آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قیس بن سعد بن عباده انصاری یکی از اصحاب پیامبر (ص) و از یاران امام علی (ع) و امام حسن (ع) است. تاریخی برای تولد وی ذکر نشده است ولی با توجه به قرائن و پژوهشهای موجود هنگام ورود پیامبر (ص) به مدینه در سن نوجوانی بوده است. این شخصیت در دوران پیامبر (ص) دارای افتخاراتی از جمله: خادم پیامبر (ص) رئیس انتظامات پیامبر (ص)و حامل پرچم انصار در بعضی از غزوه ها بوده است. این مناصب نشان از نزدیکی و همراهی او با پیامبر (ص) دارد. از زندگی او در دوران خلفای سه گانه اطلاعات مختصری وجود دارد.زمانی که امام علی (ع) به خلافت رسید قیس جزء اولین کسانی است که با ایشان بیعت کرد و در فراهم سازی مقدمات جنگ جمل همراه امام علی(ع) بود. امام علی (ع) ابتدا وی را به ولایت مصر برگزید و بنا به دلائلی از ولایت مصر عزل گردید. وقتی قیس به نزد علی (ع) برگشت، نخست به ریاست نگهبانان منصوب و سپس به ولایت آذربایجان گمارده شد. در جنگ صفین و نهروان به عنوان یکی از فرماندهان اصلی حضور داشت . قیس بن سعد اولین کسی بود که با امام حسن (ع) بیعت کرد. وی از راویان حدیث و جزء غدیره سرایان قرن اول هجری است، و در نهایت بعد از صلح امام حسن (ع) در مدینه اقامت گزید و در آخر حکومت معاویه درگذشت.

حکمت 190 نهج البلاغه به دو گونه نقل شده است. در چاپ محمد عبده و صبحی صالح این گونه آمده است: « وا عجباه! أ تکونُ الخلافة بالصَّحابة و القَرابة؟» و در تصحیح فیض الاسلام و نسخة ابن ابی الحدید، این گونه آمده است: « وا عجبا! أ تکونُ الخلافةُ بالصحابة و لا تکون بالصحابة و القرابة؟!» « وا عجبا، أن تکونَ الخلافة بالصحابة و لا تکون بالصحابة و القرابة!»[1] در سال های اخیر، بحث و جدل هایی درباره این حکمت نهج البلاغه درگرفته و اتّهام تحریف و دست اندازی در تصحیح متون مطرح شده است که در اين مقاله به برخی از آنها خواهیم پرداخت. قصد آن داریم که با بررسی اسباب صدور کلام از امام علی عليه السلام و جمع کردن نقل های متفاوت آن، قول صحیح را ترجیح دهیم. این متون، اولاً، قابل بحث سندی نیستند (چون هیچ یک سند ندارند)؛ ثانیاً یک متن، حتی اگر سند صحیح هم داشته باشد، نباید از حیطۀ نقد متن خارج شود.