آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده کتاب جناب آقای داود الهامی در مقدمه ذکر کرده اند که این نوشتار شامل تحقیقاتی است که خواننده را علاوه بر احوال ، افکار ، عقاید ، آثار و مشایخ ابن عربی ، بر اعتراضاتی که متوجه اوست آشنا ، و داوری را بر اهل تحقیق آسان مینماید. داوریهای متضاد درباره ابن عربی یکی از ،تضاد نظر مشاهیر و شخصیتها در مورد جناب ابن عربی می باشد تا جایی که عده ای ایشان را زنده کننده دین اسلام می دانند و عده ای ایشان را بدعت گذار و تخریب کننده دین معرفی می کنند . به قول مرحوم مطهری هیچ کس به اندازه محیی الدین درباره اش متناقض اظهار نظر نشده است بعضی او را از اولیاء الله وانسان کامل وقطب اکبر می دانند وبعضی او را یک کافر مرتدّ،و گاهی ممیت الدین و گاهی ماحی الدین می خوانند. {آشنائی با علوم اسلامی،ج۲،ص۱۳۱} تا جایی که علمایی چون علامه مجلسی ومقدس اردبیلی وآقا محمد علی بن آقا وحید بهبهانی ومیرزای قمی وملا محمد طا هر قمی و میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی ومیرزا علی اکبر بن محسن اردبیلی وآقا محمد جعفر (آل آقا)و… ایشان تکفیر کرده اند و علمایی چون سید حیدر آملی ملا فیض کاشانی وحاج میرزا حسین نوری و میرزا محمد باقر موسوی خوانساری و… به ایشان انتقادهای شدیدی کرده اند و علمای چون شهاب الدین عمر بن سهروردی شافعی و ابو الحسن علی بن ابراهیم قاری بغدادی و ابو الفتح محمد معروف به (شیخ مکی)و ابو المواهب،عبد الوهاب شعرانی وشیخ بهائی و ….ایشانرا ستوده اند. لذا همین اختلاف، در بین علمای از متاخرین در سطح وسیعی وجود دارد بلکه این اختلاف نه تنها بر سر مذهب ایشان بوده بلکه در مورد عرفان و مبانی توحیدی و وحدت وجود اطلاقی ایشان نیز بوده است؛ که بنده در بررسی که داشتم دیدم که اکثر علما و فقهای شیعه قائل به وحدت وجود ابن عربی نبوده، بلکه موضع گیری شدیدی در مبانی ایشان داشته اند.البته باز کثرت مخالفت علما و فقها با ایشان مبنای حق و باطل بودن مبانی جناب ابن عربی نیست، آنچه محوریت دارد تحقیق و تعقل و روشن فکری و دوری از هر گونه شخصیت زدگی و تعصب است . تفکیکی واضح بین تفکر ابن عربی با مبانی عقلانی و وحیانی وجود دارد.ولی بر ماست احترام بر علما و بزرگان هر چند که اشتباهاتی داشته باشند ،اما تاکید میکنم بزرگی علما سر جای خود محفوظ ولی این باز جواز پذیرش سخنان آنها بدون برهان و دلیل نمی شود.

در کتاب حاضر به نقد و بررسی دیدگاه‌های «حلاج» و «ابن عربی» دربارة سه مفهوم به هم پیوستة توحید، اتحاد و وحدت پرداخته می‌شود. میان نظریة حلاج و ابن عربی تفاوت بسیار است؛ چرا که حلاج معتقد است خدا در انسان حلول کرده و بدین وسیله کمالات و اسرار الوهیت او آشکار و شناخته شده است، او معتقد است برای اثبات وجود خداوند در نزد خلق، لازم است سالک با خدا وحدت عارفانه پیدا کند، عارف باید در این راه تمامی دردها و رنج‌ها را بر خود بپذیرد و خود را خالص گرداند تا با خدا اتحاد یابد. او معتقد به وحدت وجود نیست. این در حالی است که ابن عربی معتقد به وحدت وجود است و اذعان می‌دارد که حق عبارت است از: حقیقت هستی و وجود مطلق و آن وجود، فقط خداست و انسان مظهر کامل و دائم حق است و تفاوتی میان لاهوت و ناسوت یا خدا و انسان نیست، یعنی خود را حق بدانی یا خلق، تفاوتی نمی‌کند، زیرا انسان از یک جهت حق است و از یک جهت خلق. به همین دلیل هم اشرف مخلوقات نام گرفته است. او معتقد است حق تعالی در هر یک از مخلوقاتش به گونه‌ای ظهور می‌یابد، اما از آنجا که فهم‌ها همة تجلیات او را در نمی‌یابند، خدا از فهم‌ها پنهان است. لازم به ذکر است در این کتاب مختصری از زندگی‌نامة حلاج و ابن‌عربی نیز آورده شده است.

اعیان ثابته در عرفان نظری و صور ارتسامی در حکمت مشاء، مبنای بسیاری از مسائل دیگر هستند. این مقاله با رویکرد نظری و تحلیل عقلی به بررسی صور ارتسامی و اعیان ثابته و مقایسه آن دو از منظر ابن عربی و ابن سینا می پردازد وهدف آن یافتن نقاط اشتراک و افتراق دو دیدگاه در این مساله است. هر دو دیدگاه، ارتسام در علم پیش از ایجاد را پذیرفته اند و تفاوت آنها در این است که عرفان، ارتسام را در علمی مطرح می کند که تمایز نسبی با ذات دارد و فلسفه، در علمی که عین ذات است.

در فصلی از کتاب حاضر، رویکردهای علم الحدیثی ابن عربی مورد کنکاش قرارگرفته که تا حدودی مواضع او را در خصوص روایات اعتقادی مشخص می‌سازد؛ آنگاه روایات مورد استناد وی، به ترتیب فراوانی استعمال، موردبررسی قرار گرفته است. در بررسی هرکدام از روایات توحیدی، ابتدا به مآخذ و نظرات محدثان درباره سند آن حدیث پرداخته‌ شده و سپس به موضوعات متنی و فقه الحدیثی روایات مذکور اشاره شده است و دست‌آخر، برداشت‌های ابن عربی از روایات توحیدی ارزیابی‌شده است.