آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ضرورت بررسی رابطه عرفان، اخلاق و توسعه، از آن جهت است که معلوم شود؛ کدام عرفان،کدام اخلاق و کدام توسعه با کدامین رابطه مندی مطلوب بوده و صحیح است. هدف این پژوهش بارور کردن ذهن پژوهشگران نسبت به فرضیه ای است که با برقرار کردن نوع خاصی از رابطه بین این سه مقوله می تواند منشأ تولید نرم افزاری برای توسعه مفاهیم سیاسی، رشد و توسعه علمی وهمبستگی اجتماعی شود. این نوشته در هفت فصل تنظیم شده است که در فصول اول تا چهارم تکیه بر تحقیقات کتابخانه ای و در فصول پنجم تا هفتم تکیه بر تحقیقات تئوریک همراه با تاکیدبر نظرات امام خمینی(ره) بعنوان معمار انقلاب اسلامی ایران و تئوریسین مسایل اجتماعی است. فصل اول؛ به بررسی عرفان اختصاص دارد که در ان ضمن بیان این مسئله که عرفان به شش معنا، یعنی آموزه، تجربه، علم، راه نجات، نوعی معرفت و فرایند می باشد، معنای لغوی عرفان،تصوف و هدف عرفان، موضوعات و ویژگیهای عرفان بررسی می شود. فصل دوم؛ پیرامون اخلاق است، اخلاق یک صفت روحی است که با وجود آن انسان کارهای مقتضای آن را به اسانی و بدون آن که بر خود فشار بیاورد، انجام می دهد. در این فصل پیرامون معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق، فلسفه اخلاق و تفکر اخلاقی در اسلام و غرب بحث شده است. فصل سوم؛ در این فصل پیرامون توسعه بحث می شود، هر چند توسعه در معنی اخص به معنای توسعة اقتصادی (ارتقاءسطح زندگی مردم، رشد عزت نفس مردم و آزادی) است، اما در معنی اعم اش شامل مجموعه اصولی از جمله؛ علم گرایی، آرامش سیاسی، نظام قانونی و... است. در این فصل پیرامون سه مکتب نوسازی، وابستگی و نظام جهانی در توسعه بحث شده است که این سه مکتب از دهه ‎1950تا امروز بر رشته توسعه حاکم است. فصل چهارم؛ پیرامون امکان سنجی رابطه عرفان، اخلاق وتوسعه است، در این فصل منزلت، علم و کارآمدی سه مقوله عرفان، اخلاق و توسعه در سه جامعه سکولار، التقاطی و دینی بعنوان صفروض ممکن رابطه مندی بررسی می گردد؛ اما برای شرح رابطه این سه مقوله، به سه نوع الگوی توسعه اجتماعی در محیط سه نوع جامعه سکولار،التقاطی و دینی وجود دارد، تکیه می شود تا ارتباط کارامدی این سه مقوله در صحنه تحقق خارجی ارزیابی شود. فصل پنجم؛ به بررسی رابطه عرفان، اخلاق و توسعه در جامعه سکولار اختصاص دارد؛ یعنی جامعه ای که نسبیت گرایی مادی، الگوی حاکم بر توسعه اجتماعی آن می باشد. در این فصل برای نسبیت گرایی مادی بعنوان یک موجود نرم افزاری زنده و حقیقی، سه پارامتر؛ یعنی هدف اصلی (توسعه تکنولوژی) و مسیر اصلی (توسعه نیاز و ارضاء مادی) و وسیله اصلی (قوانین توسعه تکنولوژی) فرض شده است. همچنین در این فصل به عواقب ناگوار این نوع از رابطه مندی مانند منزوی شدن عرفان، اخلاق و توسعه دینی، پیدایش عرفان، اخلاق وتوسعه سکولار، پیدایش الگوی تولید، توزیع و مصرف تمامی مواهب اجتماعی (قدرت، اطلااع و ثروت) بر مبنای اصل قرار گرفتن پرستش دنیا و... اشاره شده است. فصل ششم؛ دربارة رابطةعرفان، اخلاق و توسعه در جامعه التقاطی است. جامعه التقاطی، دارای یک الگوی توسعه اجتماعی خاص به خود نیست، از این رو آن را به عنوان موجود متحرکی که دارای هدف، مسیر ووسیله خاص به خود باشد، فرض نکردیم. این جوامع، تابع الگوهای توسعه اجتماعی دینی یامادی یا تلفیقی از آن دو هستند. در این فصل نیز به عواقب ناگوار این نوع از رابطه مندی مانند دوقطبی شدن عرفان اخلاق و توسعه، اضطراب و خشک مغزی و تزبزب افراد، بحران هویت افرادو جامعه و هرج و مرج اجتماعی و... اشاره شده است. فصل هفتم؛ پیرامون رابطه عرفان، اخلاق و توسعه در جامعه دینی است؛ یعنی جامعه ای که انسان گرایی الهی، الگوی، الگوی حاکم برتوسعته اجتماعی آن می باشد. این سیستم همان دکترین امام خمینی برای رسیدن به تمدن اسلامی فرض شده است. برای انسجام گرایی الهی بعنوان یک موجود نرم افزاری زنده و حقیقی، سه پارامتر؛ یعنی هدف اصلی (توسعه تقرب به خداوند متعال) و مسیر اصلی (تولی و ولایت الهی) ووسیله اصلی (قوانین تقرب با همان احکام تکلیفی، اخلاقی و اعتقادی اسلام) فرض شده است.همچنین در این فصل به آثار و برکات این نوع از رابطه مندی مانند پیدایش فرهنگ بسیج که مبتنی بر تقوای تیز است نه تقوای پرهیز، پیدایش فزهنگ شهادت، تولید، توزیع و مصرف مواهب اجتماعی (قدرت، اطلاع و ثروت) بر مبنای تقوا، پیدایش فرهنگ شهادت، تولید، توزیع ومصرف مواهب اجتماعی (قدرت، اطلاع و ثروت) بر مبنای تقوا، تقدم توسعه نیروی انسانی برتوسعه تکنولوژی و توسعه امکانات، تغییر شاخصة تشخیص توسعه یافتگی جامعه ازشاخصه هایی مانند درآمد سرانه، میزان صادرات و واردات به شاخصه هایی مانند عدالت اجتماعی و... اشاره شده است. جمع بندی و نتیجه نهایی: عرفان، اخلاق و توسعه دینی آنهم درصورتی که ارتباط آن تحت حکومت الگوی انسجام گرایی الهی انجام گیرد، مطلوب بوده وصحیح است.

جوامع در طول تاریخ، پیوسته با گونه‌های مختلف تباهی همانند محرومیت‌ها و بحران هویت وپایمال شدن کرامت انسانی و فجایع بشری و فروپاشی خانواده و سلطه وبهره‌کشی زورمداران رو به رو بوده‌اند. در میان دیدگاه‌های گوناگونی که درتوضیح علل پیدایش این وقایع ارائه شده، متون اسلامی می‌گویندمصائب اجتماعی، به‌ویژه تباهی جامعه، بازتاب گناه در سطح جامعه می‌ باشد. گناه همانند همه‌ی پدیده‌‌ها آثاری دارد و آن آثار می‌تواند فردی و اجتماعی باشد. این رساله در پاسخ دادن به این سئوال است که گناهان مردم طی چه فرایندی، جامعه را تباه می‌کند. برای یافتن پاسخ، اطلاعات لازم با روش مروری کتابخانه‌ای از قرآن و سنت ومنابع علوم اجتماعی جمع‌آوری‌و در قالب سه فصل ارائه می‌شود. در فصل اول مفاهیم گناه، جامعه، تباهی، فرایند تأثیرگذاری ومفاهیم مرتبط، در فصل دوم با استناد به آیات و روایات، مفهومی به نام حیات خبیثه و معیشت ضنک به عنوان معیارهای تباهی جامعه معرفی می‌شوند و درنتیجه اگر گناه به صورت مستمر توسط اکثریت جامعه صورت گیرد، شاخص‌های تباهی محقق می‌شوند. در فصل سوم پس از معرفی قواعد و سنن اجتماعی، مراحل أثر گذاری گناهان مردم بر تباهی جامعه تبیین می‌گردد و روشن می‌شود که مطابق قانون علیت و دیگر قواعد اجتماعی و سنن الهی، وقتی از سوی توده‌ی مردم، خواص و نهاد حکومت و تحت تأثیر عوامل بسترساز (ترک امربه معروف و نهی ازمنکر، ضعف کارکرد دین، تهاجم فرهنگی، رفاه‌زدگی،...) گناهانی به صورت همگانی وپیوسته در جامعه واقع می‌شوند، درپوشش‌عوامل تشدیدکننده (روی‌گردانی از خدا، بی‌حیایی اجتماعی، فقدان بصیرت، قباحت‌زدایی،...)، مرحله به مرحله وبه صورت شبکه‌ای در همه‌ی سطوح جامعه از شهری و روستایی، زن و مرد، خرد و کلان و نیز در همه‌ی حوزه های اجتماعی از فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی نفوذ می‌کنند. آنگاه هر یک از گناهان در هر مرحله، مضرات وعوارض تخریبی و آثار وضعی ویرانگرگوناگون و مضرات خاص خود را بر جای می‌گذارند. با فزونی یافتن وجمع شدن وتثبیت این آثار، جامعه دچار عقب ماندگی و زندگی سخت (معیشت ضنک) گشته و ناکارآمد و تباه می‌شود.

علم اصول برای علم اخلاق ظرفیت زیادی دارد و این ظرفیت کمتر مورد توجه و بهره برداری قرار گرفته است. به دلیل این که علم اصول علمی است درجه دوم و ناظر به علم عملی دیگری به نام فقه که علم فقه متضمن اخلاق و حقوق است؛ برخلاف نظر کسانی که فقه را فارغ از اخلاق می دانند. در واقع فقه ما به طور وسیعی متضمن اخلاق است اما با قرائت خاصی که در جای خودش باید بحث شود. علم اصول شیوه و فلسفه ی علم فقه است و به نوعی روش های استدلال در علم فقه را بررسی می کند و علمی درجه دو هست و ناظر به مبادی تصوری و تصدیقی علم فقه می شود از جمله واجبات و محرماتی که در احکام عملی وجود دارد. وقتی راجع به این ها نظر داده می شود علم اصول این نظرات را تحلیل می کند، این تحلیل ها مشابه تحلیلی است که در علم اخلاق صورت می گیرد به عبارت دیگر تحلیل مفاهیم اخلاقی در مورد الزامات اخلاقی به تحلیل های اصولیون درباره الزامات فقهی شباهت زیادی دارد. بحث این سخنرانی در این است که از علم اصول چه کمکی می توان برای اخلاق گرفت؟ در حوزه خاص تر از اصولیون معاصر چه نقدهایی می گیریم؟ و باز هم خاص تر از بحث الزامات اخلاقی چه بهره ای می توان گرفت؟ و بحث این جلسه در حوزه الزامات اخلاقی است. هرچند برخی الزامات اخلاقی را به نوع دیگری درک می کنند ولی الزامات اخلاقی شبیه واجبات در مسائل فقهی و الزامات حقوقی و شبیه هرگونه الزامی در حوزه های عملی دیگر است. الزام معنا، پایه و لوازمی دارد لیکن در این جلسه به بررسی معنا و حقیقت الزام پرداخته شده است .

مسئولیت نسبت به دیگران از جمله مسائل اخلاقی است که در مکاتب اخلاقی با ادله گوناگونی بدان پرداخته و آن را توجیه کرده­اند. در این پژوهش کوشیده شده که این مسئله را در گستره نظریه هنجاری امر الهی مورد کنکاش قرار داده و با تأکید بر کتب مقدس به این پرسش پرداخته شده که بنا بر دیدگاه الهیاتی انسان چرا نسبت به دیگران مسئولیت دارد و باید بدان‌ها خیرخواه باشد. براین‌اساس ادله و مؤلفه‌های اصلی را بر اساس کتاب مقدس تبیین کرده‌ایم. خداوند منشأ اصلی مسئولیت‌پذیری انسان نسبت به دیگران است. انگیزه وعد و وعید، عشق الهی، شکر منعم، مشابهت انسان با خداوند و نیز نقش خلافت انسان به‌عنوان مخلوقات الهی از جمله مؤلفه‌ها و ادله اساسی در نظریه‌های امر الهی است که انسان را به مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگران ترغیب می‌کنند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش دولت اسلامی در اقناع افکار عمومی با تاکید بر الگوی اخلاقی رسانه‌هااست.این تحقیق با روش تحلیل داده‌بنیاد و با مطالعه در قرآن و برخی از احادیث، ضمن توجه به تفاوت اقناع اخلاقی با شگردهای فریبکارانه، الگوی اخلاقی رسانه‌‌ها در اقناع افکار عمومی را ارائه و نشان داد که نظام اسلامی برای همراهی مستمر افکار عمومی ناگزیر موظف به استخدام و نظارت بر رسانه‌هایی سازگار با مدل مذکور است. ارائه الگو بر محور ارکان ارتباطات و مشتمل بر اصول و شاخص‌‌های اخلاقی می‌باشد که خیرخواهی و صداقت فرستنده، استحکام و شفافیت پیام و تکریم مخاطبان و رعایت سطح فهم آنها، اصول اخلاقی آن بوده و هر کدام دارای شاخص‌‌هایی هستند که رسانه‌‌ها اخلاقاً موظف می‌باشند در تمام مراحل طراحی، بسته‌بندی و ارائه پیام اقناعی طبق آنها عمل کنند و حق استفاده از شگردهای ضد اخلاقی را در اقناع ندارند، زیرا میزان اخلاقی مکانیزم اقناع، همراهی افکار عمومی را درپی خواهد داشت.

سودگروی که با نام‌های دیگری همچون فایده‌گرایی، مکتب اصالت فایده و همه‌گروی نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین نظریات هنجاری در فلسفه اخلاق است که با محور قرار دادن اصل سود، افعال را بر اساس نتایجی که برای بیشترین افراد به‌دنبال دارد، ارزش‌گذاری می‌کند. این نظریه از زمان ارائه نظام‌مندش توسط «جرمی بنتام» تاکنون، تقریرات، تعدیل‌ها، نقدها، مخالفان و موافقان فراوانی را به خود اختصاص داده است که بیشتر آنها در سنت فلسفی غرب و با نگاهی کلان و اجتماعی شکل گرفته است. ما در این تحقیق بر آن شدیم که این نظریه اخلاقی را در بعد رفتار فردی از منظر قرآن و عقل بررسی کنیم. در این راستا پس از تقریر و تبیینی جامع، مهم‌ترین اشکالات سودگروی مطرح شده و در آیینه آموزه‌های قرآنی سنجیده می‌شود. نتیجه آنکه اشکالات این نظریه با توجه به آیات قرآن، مانع از آن است که آن را نظریه معیار قرآنی در اخلاق فردی یا اخلاق خرد محسوب کنیم.