آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در عصری زندگی می‌کنیم که درگیر یک تناقض بزرگ است، هر روز خبرهای ناگوار از جنگ و زوال محیط زیست و بحران های دیگر می شنویم ولی هر روز خبری از حوزه‌ی علم و تکنولوژی به ما قوت قلب می‌دهد. آیا می‌توان به علم و فناوری امید بست؟ ‘می‌توان به علم و تکنولوژی امیدوار بود؟’

وجدان یعنی چه؟ به این ندای اخلاقی می توان اطمینان کرد؟ آیا این مفهوم اخلاقی ازجنس عواطف است یا با قوه‌ی تعقل ما سروکار دارد؟ آیا وجدان یا معادل آن شرط ضروری هر فلسفه‌ی اخلاق عدالت طلبانه ست؟

سخن گفتن از‌ خدا یا با‌ خدا به چه درد می خورد؟ در مجموعه جلسات الهیات استعاری در می‌یابیم که هرکس نحوه سخن گفتن خود با خدا را بشناسد خود را بهتر خواهد شناخت. اما چگونه چنین امری میسر میشود؟ استعاره ها که کار رویا را در زبان می کنند کمک حال ما خواهند بود تا از طریق خداسرایی (god-talk) نقبی به احوال درون خود بزنیم و از آن خبر بگیریم. استعاره ها، بمثابه ابزاری در روانشناسی زبان، می توانند وجود پنهان و مخفی ما را عیان و آشکارتر کنند. عموم استعاره‌هایی که پیامبران درباره خداوند به کار برده اند محصول فرهنگ و تربیتی است که در آن رشد یافته‌اند و در جان آنان نفوذ کرده است. ما نیز همچون پیامبران با استعاره های خود خدا و جهان خود را می سازیم: تو و طوبی و ما و قامت یار فکر هر کس به قدر همت اوست

عبدالکریم سروش، در سلسله مقالات خویش از 1367 تا 1369 نظریۀ تکامل معرفت دینی را مطرح میکند؛ نظریه­‌ای که بعدها با عنوان قبض و بسط تئوریک شریعت منتشر شد و در دهۀ چهارم عمر سروش در مجلۀ کیهان فرهنگی به طبع رسید. دقیقاً از ابتدای طرح این نظریه معرکۀ آرا در می­‌گیرد و مخالفت­ها آشکار می­‌شوند؛ یکی آن را شکاکانه می­‌خواند، دیگری آن را پوزیتیویسم­وار نسبیت­گرا می­‌داند و . . . اما موافقان هم از پا نمی­‌نشینند و به مخالفان پاسخ می­دهند. خلاصه­‌هایی از اصل نظریه نیز عرضه می­‌شود و دست آخر نقدهای همدلانۀ بسیاری هم بر آن نوشته می­‌شود. شاید به جرات بتوان گفت قبض و بسط از مهم­ترین کتاب­‌هایی است که پس از انقلاب اسلامی روحانیون، حوزویان و دانشگاهیان آن را نقد و بررسی کرده­‌اند.

برنارد ویلیامز در مقالۀ «دلایل درونی و بیرونی»، به سود درونی‌گرایی در دلایل برای عمل استدلال می‌کند. طبق تقریر او از درونی‌گرایی در دلایل، فاعل A دلیل دارد که عمل Φ را انجام دهد، اگر و تنها اگر A میلی به ψ داشته باشد که انجام Φ آن را برآورده کند و همچنین باور داشته باشد که با انجام Φ میل او به ψ برآورده می‌شود. به باور ویلیامز، اگر شخص A میل سابق به ψ نداشته باشد و از طریق تأمل دربارۀ فکت‌های مرتبط به آن عمل هم نتواند میلی در خود به انجام دادن آن ایجاد کند، آنگاه معقول است که ادعا کنیم A دلیلی برای انجام دادن آن عمل ندارد. ویلیامز ادعا می‌کند که تمام دلایل عملی منحصر در دلایل درونی هستند. در این مقاله علیه نگاه ویلیامز استدلال خواهد شد. پس از توضیح عقلانیت توصیفی و هنجاری، و بررسی دیدگاه‌های رقیب درباره عقلانیت امیال و باورها، از طریق ایدۀ سزاوار ملامت بودن، مسئولیت، و داشتن دلیل عملی نشان داده می‌شود که اعمالی وجود دارد که فاعل‌های اخلاقی برای انجام دادن آنها سزاوار ملامت هستند، و در نتیجه دست‌کم برای شماری از اعمالِ خود دلیل عملی نامبتنی بر میل دارند. ضدشهودی بودنِ عاقل شمردنِ فردِ اخلاق‌گریز و منفعت‌گریز در نظر اکثر مردم و وجود نهادهای اجتماعی مهارکنندۀ اعمال او مدعای فوق را تأیید می‌کند.

صوت درسگفتار « فلسفه اخلاق و روانشناسی اخلاق » از حسین دباغ این درسگفتار در خانه‌ی هنر و موسیقی سورنای واقع در لندن تقریر شده است. ایشان دکتری اخلاق (روانشناسی اخلاق و اعصاب) را در دانشگاه ردینگ و دانشگاه آکسفورد گذرانده‌ اند و هم اکنون در همین زمینه مشغول به تدریس هستند.