آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

معنای زندگی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین دغدغه‌‌های انسان مخصوصا در عصر حاضر است. ویلیام جیمز از فیلسوفانی است که در باب تجربه‌دینی نظرات بدیعی دارد و رساله حاضر با بررسی آثار به جا مانده از جیمز با موضوع تجربه دینی و نظرات فیلسوفان در این زمینه، به پژوهش در کارکرد تجربهدینی در معنادادن به زندگی از منظر ویلیام جیمز پرداخته است. روش تحقیق پژوهش، روش تحلیلی، انتقادی بوده و برپایه مطالعات کتابخانه‌ای به صورت مطالعه مقایسه‌‌ای زنجیره‌‌ای انجام شده است. نتایج حاصله از پژوهش نشانگر این است که از منظر جیمز، تجربه‌‌های عرفانی درونگرا سرشت اصلی تجربهدینی است. ایجاد اتحاد در وجود انسان و ایجاد سرخوشی و آرامش و امید و مواجهه با مرگ از شاخص‌‌های اصلی زندگی معنادار است. جیمز با اتخاذ دو رویکرد دینی سالم‌اندیشی و روح بیمار، دین مورد نظر خود را در پس آگاهی از فقدان معنا توسط جان‌‌های ناخوش معرفی می‌کند و بدین سان، شرط لازم و کافی رسیدن به معناداری زندگی و نیز نجات و آرامش را در گرو تجارب دینی روح‌‌های بیمار می‌داند. وی به این مورد اذعان دارد که در خصوص دین نمی‌توان مانند موضوعات علمی دیگر به نتیجه گیری قطعی و مطلق دست یافت و در مورد مسائل دینی باید از قید«به طور کلی» استفاده کرد. با توجه به عدم قطعیت موضوعات دینی، انحصاری بودن و یا نبودن آن برای معناداری نیز فاقد قطعیت لازم و سالبه به انتفاع موضوع است. در نتیجه، تبیین‌‌های تجربی وی نیز ذاتا قابلیت انحصار تجربهدینی برای معناداری زندگی را ندارد و خود وی نیز صراحتا ادعایی خلاف این عدم قطعیت ندارد. با بررسی نظرات جیمز مبنی بر سوار شدن تجربهدینی بر احساس و اشتراک آن میان همه انسان‌‌ها، در می‌یابیم که تجربهدینی، یک امکان بالقوه برای همه انسان‌‌هاست که حصول آن، کشف معناداری زندگی را به همراه دارد. بدون چنین تجربه‌‌ای امکان کشف معنا وجود ندارد، هر چند همیشه راه برای جعل معنا باز است اما با حصول تجربهدینی مورد نظر جیمز، دیگر نیاز به هیچ فاکتور دیگری در رهیافت به معنا نیست.

هدف از‌این مقاله بررسی کارکرد تجربة دینی در معنادهی به زندگی از دیدگاه ویلیام جیمز به همراه توصیف و تحلیل نقدهای طرح شده است. وی باگوهر انگاری تجربة دینی آن را شرط لازم و کافی کشف معنا می‌داند. او دین را امری فردی و احساسی می‌داند که با شواهد ذهنی بودن احساسات و خصوصی بودن امر ذهنی، به مطابقت نظر جیمز با علم جدید و اختصاصی شدن تجربة دینی و معنادهی آن پی می‌بریم. همچنین تبیین‌های تجربی جیمز فاقد قطعیت است و ضرورتی در اثبات عقلی آن نمی‌بیند. شواهدی همچون تلاش برای جستجوی معنا توسط همة انسان‌ها و جعل معنا و تقلیل معناداری به هدفمندی نشان می‌دهد که جستجوی معنا اساسی ترین نیروی محرکه در زندگی و وجود حس دینی در همة افراد است. نگاه جیمز بیشتر در احساس معنا است تا خود معنا. دیدگاه جیمز به تجربة دینی و معنا تحت تأثیر تفکرات پراگماتیستی ناظر به سودمندی است.

توجیه اطلاق مفاهیم و اوصاف بشری بر خدای نامحدود، مسأله­ای است که از دیرباز ذهن دانشمندان و فیلسوفان دینی را به خود مشغول کرده است. ویلیام آلستون یکی از برجسته­ترین فیلسوفان دین در آمریکا، نظریه «کارکردگرایی» در روان‌شناسی فلسفی را برای توجیه این مسأله، مطرح کرده و تلاش وافری کرده تا آن را در مقالات مختلف به اثبات برساند. در این نوشتار تلاش شده است که تمام مقالات آلستون در این زمینه بررسی شود.

مقوله کمال دین، از مباحث مهم در مجموع مباحث توصیف و تبیین دین، در دوران معاصر است. این بحث به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که، چه چیزی موجب کمال دین و چه چیزی موجب نقص دین است؟ دین کامل، از چه مشخصاتی باید برخوردار باشد، که اگر نباشد دین ناقص است. می توان ادعا کرد که تقریبا همه کسانی که در باب کمال دین سخن گفته اند، بر این مطلب اذعان دارند که کمال دین را هر گونه که تفسیر کنیم، می بایست سازگار با قلمرو و محدوده ای باشد که دین برای خود برگزیده و در آن قلمرو سخن گفته است. در این رساله به بررسی آراء چند تن از اندیشمندان مسلمان به طور مستقل و جداگانه در مورد کمال دین پرداخته شده است. در بیان دیدگاه هر اندیشمندی، سعی بر این است که ابتدا تصویری که او از کمال دین ارائه می دهد، با ذکر مبانی و ادله آن، با دقت ترسیم شود، و سپس نکاتی که مورد نقد و تامل است، بررسی شود

چکیده ندارد.

در قرن هفدهم به بعد تجربه گرایی روزبروز رواج بیشتری پیدا می کرده و در اوایل قرن بیستم همپای تجربه گرایی توجه به منطق هم رشد می کند. تا اینکه در دهه ‎30 قرن بیستم عده ای از دانشمندان، ریاضی دانان، فیلسوفان و ... در شهر وین دور هم جمع می شوند و یک تشکل عملی را به وجود می آورند، که به حلقه وین شهرت یافت و مکتب پوزیتیویسم منطقی رهاورد آن تشکل می باشد. آموزه اصلی آن، توجه وافر و شدیدی به تجربه بود. و تجربه را تنها معیار شناخت واقعیتها می دانستند. بدین شکل که هر گزاره ای اگر محتوای آن از طریق تجربه قابل تحقیق و آزمون نباشد آن گزاره از واقعیت خبر نمی دهد. لذا این گزاره بی معنا است. اما اگر محتوای آن گزاره، به لحاظ تجربی تحقیق پذیر باشد، چنین گزاره ای از واقعیت خبر می دهد. لذا معنادار خواهد بود. و معنارداری امری مقدم بر صدق و کذب است. یعنی هر گزاره ای که معنادار باشد قابل صدق یا کذب است. سخن بی معنا قابلیت صدق و کذب ندارد. بر این اساس مدعیات دینی و متافیزیکی و ... چون به لحاظ تجربی تحقیق پذیر نمی باشند در این صورت بی معنا هستند. و محتوای گزاره های دینی و متافیزیکی و ... غیر واقعی و پوچ و مهمل است.پوزیتیویستها ابتدا تحقیق پذیری را در اثبات پذیری شدید و سپس در تاییدپذیری و عاقبت در ابطال پذیری خلاصه کردند. اما در مقابل این دیدگاه عکس العملهای مختلفی صورت گرفت که عبارتند از:الف- عده ای معیار اثبات پذیری را پذیرفته و گزاره های دینی را تحقق پذیر می دانستند مانند جان هیک با این تفاوت که معتقد بود اثبات در جهان آخرت تحقق پیدا می کند.ب- عده ای معیار پوزیتیویستها را رد نمودند و گزاره های دینی را معنادار و معرفت بخش محسوب می کنند. مانند متکلمین سنتی.ج- عده ای معیار تحقق پذیری را رد نمودند اما خود معیار دیگری بنام کارکرد وضع کردند که هر سخنی که دارای کاربرد باشد معنار دار است و زبان دین کارکرد خاص خودش را دارد پس معنادار است. ولی کارکردی احساسی و عاطفی دارد. براساس این دیدگاه گزاره های دینی معرفت بخش نمی باشند. این معیارها معیارهایی واقعی نیستند بلکه بیشتر به یک قرارداد یا پیشنهاد شباهت دارند تا یک معیار و مرز حقیقی. مکتب پوزیتیویسیم تقریبا تا اواخر دهه پنجاه به حیات خود ادامه داد و عاقبت از درون تهی شد و به تاریخ فلسفه پیوست./

هدف از نگارش این رساله، بررسی ارتباط علم و دین در حوزة زیست شناسی جدید از نگاه فلسفة دین و به ویژه نظرات پرفسور پلانتینگا و باربور می باشد. این مسأله از جمله مسائل کلامی جدید است که بعد از قرون وسطی با پیدایش علم جدید در غرب بوجود آمده و در دامان الهیات مسیحی توسعه یافته است. چهار نظریه در زمینة ارتباط علم و دین مطرح است تعارض، استقلال گفتگو و یکپارچگی، در قرن نوزدهم با ظهور نظریه تکامل و داروینیسم نظریة تعارض به اوج شکوفایی خود رسید به طوری که قرن نوزدهم، قرن صجنگ میان علم و دین نامیده شد. اما کم کم دانشمندان و متکلمان به نظریة استقلال علم و دین روی آوردند، و در آستانة قرن بیست و یکم شاهد رویکرد نوین به دین و معنویات هستیم. امروزه علوم زیستی پرسشهای بنیادینی راجع به ماهیت زندگی، ذهن و نگرش ما نسبت به انسان، پیش کشیده است. بنابراین بررسی ملزومات الهیاتی نظریه های جدید زیست شناسی دارای اهمیت اساسی می باشد. در دو فصل اول بعد ازطرح مساله، چیستی علم و چیستی دین از نگاه فلسفه علم و فلسفه دین و سپس سیر تاریخی رابطة علم و دین، در مغرب زمین مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم با توضیح مفصل دیدگاههای کلی در باب رابطة علم و دین در دنیای معاصر تصویر روشنی از این بحث ارائه می گردد. در فصل سوم نظرات پلانتینگا و در فصل چهارم نظرات باربور را مطرح می کنیم.پلانتینگا صعلم آگوستینی و باربور صالهیات طبیعت را پیشنهاد می کنند. پلانتینگا تکامل را قبول ندارد اما معتقد است نظریه تکامل الحادی نیست. به نظر او هر چند طبیعت گرایی مستلزم تکامل است اما پذیرش تکامل و طبیعت گرایی خود متناقض بوده و غیر عقلانی است. باربور از کاربرد مقولات فلسفی در الهیات دفاع کرده و فلسفه پویش را برای بیان پیام دیانت پیشنهاد می کند. اوتکامل را پذیرفته و طبیعت را همچون یک روند پویا ارزیابی می کند. در این رساله به نظرات باربور در بارة بنیاد فیزیکی حیات و ذهن نیز خواهیم پرداخت. خلاصه، جمع بندی و نتیجه گیری در فصل پنجم آمده است. بعد از مقایسة اراء پلانتینگا و باربور، می گوییم که هر دو معتقدندنظریه تکامل الحادی نیست و سپس به نظرات متکلمان مسلمان دربارة تکامل اشاره می کنیم.

خدا همواره موضوعی مهم برای اذهان بشری بوده است. مسئله شناخت خدا علاوه بر اهمیت نظری و معرفتی آن، نقش اساسی در حیات آدمی ایفا می کند و تاثیری عمیق در انگیزه ها، داوریها و کردارهای او می گذارد. بدیهی است از زمان گذشته تا زمان حال دیدگاههای گوناگونی درباره وجود خدا و اوصاف او وجود داشته است. کسانی گفته اند که خدا وجود دارد و کسانی گفته اند که خدا وجود ندارد. همچنین نیک می دانیم که هر یک از ادیان و مکاتب، خدا را با اوصاف خاصی می شناسند و افعال ویژه ای را به او نسبت می دهند. افرادی وجود داشته اند که ناخودآگاه به نوعی جسم انگاری گراییده اند و مثلا خدا را در چهره موجودی بسیار بزرگ که در آسمان سکونت دارد، تصور کرده اند. بسیاری از افراد نیز به گونه ای انسان وارانگاری مبتلا بوده اند. اما عقل و وحی در این نکته همداستان اند که خداوند دارای همه اوصاف کمالی است؛ خدا دانا، توانا، بخشایشگر، آفریدگار و روزی دهنده و ... است. رساله حاضر ترجمه و نقد دو فصل از کتاب دیدگاهها درباره خدا اثر اچ.پی.آون است. مولف محترم در این کتاب که مطالعه ای در باب اوصاف خدا است، عمدتا به طرح دیدگاههای فلسفی درباره خدا می پردازد. وی بر آن است که تنها دیدگاههایی را مطرح کند که معنای متمایزی از خدا ارائه می دهند و در عین حال قابل شرح و بسط عقلانی هستند. رئوس مطالب این رساله به قرار زیر است: در فصل اول، خداباوری سنتی عرضه می شود. در فصل دوم، چهار اندیشه کلامی مهم یعنی اندیشه خدای متناهی، دیدگاه نوافلاطونی از خدا، همه خداانگاری و الهیات پویشی مورد بحث و نقد قرار می گیرد. در فصل سوم، دیدگاه اسلامی درباره خدا تقدیم می گردد و در پایان برخی از آموزه های خداباوری سنتی مورد بررسی و نقد قرار می گیرد/

جان شلنبرگ در تقریر جدیدی از مسئلۀ منطقی شر می‌کوشد از راه ناسازگاری منطقی ترکیب مدعیات خداباوری با وجود شر، روایت جدیدی از صورتِ منطقی مسئلۀ شر ارائه دهد. سه ادعای خداباورانۀ تقریر وی شامل برتری تفوّق‌ناپذیر، استقلال وجود‌شناختی و خلوص پیشین است. شلنبرگ برای نشان دادن ناسازگاری منطقی ترکیب وجود خدا و وجود شر، دو رویکرد الگوگرایانه و انگیزه‌گرایانه را در پیش می‌گیرد. هدف او از به‌کارگیری این دو رویکرد بسط استدلال برای افزودن گزاره‌های تکمیلی ضروری به چهار گزارۀ اصلی استدلال است. بنابراین، آنچه از مجموع سه لازمۀ خداباوری و گزاره‌های تکمیلی به دست می‌آید این است که در جهان شر وجود نداشته باشد، و این منطقاً با وجود شر در جهان ناسازگار است. این مقاله با روشی انتقادی در صدد نشان دادن نادرستی استدلال شلنبرگ است. بر این اساس، از طریق اشکالاتی تلاش شده کذب مقدمۀ (8) به عنوان مقدمۀ محوری استدلال شلنبرگ نشان داده شود. با نشان دادن کذب مقدمه (8)، مصونیت استدلال شلنبرگ نسبت به دفاع مبتنی بر اختیار نیز نقض می‌شود. از این رو، در مقاله حاضر، افزون بر نقدهای جِروم گِلمن بر مقدمه (8)، نقد دیگری از طریق قیاس ذوحدین بر مقدمه (8) مطرح شده است، که نادرستی استدلال شلنبرگ و ضعف استدلال وی نسبت به کارکرد دفاع پلنتینگا نشان داده می‌شود.