آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

روایت عدم غصب حق اهل‌بیت (ع) توسط خلفا در منابع اهل‌سنت از قول امام باقر (ع) از جمله روایاتی است که بنابر رویکرد اهل‌سنت می‌توان برای نشان دادن حسن رابطه‌ی اهل‌بیت (ع) با خلفا بدان تمسک جست. این روایت در منابع اهل‌سنت با طرق متعدد از دو راوی ضعیف نقل شده و به برخی منابع متاخر شیعه نیز از کتب اهل‌سنت منتقل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد روایت مورد بحث در تعارض با اخبار و وقایع تاریخی موجود در منابع فریقین، سنت و سیره‌ی اهل‌بیت (ع) است. وجود روات تضعیف شده در سلسلة سند نیز از اعتبار روایت کاسته است. برای نخستین بار این روایت از سوی ابن شبة نقل شده، پس از او نیز دارقطنی با طریقی متفاوت از طریق ابن شبة گزارش کرده است. نگاشته‌ی حاضر با رویکردی تحلیلی- انتقادی می‌کوشد تا سند و طرق روایت مذکور را با توجه به منابع فریقین و با تکیه بر منابع اهل‌سنت در سنجه‌ی نقد قرار دهد. همچنین ضمن بررسی مصادر و اسناد روایت، به بررسی محتوای آن و نشان دادن تعارض روایت با تاریخ، احادیث و نحوة تعامل اهل‌بیت (ع) با شیخین پس از رحلت پیامبر (ص) می‌پردازد تا بدین طریق بیان دارد که ناسازگاری روایت با موارد مذکور اعتماد به آن را کم کرده و اعتبار آن را می‌کاهد.

مسئله رجعت از ضروریات مذهب و مکتب تشیع است. رجعت در اصطلاح امامیه به معنای بازگشت گروهی از مؤمنان حقیقی برای دریافت پاداش و گروهی از معاندان برای رسیدن به عذاب است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از گزارش‌های مندرج در منابع مختلف روایی و تاریخی، در پی یافتن پاسخ پرسش‌هایی درباره موضوع رجعت در دوران امامت امام باقر؟ع؟ است. بررسی سیر تاریخی روایات نشان می‌دهد که اعتقاد به رجعت قبل از امام باقر؟ع؟ به صورت جدی مورد بحث نبود، امّا از دوران آن حضرت در قالب استدلال و گفت‌وگو مطرح شده است. این روایات براساس ناقل اول روایت به پنج دسته تقسیم می‌شود که نقل‌کنندگان اولیه آنها را ابی‌حمزه ثمالی، جابربن یزید جعفی، زرارة بن اعین، حمران بن اعین و ابی‌صامت حلوانی تشکیل می‌دهند. از مجموع شانزده روایتی که از لحاظ سندی و دلالی مورد بررسی قرار گرفت، تنها سه روایت صحیح است و سایر روایات با ضعف سند مواجه بوده و غیرقابل اعتماد هستند. محدث نوری هم با تکیه بر نمونه‌هایی از روایات رجعت که ضعف سندی دارند، ادعا می‌کند که بخشی از قرآن که درباره ائمه معصومین؟عهم؟ یا دشمنان آنان بوده، حذف شده و اکنون در قرآن فعلی وجود ندارد و همین امر تحریف به نقیصه در قرآن را ثابت می‌کند.

داستان قرآنی یکی از بسیاری از ابزارهای قرآن قلمداد می شود که بیش از هر چیز به عنوان کتاب رسالت دینی ، قرآن شریف به هدف خود می رسد و داستان یکی از ابزارهای گزارش آن فراخوانی است ، به ویژه اینکه اگر شنونده واقع بینی آن داستان را درک کند ، داستان اغلب در روح تأثیر می گذارد. داستان قرآن عینی و واقع گرایانه است ، برخلاف سایر داستان ها ، سخاوت سخنان آن و استحکام معانی آن ذکر نمی شود ، مشروط بر اینکه داستان قرآن به طور کلی شامل تعدادی از اهداف اصلی اثبات وحی و پیام و بیان وحدت دین و اعتقاد همه پیامبران (صلی الله علیه وآله) و وحدت روش های پرونده علاوه بر هدف عالی اصلاح عقاید فاسد ، تأیید اعتقادات صحیح ، اصلاح سیره و رفتار فردی و امام باقر (علیه السلام) یکی از سویه های پاک و ننگ آور قرآن است ، همانطور که در متن حدیث این دو نفر وجود دارد ، بلکه آنها دری هستند که قرآن از آن می آید و پتانسیل های آن آشکار می شود و مرواریدهای گرانبها آن را بازجویی می کنند. ) نقش عمده ای در تفسیر بسیاری از آیات قرآن به عنوان یک تفسیر روایی. کتاب های تفسیر ، بدون ذکر کتاب های حدیثی ، پر از روایات تفسیری وی بود ، از جمله تفسیر داستان های قرآنی با روایات شریف که بزرگ یکی از حقایقی است که ممکن است یافتن آن برای مردم دشوار باشد ، حتی اگر یک جمع باشد ، بنابراین این روایات به روشنی نشان می دهد که منظور از آیه شریفه که در آن قرآن قرار داده شده است ، به این دلیل که این داستان مسئله عدم خطا ، حذف و فراموشی است ، و امام (سلام الله علیه) در بسیاری از روایات خود برای این مورد مراقبت کرد وی اهداف اعتقادی ، تشریعی و تربیتی را که می توان از طریق رمان در آیه شریفه یافت ، روشن نمی کند ، و نیازی به ذکر تأثیراتی نیست که ممکن است در گیرنده احترام ، پند و یادآوری رخ دهد که منبع تأیید مومنان به طور خاص و نیازهای مردم به طور کلی است.

انسان به عنوان عصاره کل هستی، همواره محور اکثر پژوهش‌ها بوده است و در این میان، عرفان اسلامی نیز انسان را محور وجود و مظهر اسماء و صفات حق و کلمه تامه الهی معرفی می‌کند. موضوع این رساله تحقیق و بررسی هویت، جایگاه و ابعاد مختلف وجودی انسان مبتنی بر معارف امام باقر(علیه السلام) با رویکرد عرفانی است، نیز بررسی دیدگاه آن حضرت پیرامون چگونگی آغاز آفرینش، بطور عام وآفرینش انسان بطور خاص، در جهانی قبل از جهان کنونی (عالم ذر)، و در باب سرشت انسان، قضا و قدر و نقش آن در جبر و اختیار آدمی و نقش انسان کامل(آل محمد) بعنوان شروع‌کننده و پایان‌دهنده هستی از دغدغه‌های این پژوهش است. دیدگاه امام باقر(علیه السلام) در موضوع انسان‌شناسی بر پایه دو محور قابل تفکیک است: الف) مظهریت اسماء الهی: آن حضرت جایگاه تکوینی انسان کامل را از بعد انسان‌شناسی، خلیفه الله در هستی و مظهر تام و تمام اسماء و صفات خداوندی و برخوردار از اسم اعظم، معرفی می‌نماید. چنین انسانی آگاه به اخبار غیبی ومشرف برتمام احوال جنبندگان و قادر بر تصرفات تکوینی در هستی است و برعالم برزخ و ماوراء از جانب خداوند قدرت دارد. ب) صاحب ولایت تکوینی انسان در هستی، این محور نیز به دو محور تقسیم می‌شود: 1) جایگاه هستی شناختی: محوریت انسان کامل بعنوان صاحب ولایت تامه تکوینی و تشریعی در قالب نبی و رسول و ولی که مظاهر خداوند در مراتب خلقی‌اند. ظهور نهایت مقام ولایت در نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) و آل طاهرین اوتجلی پیدا می‌کند. 2) جایگاه سلوکی: انسان کامل تنها راه و وسیله برای هدایت است و در هدایت انسان در عوالم ظاهر و باطن و سلوک انسان‌ها نیز نقش تکوینی دارد و همیشه و در هر زمان ایفاء نقش می‌نماید. از این جهت انسان کامل همیشه و در هر زمان باید وجود وحضور داشته باشد و شناخت او بر انسان‌ها فرض است. باقرآل محمد(علیه السلام) انسان کامل را تنها راه و وسیله برای شناخت و پرستش خداوند معرفی می‌نماید.

یک راه برای آگاهی از مکاتب اخلاقی رایج در دوران حیات اهل بیت (ع) شناخت اندیشه‌های شاگردان ایشان است. به نظر می‌‌رسد شاگردان اهل بیت (ع) نقش مهمی در شکل‌گیری و تحول اندیشه‌های اخلاقی عصر خود داشته‌اند. از شخصیت‌های مهم و اثرگذار شیعی در این دوران جابر بن یزید جُعفی است. وی در میان شاگردان امام باقر (ع) از شاگردان خاص آن امام، و از نگاه عالمان عامۀ مسلمانان هم از تابعین به‌شمار می‌رود. براین‌پایه، شناخت اندیشۀ اخلاقی او باید مهم تلقی شود. مطالعاتی که تا کنون دربارۀ روایات اخلاقی جابر صورت گرفته‌اند مبانی هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانۀ تفکر اخلاقی او را بازمی‌نمایند؛ آن‌سان که می‌توان برپایۀ آن‌ها دریافت خیر اعلایی که از نگاه جابر باید با سلوک اخلاقی حاصل کرد کدام است. بااین‌حال، در آن‌ها این معنا تبیین نشده است که شیوۀ سلوک بهینۀ اخلاقی برای دست‌یابی به آن خیر اعلا چیست. در این مطالعه بنا ست با تحلیل روایات رسیده از جابر جعفی شیوۀ سلوک اخلاقی بهینه از نگاه وی را بازشناسیم.