آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: معاوية بن ابى‌سفيان: در اين جلد، به مطالعه و بيان شرح حال و سرگذشت معاوية بن ابوسفيان پرداخته شده است. نويسنده در صفحات نخست، سخنانى را كه منابع تاريخى و رجالى در مورد معاويه نقل كرده‌اند عينا ذكر كرده است. همه اين اقوال، نشان مى‌دهد كه خصوصيات و حالات معاويه در همه حوادث صدر اسلام، منافقانه بوده و پس از رحلت پيامبر(ص) جنگ صفين و ديگر مصايب مسلمانان در دوره عثمان و خلافت امام على(ع) با توطئه و تحريكات وى رخ نموده است. وى در ادامه راجع به محرماتى كه معاويه مرتكب مى‌شد، نظير رباخوارى و ديگر بدعت‌هايى كه در احكام و حدود خدا پديد آورد، به‌تفصيل سخن گفته است. مؤلف در صفحات بعدى، عناوينى را هم براى شرح ستم‌هاى معاويه و اعلام يزيد به‌عنوان ولى‌عهد خود اختصاص داده است. وى در مباحث ديگر، ذهن خوانندگان را به موضوعات تاريخى مهمى چون مواضع و ديدگاه‌هاى معاويه نسبت به امام حسن(ع) و سركوبى شيعيان و كشتار ياران باوفاى امام على(ع) توسط معاويه كه هريك با حوادث كوچك و بزرگ ديگرى همراه بود، معطوف داشته است.

در فاصله سال های 107 تا216 هجری سلسله شورش هایی از سوی قبطیان مسیحی علیه حاکمان مسلمان اموی و عباسی شکل گرفت. در این مقاله زمینه، عوامل و پیامدهای این شورش ها بررسی شده است. تغییرات تدریجی در نظام مالی و زمین داری در عصر اموی، که از امارت عبدالعزیز بن مروان در مصر آغاز شده بود و در خلافت هشام بن عبدالملک تکمیل گردید، افزایش میزان مالیات ها و در نتیجه شورش های قبطیان را در پی داشت. این شورش ها نه تنها به نتیجه دلخواه آنان یعنی کاهش مالیات ها منجر نشد، بلکه آنان را به پذیرش گزینه ای دیگر یعنی گروش به اسلام و پیوستن به جامعه اسلامی عربی مصر ناگزیر ساخت.

كتاب النابتة: از اين رساله گاهى به اسم «رسالة فى بنى امية» نيز نام برده شده است. اين كتاب را جاحظ در رد گروهى از مسلمانان كه در زمان جاحظ پديد آمده و به نام نابته مشهور شده بودند، نوشته است. نابته قائل‌اند كه سبّ معاويه و لعن او جائز نيست و اين اساسى ‌ترين نظريۀ آنها بوده، ولى علاوه بر آن قائل به تشبيه، قدم قرآن، جبر و... مى‌باشند. در واقع گروه نابته پيروان اهل حديث به خصوص احمد حنبل مى‌باشند كه همين آراء با تغييرهاى جزيى در بين بعضى از اهل سنت وجود دارد. مؤلف در اين رساله علاوه بر نقد آراء نابته، گزارشى نيز از تاريخ صدر اسلام تا عصر اموى ارائه مى‌كند. او عصر پيامبر(ص) و ابوبكر و عمر و 6 سال اول عثمان را عهد وحدت و الفت مسلمانان دانسته و قائل شده كه در اين زمان بدعت و فسادى حاصل نشده است؛ اما بعد از اين 6 سال، زمان خلافت عثمان زمان فتنه و فساد و اختلاف بين مسلمانان مى‌باشد، لذا بعضى از مسلمانان او را به سوء مديريت و بعضى به اختلاس از اموال بيت المال و كوتاهى در حفظ آن و تقسيم ناعادلانه آن متهم كرده و به منزل او هجوم آورده و او را كشتند. البته جاحظ كشتن خليفه را محكوم مى‌كند، چون خون فاسق در نزد او همچون خون مؤمن محترم است و لكن قائل است، او به خاطر ارتكاب بعضى اشتباهات و گناهان فاسق مى‌باشد. جاحظ بعضى از فتن و بلايائى كه عالم اسلام را بعد از عثمان فرا گرفت، از آثار و نتايج رفتار عثمان مى‌داند. مصائبى همچون جنگ جمل و جنگ صفين و جنگ نهروان و كشته شدن امیرالمؤمنین(ع) به دست ابن ملجم. وى موارد متعددى از فسادهاى معاويه را برمى‌شمارد كه اين همه فساد در نظر او مستلزم جواز سب او است. همچنين در مورد يزيد بن معاويه و فسادهاى او در اسلام سخن گفته و در آخر نتيجه مى‌گيرد كه «إن‌هذه الاعمال تدل على القسوة و الحقد و النصب و النفاق و اليقين المدخول و الايمان المخروج و عدم الاخلاص للنبى» او پس از آن به بقيه فسادهاى خاندان اميه اشاره مى‌كند. این رساله هم به صورت مستقل و هم در مجموعه رسائل جاحظ منتشر گردیده است.