در پرتو سنت تفسیر شده‌اند. در این نوشته، در قالب ارائة معیارهایی، خوانشی متفاوت عرضه می‌شود که براساس آن، چه‌بسا بتوان نه‌تنها به کیفرهای حداقلی قرآن ملتزم ماند، بلکه همین اندک را به‌گونه‌ای منعطف‌تر و زمان‌پسندتر تبیین کرد. محور اصلی بحث بر سر اصول حاکم بر نظام کیفری اسلامی است که در برخی قرائت‌ها اجازه و جرئت چنین تفسیری را می‌دهد. قرآن حاوی تعدادی اندک حکم کیفری است که در بیان مفسران و فقیهان در پرتو سنت و سایر ادلة فقهی از حیث تعداد و شدت بسیار گسترش یافته است. در کتاب‌های مرتبط با احکام قرآن و نیز مجموعه‌های تفسیری، همواره این آیات در پرتو سنت تفسیر شده‌اند. در این نوشته، در قالب ارائة معیارهایی، خوانشی متفاوت عرضه می‌شود که براساس آن، چه‌بسا بتوان نه‌تنها به کیفرهای حداقلی قرآن ملتزم ماند، بلکه همین اندک را به‌گونه‌ای منعطف‌تر و زمان‌پسندتر تبیین کرد. محور اصلی بحث بر سر اصول حاکم بر نظام کیفری اسلامی است که در برخی قرائت‌ها اجازه و جرئت چنین تفسیری را می‌دهد.

قانون‌گذار ایران در سال‌های پس از انقلاب به تقنین و اجرای کیفرهای بدنی شرعی اهتمامی خاص داشته است. این در حالی است که نهادهای حقوق بشری به اجرای این مجازات‌ها به‌ویژه سنگسار بسیار انتقاد داشته‌اند و آن را خلاف نظام بین‌‌المللی حقوق بشر دانسته‌اند. افزون بر این، بسیاری از شهروندان نیز در مورد اجرای این کیفرها ابهاماتی دارند. در این نوشته سعی شده نشان داده شود از منظر درون‌دینی و براساس همه قرائت‌های دینی، اجرای این کیفرها، به ویژه سنگسار، شرعاً ممکن نیست و اگر قانون‌گذار داعیه شرع دارد باید از این نظر قوانین را با شرع همسو کند.

بررسی مفهومی گناه در کتاب مقدس عبری به جهت داشتن وسعت معنایی اهمیت دارد. این واژه در دوره­های متناوب یهودیت، منعکس­کننده باورهای مرکزی و ارزش‌های اصولی است. برای به دست آوردن مفهوم این واژه در کتاب مقدس عبری باید آن را در دوران نگارش کتاب مقدس بررسی کرد که طبق آن تحولات مختلف معنایی از گناه به دست می­آید. گناه در دوران اولیه یهودی کاملاً این‌جهانی بوده، انجام دادن چیزی است که خداوند از آن خرسند نیست و ملاک ناخرسندی نیز در فهم بشر نمی­گنجد. از دوران پادشاهان تا پیش از ویرانی معبد، تخلف از دستورهای تورات ملاک و معیار گناه بوده و خطا نسبت به هم­نوع همچون فساد اجتماعی، اجرا نکردن عدالت و استثمار توده مردم نیز گناه به شمار می­رود. بعد از ویرانی معبد، تأکید تورات صرفاً بر گناه فردی نیست، بلکه علاوه بر آن، آنچه بر حسب عقل و اجتماع نیز گناه دانسته شده وارد این مقوله می­شود. در واقع، می­توان گفت گناه، طبق کتاب مقدس عبری، به صورت تدریجی و در دوران‌های مختلف تکامل معنایی یافته که با بررسی سیر تاریخی نگارش کتاب مقدس می­توان تحولات معنایی گناه در یهودیت را تبیین و تفسیر کرد.

نماز در آیین یهود، جزء ارکان اساسی دین به شمار می‌آید . خاستگاه و ریشه تشریعِ نماز در یهودیت، «قربانی»‌هایی است که خود از شعائر بزرگ یهودیت بوده، در کتاب مقدس عبری به مناسبت‌های گوناگون از آن یاد شده است. نماز در ایام پس از تخریب معبد سلیمان و به سبب فاصله‌گیری جامعه ایمانی از معبد، با مساعی ربی‌ها و به همت مجمع کبیر سامان یافت. در این پژوهش، پس از تبیین مفهوم و نحوه تشریع نماز، مقدمات و سپس ارکان اصلی و مؤخرات آن بررسی شده است. ضرورت این اثر، پرداختن به مقولات مشترک ادیان ابراهیمی و از آن جمله نماز است. نماز، پل ارتباطی جوامع ایمانی فرض شده است؛ پلی که رهروانش فراوان، و پیمودنش در اوقاتی از صبح و شام، فریضه است. نگارنده بر آن است که پرداختن به این روزانه پُرتکرار، راه‌کاری اساسی در همدلی جامعه مؤمنان،‌ و بستری ره‌گشا و مناسب برای گفت‌وگوی بینُ‌الأدیانی در برابر جبهه کفر و الحاد است.

الیاس نبیj از شخصیت‌های مشترک ادیان ابراهیمی و یادشده در قرآن و کتاب مقدس است. تصویر رسالت او در این کتب، بیانگر چیرگی او بر فضای فرهنگی معاصرش، و نیز ترسیم الگویی علمی و عملی در تحقق رسالت دینی است. با اتخاذ نگرشی روشمند به جایگاه کتاب مقدس در تفسیر قرآن، می‌توان گفت دست‌کم بخش‌هایی از این سه کتاب می‌توانند در فهم متن یاری کنند. رهیافت «بینامتنیت» در موضوع الیاس، ما را به فهم بهتری از آیات قرآنی نزدیک می‌کند. کیفیت مبارزه با بعل‌پرستی، بنیان‌گذاری روش مباهله، پرورش مخلَصینی چون الیشعِ جانشین، میزبانی مادر یونس و معجزه احیای یونس، گوشه‌هایی از این رهیافت است. رسالت الیاس نبیj در یهودیت و مسیحیت، محدود به زمان حیات او نیست و پس ‌از صعود، به‌ویژه در حوزه‌های عرفانی، برخی آیین‌ها و نیز در رخداد بازگشت مسیحا تداوم یافته است. در اسلام نیز اشارات اندکی به رسالت غیبیِ وی دیده می‌شود.