آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در عصر اخیر، اصطلاح قرائت یا خوانش معاصر قرآن کریم در صحنه علمی پدیدار گشت و پدیده وحی ذهن این متفکران معاصر را به خود معطوف نمود. متن دینی کانون کارهای پژوهشی بسیاری از آنان مانند سروش، ارکون، ابوزید و دیگران شد که از آنچه به عنوان قرائت معاصر از متن شناخته می شود، نشات می گرفت و طبق سخنان آنها خوانش را از فرهنگ یقین به فرهنگ شک و پرسش تبدیل نمود. مطالعه ی پیش رو، این قرائت های معاصر مرتبط با منشا الفاظ قرآن یا به عبارت دیگر وحیانی بودن الفاظ را بررسی می کند، به این منظور سه متفکر معاصر یعنی عبدالکریم سروش، محمد ارکون و نصر حامد أبو‌زید انتخاب شدند. این مطالعه برای بیان نظرات این متفکران از روش توصیفی- تحلیلی بهره برده و نتایج چندی به دست آورده است که مهمترین آنها عبارتند از: نظریه های آنها در مورد داخل و خارج متن، یعنی قرآن صحبت می کرد. اما موارد مربوط به درون متن در مورد حقیقت وحی، و از بین بردن عامل غیبی در آن و انسان سازی آن بود و آنها آن را نوعی الهام، شعر و ... دانستند و از موارد خارج از متن می توان به تاریخی بودن آن و برگرفته از فرهنگ محیط دانستن آن، اشاره کرد. در واقع آنها از موضوعیت و علمی بودن فاصله گرفته و پژوهش های آنان چیزی جز انعکاس سخنان اساتید خاورشناس آنها نبود.

درس‌گفتار «وحی‌شناسی دکتر سروش» از عبدالحسین خسروپناه در هشت جلسه به نقد و بررسی اندیشه های دکتر سروش و مکاتبه ایشان با آیت الله سبحانی می‌پردازد.

در این گفتگو، آرکون، عقل گرایی را به سه دوره تقسیم می کند. 1.عقل گرایی ارسطویی که بر پایه اصل منطقی "اجتماع نقیضین محال است" استوار است. 2.عقل گرایی دکارتی یا کلاسیک که آزاد شده از سیطرۀ جزمیت مسیحی است و در عین حال معتقد به یک سری اصول مسلم و تردیدناپذیر و استقلال ذاتی جوهری برای عقل بشری است. 3.عقل گرایی فرامدرن که شعار پایان عصر اصول مسلم و تردید ناپذیر را سر داده است در همین راستا آرکون معتقد است که ما نیز باید همین راه را برویم و در نهایت میراث خود را به بوتۀ نقد بگذاریم، نه اینکه آن را نفی کنیم. او در نقد عقل گرایی غربی می گوید آنها نیز در پیمودن مسیر خود، مرتکب خطاهای بزرگی شده اند که باید با بازنگری مجدد به اصلاح آن خطاها بپردازند.

مطالعه حاضر به دنبال روشن ساختن جایگاه مدرنیست های عرب در مورد میراث و قرآن و روشن کردن دیدگاه آنها درباره تقدس متن و معجزات آن است، به منظور عدم پذیرش دین خود برای زیر سوال بردن متن، نگرانی های فلسفی و دستیابی به اندیشه های سکولار، با انداختن مفاهیم غربی در مورد دین و متن قرآنی، ایده های مادی گرایی آتئیست را به عنوان پوششی بدست آورد. با این حال، این مطالعه برای روشن کردن سیاستی که مدرنیست های عرب دنبال می کنند، و چگونگی ارائه ایده های آنها در مورد دین اسلامی و قرآن کریم به ویژه از منظر معاصر، و آشکار کردن ماهیت موضوعی که مدرنیست ها با ایده های جدید خود برای شکل گیری تصویری جدید از دین از نظر آنها و عدم در نظر گرفتن معجزه قرآن کریم بر اساس عقاید خود اداره می کنند آنها از فلاسفه غربی گرفتند، و این برای دستیابی به فرزندان امت اسلامی به روش های جدید و آشکار کردن ایده های جعلی آنها برای رسیدن به یک هدف است. اگرچه، این کار روش تجزیه و تحلیل و انتقاد را در تجزیه و تحلیل واقعیت های مربوط به ماهیت موضع مدرنیست ها در مورد مواردی که در کتاب ها یا مقالات خود اتخاذ کرده اند، اتخاذ می کند. کار حاضر به چهار فصل تقسیم شده است، فصل اول برای توضیح مفاهیم مطالعه آمده است، در حالی که دوم به منظور تصحیح معجزات میراثی و کسانی که با معجزات اوایل و بعد برخورد کرده اند ، با یک توضیح از شواهد قرآنی و انواع معجزات قرآنی، در حالی که فصل سوم برای بیان جایگاه مدرنیته در میراث و قرآن کریم با بیان دیدگاه مدرنیسم برای معجزه قرآنی ارائه شد، و فصل چهارم به توضیح مفهوم مدرنیسم خوانی، انگیزه ها و انتقادات آن ، پیوست شد نتیجه گیری و نتایج با این حال، این محقق نتیجه گرفت که هدف واقعی این کار این است که قرآن را از صحنه فکری و قانونی قانون ملت خارج کرده و آن را به موضوعات عاطفی و اخلاقی محدود کنید که با جهت زندگی ارتباط داشته باشند. گرچه، مدرنیست ها تفاوتی بین خوبی و ارثی از دیگران ندارند. با این حال، آنها در حال دور انداختن میراث هستند و خواستار قطع کامل آن هستند. علاوه بر این، آنها همچنین خواستار نابودی اصطلاح قرآنی توسط مقدس آن در میان انبوهی از اصطلاحات و ادغام آن در یک چارچوب وضعیت فیزیکی هستند، و مخلوط کردن آن با الگوهای تحریف شده، جعلی و مهجور ، همانطور که در تورات و انجیل ها ظاهر شده است. به عبارت دیگر، هدف واقعی فقط برداشتن اعتبار و مقدسات از متن قرآن است. سرانجام، مطالعه حاضر از نظر ساختار و ماهیت آن به روش تحقیق ایرانی بستگی دارد.

«تاریخ‌مندی قرآن» نظریه‌ای است که در دهه‌های اخیر برخی روشنفکران دینی مسلمان در جهان عرب آن را مطرح کرده‌اند و توسط برخی هم‌فکران ایشان در ایران پی‌گیری شده و درگسترش آن کوشش دارند. اینان تحت تأثیر تاریخی‌نگری و گرایشات لیبرالیستی‌ـ‌سکولاریستی و بعضی ادعاهای مستشرقان، قائل به تاریخیت قرآن شده‌اند و آن را متأثر از شخصیت تاریخی پیامبر9 و فرهنگ زمانه می‌دانند.آن‌ها امور ناهمخوان با ایده تاریخیت مانند لوح محفوظ، نزول دفعی و اعجاز قرآن را منکر می‌شوند و یا این‌که با بازخوانی آن‌ها، مانند علم اسباب نزول، مکی و مدنی بودن و اصل نسخ، رابطه دیالکتیک متن با واقع را توجیه می‌کنند. این نظریه بر مبانی و اصولی چون تاریخیّت و محدودیّت ذاتی انسان به شرایط زمانی و فرهنگی خاص، تاریخیت‌ پیامبر9، بشری شدن وحی به دلیل مواجهه فهم تاریخی خطاپذیر پیامبر9 با آن (مبنای انسان‌شناختی)، همسان‌انگاری وحی با تجربه دینی و حیث دیالکتیک آن (مبنای وحی‌شناختی)، اصل عدم تعین معنای متن و سیالیت آن، تاریخی شدن دلالت برخی مفاهیم و احکام و اصل تأویل و مجاز (مبنای دلالت‌شناختی) مبتنی است. این پژوهش، به هدف نقد و بررسی مبانی نظریه تاریخ‌مندی قرآن در اندیشه نومعتزله (ابوزید، آرکون) با رویکرد توصیفی‌ـ‌تحلیلی و نقدی، در چهار فصل نگاشته شده است و به این سؤال اصلی که نظریه تاریخ‌مندی قرآن، بر چه مبانی‌ای استوار و چه نقدهایی متوجه آن است، پاسخ می‌دهد. نتایج تحقیق مبین آن است که نظریه فوق با اصول پذیرفته‌شده متعددی مانند برخورداری انسان از فطرتی ثابت، روحی مجرد، عقلی فراتاریخ، قابلیت اتصال انسان با عالم غیب و دریافت معرفت‌های حضوری و... تناقض دارد. از سویی دیگر، ادله و شواهد فراوانی مانند ژرفایی و بطون نامحدود قرآن، پیوند آن با عترت، تشریع قوانین براساس مصالح و مفاسد واقعی، بر اثبات جاودانگی و جهان‌شمولی آن گواهی می‌دهند.

این کتاب از دیدگاه سلفی به نقد نواندیشی دینی و اندیشه معاصرین عرب پرداخته است. البته نوشتار حاضر، عمدتا جنبه توصیفی داشته و کمتر در آن نقد و استدلال دیده می شود. ناشر کتاب مرکز اندیشه سلفی وهابی در جده عربستان است.

در سده اخیر، برخی از دانشمندان نواندیش مسلمان نظیر امین الخولی و همسرش بنت الشاطی، محمد احمد خلف اله، محمد آرکون، نصر حامد ابوزید با به کارگیری روش های مطالعات ادبی در بررسی اصول گزینش واژگان، ویژگی های ساختار جملات، صنایع ادبی به کار رفته در آیات قرآن سعی کرده اند ویژگی های سبک شناختی قرآن را برجسته و به بهترین نحو بازنمایی کنند. آنان به قرآن به مثابه یک اثر هنری - ادبی می نگریستند که باید با بهره گیری از پژوهش های نوین ادبی، در سیاق تاریخی اش تفسیر گردد. لذا تمام تلاش خود را به بسط یک نظریه جدید در تفسیر ادبی و تاریخی قرآن معطوف نمودند. در این مقاله دیدگاه های این اندیشمندان در تفسیر ادبی و تاریخی قرآن گزارش، تحلیل و بازشناسی می شود.

ترجمه ماشینی: این کتاب با تکیه بر آثار هگل، چارچوبی برای درک مدرنیته در جهان اسلام پیشنهاد می‌کند و گفتمان متفکران برجسته مسلمان و رهبران سیاسی را تحلیل می‌کند. کتاب فصل به فصل به تحلیل متنی دقیق آثار محمد اقبال، ابوالعلاء مودودی، سید قطب، فاطمه مرنیسی، مهدی حائری یزدی، محمد مجتهد شبستری، محمد خاتمی، سید حسین نصر و محمد ارکون می پردازد و در مورد معاصر نتیجه گیری می کند. اندیشه اسلامی با اشاره به برخی از شاخص ترین نشانه های مدرنیته.