آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله ضمن اشاره به معناى لغوى و اصطلاحى واژه «خوارج»، به زمان و چگونگى پیدایش آن، فتنه انگیزى‏هاى آنان و نقش این گروه در شهادت امیرالمؤمنین علیه‏السلام پرداخته شده است که درضمن بحث به اختصار به برخى ازعقاید این گروه اشاره مى شود. هم‏چنین تلاش شده است، با استفاده از منابع دست اول تاریخى، عاملان شهادت امام على علیه‏السلام معرفى شده واین مسئله مورد تجزیه وتحلیل قرارگیرد.

قلب و عقل، دو منع درک در انسانند. قلب خاستگاه ایمان است و عقل منشأ خردورزى. به تعبیرى، با قلب، مى‏یابند و با عقل، مى‏بافند. همین دوگانگى، باعث شده است که برخى گمان کنند ایمان و خردورزى، جمع شدنى نیستند. این گمان، نویسنده این نوشتار را بر آن داشت که به واکاوى این شبهه، از منظر الگوى خردورزى و مجسمه ایمان، حضرت امیرمؤمنان علیه السلام، بپردازد.

با اندک تأملى در کلمات و بیانات امیر بیان على علیه‏السلام به روشنى این نکته به دست مى‏آید که مسأله «عدالت و حکومت»، جایگاه خاص و اهمیت ویژه‏اى نزد آن امام بزرگوار داشته است. این دو مقوله به حدى مهم است که اگر تمام تلاشها و مجاهدات على علیه‏السلام را در راه تحقق آن بدانیم سخنى به گزاف نگفته‏ایم. حکومت بدون عدالت براى آن حضرت، از آب بینى حیوان یا کفش کهنه، کم بهاتر مى‏نمود. بنابر اهمیت موضوع در همه دوره‏ها، بویژه جهان معاصر، تلاش شده تا در این نوشتار، موضوع مزبور، تحلیل و بررسى شود.

«مدیریت جهادی» ازجمله مفاهیم نوظهوری است که می‌تواند بُعد سازمان و مدیریت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را در حد مطلوبی توضیح دهد. نقطه ثقل این مفهوم کار و تلاش حکیمانه است که با نوعی مجاهدت الهی همراه شده است و باعث می‌شود نتیجتاً حرکت پرتلاش‌تر و سریع‌تری دررسیدن به اهداف صورت گیرد. ازآنجاکه مفهوم جهاد یک پدیده برآمده از ایدئولوژی دینی است، یک راهکار مناسب در این زمینه علمی، بررسی الگوی مدیریت جهادی امیرالمومنین(ع) است که به‌عنوان شخصی معصوم در حدود پنج سال مدیریت جامعه را برعهده داشته‌اند. این پژوهش در پی دستیابی به این الگو از روشی معتبر بوده است. روش به‌کار گرفته شده در این تحقیق، «مطالعه موردی» از طریق «تحلیل مضمون» تمامی عبارات کتاب نهج‌البلاغه و سپس ساخت الگوی نهایی از نتایج به‌دست‌آمده در مرحله تحلیل مضمون است. در این پژوهش پس از کدگذاری 5255 عبارت کتاب نهج‌البلاغه به کمک نرم‌افزارِ تحلیل متنِ مکس کیودا نسخه 12 و شکل‌دهی قالب مضامین در سه بُعد اصلی «محیط امیرالمومنین(ع)»، «ویژگی‌های شخصی امیرالمومنین(ع)» و «نظام مدیریت جهادی امیرالمومنین(ع)»، الگوی مدیریت جهادی آن حضرت شامل ابعاد نگرشی، انگیزشی، رویکردی و رفتاری-عملکردی، که خود دربردارنده 25 مؤلفه و 28 شاخص هستند به‌دست آمد. همچنین 15 مؤلفه از الزامات به‌کارگیری مدیریت جهادی و شرایط آن و شش مؤلفه از نتایج و دستاوردهای مدیریت جهادی از تحلیل مضمون نهج‌البلاغه استخراج‌شده و ابعاد اصلی الگوی نهایی را تکمیل نموده است. ویژگی این الگو آن است که می‌تواند سنجه‌ای برای ارزیابی مدل‌های مدیریت جهادی نسبت به الگوی مدیریت جهادی یک فرد معصوم در مکتب مدیریت اسلامی باشد.

پس از شکست ایرانیان در نبرد نهاوند (21 ﻫ. ق)، برای این­که امکان دفاع منسجم و یک­پارچه از ایرانیان گرفته شود، به فرمان عمر ایالت­های ایرانی یکی پس از دیگری، مورد حمله مسلمانان قرار گرفت. در راستای این سیاست، اعراب مسلمان پس از فتح آذربایجان به سمت قفقاز حرکت کردند و آن­جا را فتح نمودند. نخستین فتوحات اسلامی در قفقاز از زمان خلافت عمر تا پایان حکومت معاویه در چهار مرحلة منقطع صورت گرفته و در عصر هریک از خلفا با روش و رویکردی خاص و مبتنی بر سیاست­های کلی خلیفه وقت پی­گیری شده است. مسلمانان در این دوره توانستند بر مناطقی از قفقاز دست یابند که در گذشته زیر نظر حکومت ساسانی بود، ولی فراتر از مرزهای ساسانی، با مقاوت شدید خزرها مواجه شدند و فتوحات متوقف گردید. در این پژوهش، نخستین فتوحات مسلمانان در منطقة قفقاز از زمان خلافت عمر تا پایان خلافت معاویه مورد بررسی قرار گرفته و به مسائلی چون نوع فتوحات، چگونگی فرمان­دهی و سازمان­دهی آن، تأثیر جغرافیای منطقه بر روند فتوحات، واکنش حکام و اهالی منطقه در برابر سپاهیان اسلام پرداخته شده است.

پس از اتمام جنگ صفین و طرح موضوع حکمیت که براثر فریب و نیرنگ عمروعاص سرانجام به سود معاویه پایان یافت، معاویه خود را به‌عنوان خلیفه در شام معرفی کرد. پس‌ازاین جریان، بین مردم عراق افتراق و پراکندگی به وجود آمد. با توجه به وضعیت ناهنجار ایجادشده در جامعه اسلامی، معاویه در این زمان، در راستای دشمنی دیرینه خود با امام علی(ع) به سیاست و راهکار دیگری علیه حکومت علوی متوسل شد. وی با فرستادن گروه‌هایی از شام به غارت گری، قتل و کشتار مردم در شهرها و سرزمین‌های تحت قلمرو حاکمیت امام علی(ع) پرداخت. این حرکت معاویه در تاریخ اسلام به غارات مشهور است. این مقاله به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال هست که معاویه چه غارت‌هایی را علیه حکومت امام علی(ع) راه‌اندازی کرد و هدف وی از این کار چه بوده است؟ این غارت‌ها عبارت بودند از: غارت شهرها و مناطقی همچون انبار، هیت، حجاز و یمن و علت اصلی انجام این غارت‌ها از جانب معاویه، ضعیف جلوه دادن حکومت امام علی(ع) و ناتوانی ایشان در اداره جامعه و همچنین زمینه‌سازی جهت حکومت معاویه بر آن مناطق بود.

کتاب "امام علی علیه السلام منتهی الكمال البشری" اثر استاد "عباس علی الموسوی" است. این کتاب به معرفی بعضی از ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی علیه السلام به عنوان یک انسان کامل و الگو می پردازد. شجاعت، علم، عدل و زهد امام از موضوعات این کتاب است.

کتاب "فی رحاب التقوی" اثر آیت الله محسن خرازی است نگارنده در کتاب بحث 'تقوا' را از منظر دینی و با موضوعاتی از این قبیل مطرح ساخته است: فضیلت تقوا، تقوا از نظر لغت و اصطلاح و عرف، منشا تقوا مراتب و جوانب آن، آثار تقوا، و خطبه‌ی معروف امام علی (علیه السلام) درباره‌ی تقوا و متقیان.