در این پژوهش، اندیشه ها¬ی کلامی محمّد بن ابی عمیر بر اساس روایات اعتقادی نقل شده از وی، بررسی می¬گردد. او از مردان بزرگ و مورد اعتماد علمای مکتب و ناقل روایت
... ت های فراوان در متون کهن می¬باشد. در گذشته راویان شاخص و موثق فقط روایاتی را نقل می¬کردند و به دیگران اجازه نقل آنها را می¬¬¬¬دادند که مورد پذیرش آنها بود و از نقل روایاتی که قبول نداشتند، امتناع می¬نمودند. بنابراین بررسی روایات آنان، راهی مناسب برای دستیابی به آرائشان می¬باشد. با مطالعه جوامع روایی پیشین ( تا قرن هفتم) ، اندوخته ای از روایات اعتقادی ابن ابی عمیر بدست آمد که مجموعه ای ساختارمند از باورهای اصحاب امامیه در آن دوران را ارائه می¬دهد. این مجموعه در سه بخش مبداشناسی، راهنما شناسی و فرجام شناسی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش مبداشناسی، پیرامون معرفت، کیفیت، زمان و مکان آن مباحثی مطرح گردید. سپس به شناخت خداوند، کیفیت و اقسام آن، یکتایی خداوند و اوصاف او پرداخته شد. مطلب مهم اینکه لسان روایات نقل شده از سوی ابن ابی عمیر در توصیف خداوند، بر اسلوب نفی نقص از خداوند ـ الهیات تنزیهی ـ است. بحث راهنما شناسی دربرگیرنده دو زیر عنوان نبوت و امامت است. متصدیان امر راهنمایی بشر، افرادی ممتاز در جمیع صفات انسانی و برگزیدگان خداوند ـ بدون دخالت احدی از خلق ـ هستند. در انتها به بحث فرجام شناسی، ضرورت، حتمیت و کیفیت آن، گونه های افراد از حیث اعتقادی و عملی و حساب و کتاب خلق پرداخته شده است. روایاتی که ابن ابی عمیر نقل می کند، زندگی اخروی و حتمیت آن برای همه را مسلم می¬داند. کلید واژه‌ها: ابن ابی عمیر، اندیشه کلامی، آموزه های توحیدی ، راهنماشناسی، فرجام شناسی
بیشتر