آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از قرن ها پیش، اندیشمندان و حکمای مسلمان با الهام از آیات نورانی قرآن کریم و با براهین متقن عقلی به اثبات سریان داشتن علم و آگاهی در میان اشیای مادی پرداخته بودند. دانشمندان علوم تجربی به امکان وجود نوعی شعور و آگاهی در برخی مواد و اشیای ظاهراً بی جان اشاره داشته اند. گستردگی «علم» در سراسر هستی حتی در ذرات مادی، فیزیک را نیز در این بحث سهیم می کند. در نظریة کوانتوم، بعضی پدیده ها از جمله آزمایش انتخاب تأخیری ذرات مطرح می شود و چنین می نماید که ذرات از موقعیت پیرامون خود آگاهی دارند و رفتار مناسب با آن را انتخاب می کنند؛ همچنین، در بعضی از مدل های بدیل و رقیب نظریة رایج کوانتوم (مدل بوهم دوبروی)، موج راهنما یا میدان اطلاعات مطرح است که این ها اشاره ای بر امکان شعورمندی ذرات فیزیکی دارند.

این تحقیق با موضوع «دعا و کارکردهای آن» در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول به تبیین موضوع، ضرورت بحث، سؤال ها، اهداف، پیشینه، روش و مفهوم شناسی اختصاص دارد. در فصل دوم، کارکردهای فردی دعا در سه بُعد جسمی، روحی و رفتاری مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم دربارة کارکردهای اجتماعی دعا (سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) است. در فصل چهارم، نمونه هایی از کارکرد دعا در سیره انبیا مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم به شرایط، موانع استجابت و آداب دعا اختصاص دارد. در فصل ششم نیز تمام مطالب جمع بندی و نتیجه گیری شده است.

در میان حکمای مسلمان قواعد متعددی برای پیکربندی تفکر دینی ساخته شده است که عمده این قواعد در علم اصول فقه بروز و تجلی یافته است . یکی از مهمترین این قواعد ، قاعده ملازمه عقل و شرع است که به واقع حلقه اتصال میان الزامات عقلی و دستورات شرع است . قاعده ملازمه خود بر پایه درک عقلی از مفهوم حسن و قبح و قبول ذاتی بودن این مفهوم بنا نهاده شده است . از آنجا که بسیاری از مفاهیم و نظریات اخلاقی نیز در گرو حل مساله حسن و قبح و بررسی جایگاه اوامر الاهی می باشد ، در این رساله سعی کردیم با مراجعه به منابع فقهی ، کلامی و اصولی متفکران مسلمان ، در ابتدا به مفهوم شناسی این قاعده بپردازیم و سپس جایگاه و تاثیرات این قاعده را در مفاهیم اخلاقی به تصویر بیاوریم .به طور خلاصه این تحقیق در پی شناخت اولیه قاعده ملازمه در قدم اول و سپس بررسی احتمالات ارتباط میان کاربست های این قاعده و اصول و مباحث اخلاقی استکلمات کلیدی : قاعده ملازمه عقل و شرع ، حسن و قبح ، حکم ، الزام

یکی از بزرگترین معضلات فلسفه، تبیین چگونگی رابطه نفس و بدن است این بحث با همه تحقیقاتی که در آن صورت گرفته بحث در آن همچنان ضرورت دارد. در این مقاله ابتدا دیدگاه برخی از فلاسفه در مورد رابطه نفس و بدن مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به اهمیت دیدگاه ملاصدرا تاکید و توجه بیشتری در نظریه وی صورت گرفته و اثبات شده که دیدگاه وی با وجود برخی از مناقشات ، کامیاب ترین دیدگاه در حل مساله رابطه نفس و بدن است . سپس به ماهیت روح بخاری و نفش آن در تئوری ملاصدرا و میزان وابستگی نظر وی به این دیدگاه اشاره شده در پایان، مسائل زیر را مورد بازخوانی قرار داده است: تحریر محل نزاع است که پنج تقریر از آن قابل ارائه است که محور اساسی هر یک عبارتند از: «ارتباط»«تاثیروتاثر»««ترکیب نوع واحد طبیعی از مادی و مجرد »«تعلق و تدبیر »«اتحاد». نگارنده برآنست که محل نزاع صرفا «اتحاد» است و سایر اقسام خارج از محل نزاع است؛ ارتباط اصل سنخیت با این چالش؛ و در نهایت نگارنده بر اساس برخی از اصول ، پیشنهادی را برای حل این معضل مطرح می کند.

صبر از صفات بزرگ انسانیاست که دراخلاقاهمیتوالایی داردو اکثر علمای اخلاقبه آن اهمت داده و برای آنتعاریفی ارائهکرده اند، کهدر ابن تحقیق به برخی ازتعاریف اشاره می شود.هدف این گزارش برسی و بیان آیات صبر در کتابهای مقدس 3 دین بزرگوتاثیری که در علمای اخلاق هر یک از این ادیان داشته است ونیز بیان تفسیر برخی از این آیات می باشد.در این تحقیق ابتدا آیات صبر در قران مجید ، ویژگی صابران ، شرایط صبر و مواردی که فرد باید بر آنها صبر کند و نیز پاداش صابران در قران بیان خواهد شد. پس از آن تعریف و شرایطصبر از نظر علمای اخلاق اسلامی بیان می شود .در 2فصل آخر به تعریف صبر در کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید ) پرداخته می شود و آیاتی را که در آنها انسانها به صبر دعوت شده اند فضایل صابران،شرایطی که فرد در برابر آنها باید صبور باشدو پاداش صابران بیان می شود.نیزآن جنبه هایی از امور زندگی دنیوی و اخروی که در این ادیان صبر در آنها مهم استبیان می شود. و نیز این مسئله برسی خواهد شد که آیا برای این ادیان صبر فی نفسه دارای ارزش است و یا فقط صبری ارزشمند است که برای زضایت خداوندو در راستای تعالیم آن دین باشد.صبر در قران و در اخلاق اسلامی بسیار موردتاکیدقرارگرفته استبهگونه ایی کهاگر انساندارایصفت صبر و صبوری باشد، می تواند سایر فضایل اخلاقی را نیز کسب کند. اما با آنکه تعداد آیات بیشماری در کتاب مقدس در باب صبر وجود دارد این صفت اخلاقی در بین علمای اخلاق آن ادیان موردتوجه قرار نگرفته است. هدف از این تحقیق علاوه برتعریفصبر،بیانارزشو جایگاه و تاثیر آندر اخلاق این سه دین، بیان پاداشی معنوی و اخروی آن نیز هست زیرا درادیان توحیدی منافع وسود اخروی اعمال و فضائلبه منافعدنیوی ارجحیتدارد.وتنهاچیزی که برای ا دیانتوحیدی دارایارزش است کهسبب سعادتاخروی انسان گرددو رضایتخدا در آن موردتوجهقرار گرفتهباشد. نه هیچ چیز دیگری و از آنجا که صبر در راه خدا متضمن این منفعت نیز هست باید به برسی صبری پرداخت که سعادت اخروی را در پی داشته باشد.

نگارنده با هدف تحلیل و بررسی نقش ظنون در بازسازی نظام کلامی (اعتقادی) در پاسخ به یک پرسش اصلی ، پژوهش خود را سامان داده است؛آیاظن وگمان مستفاد ازمتون دینی درآموزه های معرفتی حجت است؟پژوهش حاضربه این نتیجه رسیده ‌است که اولاً تبعیت و پیروی ازظنون نه تنها امکان دارد،بلکه دربسیاری ازمعارف واقع هم شده است،وباتوجه به این نکته که ادله حجیت ظنون،آیات ناهی از عمل به ظنون را تخصیص می زند.در ادامه رساله،به این مهم رهنمون می شودکهتاثیر ظنون درکسب برخی معارف اعتقادی قابل انکار نبوده تا آنجا که تنها راه برای اثبات اینگونه معارف بهره گیری از ظنون می باشد،البته میزان وکیفیت بهره گیری از ظنون در اعتقادات نتیجه ی حاصله ی بعدی رساله می باشد،و در مورد اعتقاداتی که معرفت آنها واجب نبودهوفقط باید به آنها ملتزم بود و در برابر آنها اعتقاد قلبی وتسلیم بودن کفایت می کند مانند:تفاصیل برزخ ومعاد و وقایع روز قیامت وتفصیل صراط و میزان ومثل آن، ادله ظنی را کارآمد می داند،البته به این شرط که دلیل حجیت آنها غیر از دلیل انسدادباشد( که به صورت مفصل در این تحقیق بحث شده). شایسته است متذکر شویم که مقصود از معرفتی که در این گونه معارف مورد بحث واقع می شود همان علم متعارف واطمینان می باشد. یافته‌ی دیگر این پژوهش اینکهملاک حجیت ادله ظنی را در باب معارف،سیره عقلائیه دانسته و باتوجه به این مبنی در پاره ای ازمسائل اعتقادی، ظنون را تنها منبع اثبات آنها معرفی کرده است

بحث حرکت، تاریخی به درازای تاریخ بشر دارد؛ به‌گونه‌ای‌ که پیشینه آن به پیش‌تر از طرح مباحث مهمی همچون «وجود» و «عقل» در فلسفه می‌رسد و از این‌رو، جایگاه رفیعی در تاریخ فلسفه دارد. از جمله نخستین فیلسوفانی که به این مهم پرداخته‌اند آناکسیمندر است که به حرکت ازلی در جهان قائل بود. همچنین نظریه حرکت جوهری در فلسفه هراکلیتوس قابل رصد و پیگیری است. فیلسوفان مسلمان نیز به این مهم نگاهی ویژه داشته‌اند و مباحث گوناگونی را با محوریت مبحث حرکت طرح کرده‌اند. «حرکت» از مباحث مهم وجودشناسی، معرفت‌شناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی در فلسفه است. ما در این نوشتار به مباحث انسان‌شناسی حرکت، آن هم از زاویه‌ای خاص خواهیم پرداخت و نقش «حرکت جوهری» را در مسئله «رابطه نفس و بدن» و استکمال جوهری انسان بررسی خواهیم کرد. در ادامه با توجه به اینکه نظریه «حدوث جسمانی نفس» از لوازم حرکت جوهری است، نظریه تکامل نفس را بررسی کرده و صیرورت آن را از بدن مادی تا تجرد محض پی می‌گیریم و در پایان، با نظری به روایت‌های خلقت نفس به ارزیابی توجیه ملاصدرا می‌پردازیم.

«نظام احسن» یکی از مباحث مهم فلسفی است که در اندیشه فلاسفه اسلامی، به طور عام، و در دستگاه فلسفی ملّاصدرا، به طور خاص، جایگاه ویژه ای دارد. فلاسفه و دیگر دانشمندان همیشه این سؤال را در ذهن داشته اند که آیا نظام جهان موجود بهترین نظام است یا خیر؟ در آغاز، این طور به نظر میرسد که جهانِ عاری از هرگونه نقص و شرّ، همانا بهترین نظام است؛ از این رو، این سؤال مطرح میشود که چرا جهان حاضر چنین نیست؟از طرف دیگر با پیشرفت علوم، و طرح نظریه های گوناگون، هر روز پرده ای از رازهای طبیعت برداشته میشود و معلوم میگردد که نظام جهان، از نظر علوم، بسیار پیچیده و دقیق است. بنابراین، از یکسو، دانشمندانْ خویش را با نظامی برتر رویارو میبینند و از سوی دیگر، وجود شرور و نقایصْ شبهه برتر نبودن نظام جهان را به ذهن میرساند. امّا فلاسفه با اثبات نظام احسن، و طرح مباحث مختلف در زمینه آن، این تعارض ظاهری را برطرف کرده اند.ملّاصدرا بر پایه نظام فلسفی خود ـ حکمت متعالیه ـ جهان هستی را برآمده از نظام ربّانی دانسته که در این صورت، دارای بهترین شکل ممکن است. در این مقاله، با توجه به جامع ترین کتاب فلسفی ملّاصدرا ـ که همان «اسفار اربعه» باشد ـ به بررسی دیدگاه او در این باره میپردازیم.