آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مسئلۀ اساسی پژوهش حاضر پاسخ‌گویی به این پرسش است که ازنظر فلسفۀ اسلامی، امتداد و بسط فلسفه به علومِ ناظر به زندگی چگونه رخ می‌دهد و فلسفه چگونه در تولید و تولد نظریه‌های علمی نقش‌آفرینی می‌کند. این مقاله می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی،‌ ضمن بازخوانی آن دسته از مباحث فلسفۀ اسلامی (با توجه ویژه به تقریر آیت‌الله جوادی آملی) دربارۀ رابطۀ فلسفه و علوم، ابتدا مهم‌ترین ابعادِ دیدگاه فلسفۀ اسلامی را دربارۀ رابطۀ فلسفه و علوم توصیف کند و سپس با تحلیل منطقی نکته‌های این دیدگاه، دلالت‌ها، ظرفیت‌ها و افق‌گشایی‌های آن را دربارۀ چگونگی امتداد فلسفه به علوم آورده‌ایم. ملاک تمایز در علوم، موضوع فلسفه و موضوع علوم و نسبت آن‌ها با یکدیگر، جایگاه موضوع، مبادی و مسائل در علوم و نسبت آن‌ها با یکدیگر از مهم‌ترین مسائل فلسفۀ اسلامی‌اند که چهارچوب نظری مناسبی برای بررسی چگونگی امتداد فلسفه به علوم فراهم می‌کنند که در بخش «بازخوانی» به آن‌ها توجه کرده‌ایم. در بخش پایانی نیز مهم‌ترین دلالت‌ها و ظرفیت‌های این بازخوانی برای چگونگی نقش‌آفرینی فلسفه در تولید و تولد نظریه‌های علمی در قالب پنج اصل بنیادین آمده‌اند که ازجملۀ آن‌ها می‌توان به نقش فلسفه در تأمین مقدمات برای اثبات برخی مسائل علمی، تأکید بر اشراف دانشمند بر مبادی فلسفی دانش خود، نقش این اشراف در تعمیق نظری و تدقیق استدلالی نظریه‌ها و همچنین تفسیر صحیحی از اصطلاح «فلسفۀ مضاف» و منطبق بر مبانی فلسفۀ اسلامی اشاره کرد.

ادعای عرفان آن است که وجود یکی بیشتر نیست و آن وجود، همان واجب است. برای برهانی کردن این ادعا (توحید وجود) تلاش‌هایی کرده‌اند؛ برای مثال، ابوحامد ترکه، صائن‌الدین ترکه و قیصری. مسئله این است که بنابر دیدگاه آیت‌الله جوادی، چه اشکالاتی بر این براهین وارد است و آیا به‌نظر ایشان راهی برای اثبات این ادعا وجود دارد. در این مقاله، براهینِ اثبات وحدت وجود را بررسی می‌کنیم، براساس دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی اشکالات این براهین را توضیح می‌دهیم و در پایان، راه‌ِحل ایشان را تبیین می‌کنیم. ایشان معتقد است راهِ‌چاره همان برهان صدیقین علامه‌طباطبایی است که با افزودن مطلبی در نامتناهی بودن واجب ادعای وحدت وجود اثبات می‌شود.

چکیده: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله ربّ العالمین و الصلاه و السلام علی جمیع الأنبیاء و المرسلین سیّما خاتم الأنبیاء و خاتم الأوصیاء(علیهما آلاف التحیّه و الثناء) بهم نتولّیٰ و مِن أعدائهم نتبرّیءُ إلی الله. مقدم حضار بزرگوار و مهمانان گرانقدر این کنگره عظیم را ارج می‌نهیم و از بنیان‌گزاران این کنگره وزین حق‌شناسی می‌کنیم و از ذات اقدس الهی مسئلت می‌کنیم که کسانی که با ارائه مقال یا مقالت به این کنگره خدمت دینی و علمی کردند به احسن وجه بپذیرد و توفیق برگزارکنندگان این کنگره وزین را روزافزون کند! آنچه در محور قرآن‌پژوهی و سلامت مطرح است عبارت از آن است که قرآن عناصر چهارگانه را کاملاً در نظر دارد و سلامت آنها را تأمین می‌کند یکی بدن انسان است و دیگری جان انسان، سوم بدنه جامعه اسلامی و چهارم حکومت اسلامی و جان آن جامعه است. قرآن خاصیّتش این است که انسانیّتِ انسان را به او تفهیم می‌کند تا خود را از مرز حیوان جدا بداند وقتی خود را از مرز حیوان جدا دانست فکر می‌کند که هم باید بدن خود را سالم نگه بدارد و هم روح خود را که یک موجود ملکوتی است گاهی این قفس طبیعت را ترک می‌کند و از بدن فاصله می‌گیرد. همچنین آثار پژوهش قرآن این است که بدنه جامعه را سالم نگه می‌دارد و جان جامعه را که حکومت است و نظام است سالم نگه می‌دارد. طب کف دانشهای بشری است بشر دانشهای فراوانی دارد که کفی دارد و میانه‌ای و سقفی و بامی, حوزه نفوذ طب فقط همین بدن است و بس! همین که در تالار تشریح قطعه قطعه می‌شوند بعد هم در سردخانه می‌ماند بعد هم به گور می‌افتد و دیگر هیچ! اما آن مرغ باغ ملکوتی که انسان قفس طبیعت را می‌شکند و پرواز می‌کند آن در قلمرو طب نیست چون طب کاری با روح ندارد لذا وقتی از طبیب بپرسید این شخص منافق قلبش مریض است یا نه؟ می‌گوید من آزمایش کردم فشار سنجیدم درجات نبض را ارزیابی کردم این قلبش سالم است ولی محصول قرآن‌پژوهی این است که ﴿فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ این در اختیار طب نیست این طبّ روحانی است آن کسی که بداندیش است و نیّت پاک ندارد در فرهنگ قرآن قلبش مریض است ولی طب از تشخیص چنین بیماری ناتوان است یعنی حوزه دید او نیست. اگر از طب سؤال بکنید آن کسی که به نامحرم نگاه نامحرمانه می‌کند سالم است یا نه؟ او با فشارسنج و دماسنج و اینها بررسی می‌کند می‌بیند که این شخص مرضی ندارد ولی محصول قرآن‌پژوهی برابر آیات سورهٴ مبارکهٴ احزاب این است که به زنها دستور می‌دهد صدایشان را رقیق نکنند ﴿فَلاَ تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلاَ مَعْرُوفاً﴾ آن قدر مردی که قلبش مریض است نگاه نامحرمانه دارد و طمع نامحرمانه, طمع به نامحرم مرض است این مرض از حوزه تشخیص طب بیرون است.

در اين کتاب، با روشي توصيفي- تحليلي، دو ديدگاه در مورد رابطه و نسبت خالق و مخلوق، با ذکر مباني هرکدام و بيان لوازم و نتايجشان بررسي شده است. رابطه خالق و مخلوق، موضوعي است که در همه جريانات سنت نظري تاريخي ما، اعم از کلام، فلسفه و عرفان مستقلاً موردبحث واقع شده است و هرکدام از اين علوم ديدگاه خاصي را در اين زمينه اتخاذ نموده‌اند. سنخيت، وحدت و تباين، عمده نظرياتي است که در اين زمينه بيان شده است. علامه محمدتقي جعفري و آيت ا... عبدالله جوادي آملي، دو تن از متفکرين معاصر اسلامي هستند که در آثار خود به نحو گسترده به اين موضوع ورود پيدا کرده‌اند.