آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

حسن حنفی از جمله روشنفکران مصری است که به احیاء تمدن اسلامی می‌اندیشد. وی ایده‌هایی را برای برون‌رفت از احوال امروز جهان اسلام پیشنهاد داده است. او در منظومه فکری خود، موضعش را نسبت به رابطه سیاست و دین نیز عنوان کرده است.

هویت، در اصل موضوعی فلسفیست که فلاسفه آرمان گرا (ایده آلیست) و هستی گرا (اگزیستانسیالیست) هر یک از منظر خود بدان نگریسته اند. از یک سو آرمان گرایان، از نگاه متافیزیکی به مولفه ی هویت پرداخته و آن را به صورت قانونی با نام قانون هویت درآورده اند، از سویی دیگر هستی گرایان، از منظر روان شناختی موضوع هویت را بررسی کرده اند...

رویکردی انتقادی به اندیشه‌های حسن حنفی در مورد مدرنیته با توجه به مقوله بیداری اسلامی و جریان تجددگرایی دینی در کشور مصر است. حسن حنفی از روشنفکران معاصر مصر بوده و جزء کسانی است که با موازین معرفتی مدرن به بازخوانی میراث اسلامی پرداخته است. این رویکرد وی که در چارچوب نسبیت‌گرایی، پدیدارشناسی، فایده‌گرایی، قداست‌زادیی، اومایسم، سکولاریسم و تاریخی‌نگری قرار دارد مورد نقد نویسنده در این کتاب قرار گرفته است. نگارنده بر این باور است که اندیشه‌های حسن حنفی میراث و نصوص اسلامی را به تأویل برده و چالش‌های معرفتی خاص خود را به دنبال دارد و با تحولات اخیر موجود در کشورهای اسلامی به ویژه مصر هم‌خوانی ندارد و به نوعی بازگشت به تفکرات منسوخ شده غربی است. وی نسبت بین تجددگرایی را با مقولاتی مانند سوسیالیسم، لیبرالیسم و سکولاریسم را بررسی نموده و دیدگاه‌های روشنفکرانه حسن حنفی را با اندیشه‌های افرادی مانند رشید رضا، شیخ محمد عبده، سیدجمال‌الدین اسدآبادی و اخوان‌المسلمین مقایسه نموده است.

حسن حنفی (1935-) ازجمله نواندیشان معاصر عرب محسوب می‌شود. وی متفکری مصری است و صاحب کرسی فلسفه در دانشگاه قاهره است. حنفی در خانواده‌ای اهل هنر به دنیا آمده است. وی در جوانی به آموختن ساز ویولن پرداخته و تا کنون نیز آن ساز را می‌نوازد. وی اما در هنگامه جوانی، انگیزه‌های انقلابی پر شوری نیز داشته و به فعالیت‌های سیاسی نیز مشغول بوده است. بر همین اساس بود که به اخوان المسلمین پیوسته و در آن محفل به فعالیت‌های سیاسی نیز اقدام می‌کرد. فعالیت‌های سیاسی اما سبب دوری او از محیط علمی نشد. وی در دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل فلسفه پرداخت. به مقام استادی نائل آمد و در دانشگاه‌های فرانسه، امریکا، بلژیک، آلمان و کویت نیز به تدریس پرداخت.

‫حسن حنفي، نويسنده مصري، متولد 1935م، از جمله روشنفکران معاصر است که معتقد است: مقتضيات گذشته، حتي اگر به درستي شکل گرفته باشند، پاسخگوي نيازهاي حال و آينده نيستند. وي علت اساسي انحطاط مسلمانان را در عدم هماهنگي بين سنت و تجدد مي‌داند و بر اين باور است که اکتفا به سنت، منجر به اين رکود فکري و عقب‌ماندگي شده است و تنها راه حل را در ترکيب اصالت و معاصرت، و سنت و مدرنيته مي‌داند که در قالب بازخواني سنت و سازگار کردن آن با مدرنيته ظاهر مي‌شود. به اعتقاد وي، اولين گام براي تحقق روش ترکيبي، يافتن جايگزيني مناسب براي موارد ناسازگار است که بتواند نياز جامعه اين عصر را برآورده سازد. وي در اين پروژه سازگاري سنت و تجدد، نظام متحجر اشعري را بزرگ‌ترين عامل انحطاط معرفي کرده و ديدگاه اعتزال را به جاي آن پيشنهاد مي‌کند. به اعتقاد او ما بايد مسائل جديد جامعه را از نزديک با ديده عقل لمس کنيم، تا بتوانيم راه حل ارائه دهيم. به باور او متون ديني، حاکي از يک ارتباط آسماني با رويدادهاي زميني هستند و همراه با آن رويدادها، تاريخ آن عصر را تشکيل مي‌دهند و نمي‌توانند با همان قالب براي رخدادهاي امروز مفيد باشند؛ بلکه بايد آنها را از ويژگي‌هاي زماني و مکاني عصر نزول مجرد کنيم و پيام آنها را دريافت نماييم. وي جهت تطبيق متون ديني بر مقتضيات روز، روش تأويل با رويکرد نفسي- اجتماعي را پيشنهاد مي‌دهد. در اين روش، مفسر با استفاده از تفسير موضوعي و با به کارگيري عقل، به فهم کاربردي نص مي‌پردازد. اين نظريه او حکايت از هرمنوتيکي بودن انديشه حنفي دارد. نگارنده، چند جريان را در ايجاد زمينه‌هاي فکري و ديدگاه‌هاي حسن حنفي مؤثر دانسته است که عبارت‌اند از: جريان نو اعتزال، جريان چپ‌گرا و جريان تجددگرا در ميان متفکران عرب، و فلسفه غرب، به ويژه انديشه‌هاي کانت و رويکردهاي هرمنوتيکي. پس از آن، به تحليل و نقد انديشه‌هاي وي در سه بخش همت گمارده و ديدگاه او را در باره عقل و نقل (وحي و متون ديني)، فهم‌هاي متعدد از دين، و تجربه ديني به عنوان خاستگاه معرفت ديني، نقد کرده است.