آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تعالیم هر دینی بر چند محور استوار است که مهم‌ترین آنها آموزه‌های حقوقی و یا فقهی، عقیدتی و اخلاقی آن می‌باشند که از بین آنها در هرکدام از دو دین اسلام و مسیحیت، آموزه‌های اخلاقی مهم‌ترین شاکله‌ی این دو دین را تشکیل می‌دهند؛ پیامبران این دو دین (حضرت مسیح[ع] و حضرت محمد[ص]) هدف اصلی بعثت خود را تغییر سبک زندگی مردم و به عبارت دقیق‌تر آموزش فضائل اخلاقی به پیروان خود و بازداشتن ایشان از فرو غلطیدن در مهالک رذائل اخلاقی معرفی کرده‌اند. در این میان، با توجه به اینکه جمعیت پیروان این دو دین بیشتر از سایر ادیان است و در دنیای کنونی سیاستمداران بیشتری تابع یکی از این دو دین می‌باشند، این رساله در صدد این است که با تأکید بر‌اینکه آموزه‌های اخلاقی در این دو دین مهم‌ترین محور است، ابتدا مبانی اخلاقی این دو دین را ارائه نموده و سپس از میان مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی این دو دین مهم‌ترین ویژگی‌ها که در دو دین مشترک هستند را مورد بررسی تطبیقی قرار دهد و به بیان نقاط اشتراک و افتراق در دیدگاه اخلاقی این دو دین نسبت به آنها بپردازد و غالب بودن نقاط اشتراک را نسبت به اختلافات روشن نماید تا اولا در ایجاد بستر مناسب برای گفتگوی میان علمای این دو دین سهمی داشته باشد و ثانیا از این طریق به برداشتن بهانه‌ی دینی برای تقابل بین پیروان این دو دین کمک نماید.واژه‌گان کلیدی:

واقعیت درد و رنج حیوانات در صحنة طبیعت، زمینه‌ساز شبهه‌ای ذیل مسئله «شر» شده که ملحدان آن‌ را شاهدی بر وجود شرور گزاف می‌دانند‌ که با وجود خداوند، یا اوصاف او ناسازگاری دارد. حل این ناسازگاری همواره برای خداباوران مورد توجه بوده است؛ اما متکلمان اسلامی به سبب تأکید بر توحید و انتساب اوصاف مطلق «علم»، «قدرت» و «خیرخواهی محض» برای خداوند با مشکل جدی‌تری مواجهند. با تفحصی کتابخانه‌ای ملاحظه‌ می‌شود که سیر تاریخی پاسخ‌گویی به این مسئله در عبارات متکلمان اسلامی بسیار متفاوت است. از انکار حشر حیوانات و قائل شدن به تناسخ یا بی‌اهمیت خواندن سرنوشت آنها برای خداوند گرفته تا اعتقاد به حشر و اختلاف در مکلف‌ یا غیرمکلف بودن آنها، در این مجموعه دیده می‌شود. طبق بیان علامه طباطبائی در المیزان، به نظر می‌رسد كه حیوانات، هرچند در سطحی ضعیف‌تر، مُدرک، مختار و مکلف‌اند و آلام آنها با عوض‌دهی در معاد و پرورش روح توجیه می‌شود.

درد و رنج کشیدن حیوانات در صحنه طبیعت، واقعیتی است که‌ با وجدان و عقل فهمیده می‌شود. وجود این واقعیت زمینه‌ساز شبهه‌ای شده که ذیل مساله «شر» قرار می‌گیرد و ملحدین، آن‌را شاهدی بر وجود شرور گزاف می‌دانند‌ که با وجود خداوند، یا اوصاف او ناسازگار است. حل این ناسازگاری همواره برای خداباوران مورد توجه بوده است، لذا عده‌ای با چند خدا‌انگاری آن را حل می‌کردند. اما ادیان ابراهیمی به سبب پافشاری بر توحید و انتساب اوصاف مطلق «عالم»، «قادر» و «خیرخواه محض» برای خداوند با مشکل جدی‌تری در حل این ناسازگاری مواجه‌اند. ریشه‌داشتن تبیین‌های غیردینی از قوای ادراکی حیوانات در فهم آنها، همچنین روشن نبودن حکمت و عاقبت زندگی پر از درد و رنج حیوانات در متون دینی، حل این ناسازگاری را برای اندیشمندان ادیان ابراهیمی پیچیده‌تر کرده است. با تفحصی کتابخانه‌ای، أهم رهیافت‌های داده شده در این مساله عبارتند از؛ عدمی خواندن درد و رنج و یا انکار ادراک «رنج» در حیوانات که قدیمی‌ترین روش پاسخگویی به این مساله است. روش دیگر، بازنگری در مفهوم اوصاف مطلق خداوند است، که هر دو روش برخلاف فهم اکثر متدینین از متن دین است. در این بین، جبران آلام حیوانات، پاسخی است که در فضای اسلامی ریشه دارد که البته سیر تاریخی ابتدا و انتهایش در کیفیت پاسخگویی متفاوت است. به نظر می‌رسد پاسخ به این مساله باید از متن خود دین باشد چون اشکال هم متوجه خود متن دین است. کتاب مقدس در این مساله نارساست و غالب آنچه الاهی‌دانان مسیحی می‌گویند برگرفته از تفکر فلسفی آباء کلیساست. نهایتا از کتاب مقدس به دست می‌آید که فرشتگان مطرود در ایجاد این درد و رنج‌ مقصرند؛ اما به نظر می‌رسد در قرآن و سیره اهل‌بیت، حیوانات ولو در سطحی ضعیف‌تر، مُدرک، مختار و مکلف بوده و آلام آنها نیز همانند انسان با عوض‌دهی در معاد و پرورش روح توجیه می‌شود.

از دیرباز تاکنون مسئله‌ی آغاز آفرینش جهان، از بحث‌های مشترک کیهان‌شناسی و فلسفه بوده؛ آغاز آفرینش در کیهان‌شناسی جدید با کشف هابل که به منجر به اثبات نظریه بیگ‌بنگ شد، آغاز گردید؛ اما این مسئله در فلسفه و ادیان، پیشینه‌ای بس دورتر دارد. مسئله‌ی اصلی در تدوین این پایان نامه ارائه تحلیلی جدید از نظریه بیگ‌بنگ است. ازآنجاکه این نظریه صرفاً یک دیدگاه فیزیکی از مبدأ و آفرینش جهان هست ضروری است تا در حوزه‌ی فلسفه و الهیات در معرض تحلیل و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش مفاد نظریه بیگ‌بنگ از منظر فلاسفه‌ی اسلامی و کلامی مورد تحلیل قرارگرفته است. در نظریه بیگ‌بنگ، جهان کنونی از ماده‌ای نخستین درب فضا زمان صفر آغازشده و ازآنجاکه طبق قوانین فیزیک، ماده پایدار نخواهد بود، جهان نه از حیث ابتدا نامتناهی بوده و نه در پایان ابدی است. همچنین جهان از لحظه انفجار تاکنون در حال انبساط و گسترش است و فرجام جهان انبساط دوری خواهد بود. در فلسفه‌ی اسلامی جهان به معنای فیض خدا دارای نقطه آغاز نیست لذا جهان همواره ازلی اما مخلوق خداست و بنا بر قاعده تقدم ماده در حوادث مادی، جهان از ماده‌ای واحد و ازلی ایجادشده و هم‌اکنون در حال حدوث و تجدد است. همچنین دیدگاه کلامی در بحث توحید و جهان‌شناسی متأثر از نظریه مذکور بوده است بعضی همچون کریگ در اقامه برهان جهان شناختی در اثبات وجود خدا از این نظریه بهره برده‌اند و برخی چون هاوکینگ با طرح خودبسندگی جهان، این دیدگاه را مؤیدی بر صحت دیدگاهشان مبتنی بر عدم وجود خدا دانسته‌اند. درنتیجه‌ی تحلیل‌های صورت گرفته در بعضی موارد می‌توان نظریه بیگ‌بنگ را بسان تحلیلی تجربی از دیدگاه فلسفه در جهان‌شناسی دانست و اساساً برداشت‌های الحادی بی‌پایه و اساس می‌باشند. هدف از این پژوهش بازخوانی ظرفیت فلسفه اسلامی و الهیات در تحلیل دیدگاه‌های جهان شناختی درزمینهی پیدایش جهان و فرجام آن است؛ در این پژوهش، مطالب به روش کتابخانه‌ای گردآوری‌شده و شیوه بحث توصیفی_تحلیلی می‌باشد.

درد و رنج کشیدن حیوانات در صحنه طبیعت واقعیتی غیر قابل انکار است که زمینه‌ساز شبهۀ ناسازگاری این مساله با اوصاف علم، قدرت و خیرخواهی محض خداوند در ادیان ابراهیمی شده است. هدف الهی‌دانان از پاسخ¬گویی به این مساله برقراری این سازگاری با حفظ اوصاف خداوند است. مارک مالر از اندیشمندان معاصر در مقاله خود کوشیده است با تجدید نظر در مفهوم اوصاف خداوند مشکل را حل نماید. اشکال مالر و غالب الهی‌دانان مسیحی آن است که به جای تکیه بر بن¬مایه¬های دینی، با پیش‌فرض‌های غیر دینی سراغ حل این مساله رفته‌اند. حاصل نقد دیدگاه وی این است که نمی‌توان نیمی از مقدمات را از متون دین و نیمی دیگر را از تبیین‌های غیر دینی استخراج کرد و استدلالی منطقی یا پاسخی منطبق با دین انتظار داشت. به جای بازنگری در اوصاف خداوند باید دید چه تبیینی از درد و رنج حیوانات در زبان خود دین ارایه شده است.

مساله‌ای که این رساله سعی در پاسخ‌گویی به آن دارد این است که، آیا موجودات عالم همه زنده‌اند یا حیات مخصوص دسته خاصی از موجودات است؟ و اگر همه موجودات حیات دارند به جه صورت می‌باشد؟ ملاصدرا قائل به این است که، وجود و بقای ماده بدون نیروی حیات قابل تصور نیست لذا ثابت می‌کند حیات مساوق وجود است و وجود مقول به تشکیک. با بیان اینکه حیات یک نحوه وجود است حیات را برای همه موجودات عالم اثبات می‌کند و با تشکیک نحوه و شدت و ضعف این حیات را به تصویر می‌کشد.ملاصدرا می‌گوید: عشق رسیدن به کمال نهایی در همه اجزاء و ارکان عالم سریان دارد. تکاپو و جوش و خروشی که در همه ذرات جهان وجود دارد از نیروی عشق به کمال نهایی سرچشمه می‌گیرد. و از سوی دیگر عشق بدون حیات و شعور قابل تصور نیست. بنابراین در همه موجودات نیروی حیات سریان دارد؛ البته باید توجه داشت که حیات مانند وجود مقول به تشکیک است یعنی وجود هر چیزی عین حیات است و در کمال و نقص متناسب با یکدیگر هستند.

چکیدهسیر تکوینی معرفت آدمی، همواره همبسته‌ی همزاد دیگری به نام خرافه بوده است. اندیشه‌های انحرافی و خرافی علاوه بر پی‌جویی اهداف غیر مقدس، تهدیدی اساسی برای ساحت امور دینی‌اند؛ چراکه برخورداری از ویژگی‌های مشترک صوری بین امر دینی و امر خرافی، بسیاری از مردم را در شناخت درست آن دو به گمراهی کشانده و گاه آندورا به‌جای هم پذیرفته‌اند. این یکسان انگاری بزرگ‌ترین آفتی است که حوزه‌ی امر دینی را تهدید می‌کند. خرافه پژوهی در برپایی حیات عقلانی و زندگی فضیلت مندانه نقش مهم و اساسی دارد. در این تحقیق با بهره گرفتن از قرآن کریم، روایات و مراجعه به منابع لغوی، تفاسیر و کتاب‌های صاحب‌نظران علوم دینی با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهره گرفتن از شیوه تفسیر اجتهادی، با معناشناسی و دقت در تعریف دانشمندان تعریفی جامع و نو از خرافه (خرافه؛ باور، رفتار یا گفتاری است که مطابق حقیقت نبوده و مورد تائید دین، علم و عقل نیست و ماهیتی فرا مادی و مرموز داشته و راستی آزمایی در آن بسیار مشکل است و مهم‌ترین علت ایجاد و نشر آن جهل بشری است.) و بر مبنای آن، خرافه دینی ارائه گردید.(خرافه با نام آموزه‌های دینی) وبا مبنا قرار دادن این تعریف، ماهیت و چیستی خرافه مورد تحلیل و تبیین قرار گرفت و مرز مشترک و افتراق خرافه و آموزه‌های دینی مشخص شد. در بحث گونه‌شناسی، تقسیم خرافه بر مبنای ماهیت به دو نوع دینی و غیردینی تقسیم شد با مطالعه در تاریخ خرافه دینی قدمت خرافه و گستره همه‌جانبه آن ثابت شد و شدت خرافه در زمان جاهلیت و ادامه آن در جوامع اسلامی به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن مربوط به اسراییلیات هست بیان گردید. در ادامه با مبنای دانش تجربی، عقل، آیات و روایات جنبه‌های خرافی پیشگویی، نحوست اعداد و ایام، جادو و....ثابت شد. مهمترین آثار و پیامدهای خرافه دینی مثل دین زدایی، تحجر، اباحی گری، انحرافات اخلاقی و.... تبیین شد و روش قرآن کریم در مبارزه با خرافه به دو بخش آگاهی بخشی و مبارزه عملی به صورت سلبی وایجابی با توضیحات لازم تشریح گردید. در ادامه دو موضوع مهم پیشگیری از خرافه گرایی بحث و بررسی شد و ریشه بسیاری از خرافات، دین‌داری عامیانه معرفی شد که در بحث خاستگاه خرافه به تفصیل به آن پرداختیم. در راستای پیشگیری، جهل زدایی و خردورزی و دینداری عالمانه و نهادینه کردن آن در جامعه با اقداماتی مثل: 1. جدی گرفتن دروس معارف دینی در مدارس و دانشگاه‌ها 2. اهمیت تدریس تخصصی اصول اعتقادی و باورهای جنبی دین در حوزه‌های علمیه؛ 3. محور قرار دادن قرآن کریم در مطالعات دینی و خروج آن از محجوریت و.... پیشنهاد شد و در آخر روش‌های نوین و رویکرد عقلانی و منطقی رویارویی با خرافه همچون: 1. هره‌گیری از علوم تجربی روز 2. بهره‌گیری از دستاوردهای انسان‌شناختی 3. ساخت فیلم به‌صورت مستند و علمی در قالب داستان در راستای خرافه زدایی 4. ایجاد کرسی و واحدهای درسی خرافه شناسی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها 5 ـ بهره‌گیری از فضای مجازی و... بیان شد.