چکیده :
تحلیل گفتمان انتقادی (تگفا) یکی از رویکردهای جدید تحلیل گفتمان است که بر اساس آن عوامل فرازبانی همچون قدرت، تاریخ و ایدئولوژی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این رویکرد در نیمه‌دوم قرن بیستم به همت برخی از اندیشمندان و نظریه‌پردازان علم زبان‌شناسی شکل گرفت.
تئون وندایک از جمله افراد برجسته و از پیشگامان مطالعه و پژوهش در زمینه تگفاست.
به عقیده او ایدئولوژی در گفتمان می‌تواند از طریق راهکارهایی به نام مربع ایدئولوژیکی بازنمایی شود که مبنای این راهکارها، وجود تقابل‌های دوگانه میان گروه خودی و غیرخودی است.
گفتمان امام علی(ع) در نامه‌هایش خطاب به معاویه از چنین ویژگی برخوردار است که می‌توان آن را بر اساس رویکرد وندایک و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مورد کاوش قرار داد.
این پژوهش از آن جهت حائز اهمیت است که در آن ایدئولوژی دو تفکر متقابل در تاریخ اسلام، از طریق روش تگفا برای مخاطب تشریح می‌گردد.
یافته‌ها بیانگر آن است که ایدئولوژی امام علی (ع) و معاویه منجر به قطب‌بندی میان دو گروه و به عبارت دیگر تقابل «ما» و «آن‌ها» گردیده است این در حالی است که با تبیین وجوه اختلاف دو گروه در هویت، اعضاء و اعمال جایگاه گروه خودی (ما) اعتلا و جایگاه گروه غیر خودی (آن‌ها) تنزل یافته است.
علاوه بر این شرافت نسب، خلوص، ایمان به خدا، معاشرت با نیکان و شجاعت به عنوان مهمترین نکات مثبت «ما» و نفاق، کفر، معاشرت با بدان و پیروی از شیطان به عنوان مهمترین نکات منفی «آن‌ها» در گفتمان امام علی(ع) بازنمایی گردیده است.
همچنین به نظر می‌رسد که ایدئولوژی امام علی (ع) یعنی «اعتقاد راستین به دین اسلام» و ایدئولوژی معاویه یعنی«انحراف از دین اسلام» در نتیجه تقابل آن دو متجلی شده است.
critical discourse analysis (cda) is one of the new approaches to discourse analysis based on which metalanguage factors such as power, history and ideology are examined.
this approach was formed in the second half of the twentieth century by some linguist scholars.
tune van dijk is one of the prominent pioneers who studies in this field.
in his opinion, ideology can be represented through strategies called ideological square and based on bilateral contrasts between in group and out group.
the discourse of imam ali (as) in his letters to mu'awiyah has a feature that can be scrutinized by this approach and via descriptive- analytical method.
this research is crucial because it explains the audience the ideology of two opposing thoughts during the history of islam through cda.the findings indicate that the ideology of imam ali and muawiyah has led to polarization between two groups, i.e.
the contrast between "us" and "them".
in explaining the differences between the two groups in identity, members and actions, the status of the ingroup (us) has been raised and the status of the outgroup (them) has been degraded.
in addition, the nobility of ancestors, purity, believe in god, relation with goods and courage as the most important positive points of "us" and hypocrisy, disbelief, relation with evils and following the devil as the most important negative points of "them" are represented in imam's discourse.
furthermore, it seems that "true belief in the religion of islam" versus "deviation from the religion of islam" are ideologies that can be achieved as a result of the contrast between ali and mu'awiyah.
among three mentioned approaches, critical discourse analysis (cda) analyzes meta-language factors such as power, history and ideology.
this approach was formed in the second half of the 20th century by the efforts of some linguistic scholars and theorists.
teun van dijk is one of the prominent pioneers of study and research in cda.
according to him, ideology in the discourse can be represented through strategies called ideological square, which is based on bilateral contrasts between in group and out group.
imam ali’s letters to muawiyah can be analyzed by a descriptive-analytical method based on van dijk’s ideological square as his discourse aligns with this approach.
this research is crucial because the ideology of two opposing thoughts during the history of islam is elaborated to the audience through cda.
the findings indicate that the ideology of imam ali and muawiyah has led to polarization between two groups, i.e.
the contrast between "us" and "them".
in explaining the differences between the two groups in identity, members and actions, the status of the ingroup (us) has been raised and the status of the outgroup (them) has been degraded.
in addition, the nobility of ancestors, purity, believe in god, relation with goods and courage as the most important positive points of "us" and hypocrisy, disbelief, relation with evils and following the devil as the most important negative points of "them" are represented in imam's discourse.
furthermore, it seems that "true belief in the religion of islam" versus "deviation from the religion of islam" are ideologies that can be achieved as a result of the contrast between ali and mu'awiyah.
نویسنده :
زهرا افضلی ، مریم سادات غیاثیان
منبع اصلی :
https://nab.basu.ac.ir/article_4678_4c32c399e982af1b79332b92a5b6ff08.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(پژوهشنامه نهج البلاغه- سال 1401- دوره 10- شماره 38- از صفحه 1 تا 21)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
تحلیل گفتمان انتقادی تئون وندایک مربع ایدئولوژیک نامه‌های نهج‌البلاغه امام علی(ع) معاویه
کلیدواژه‌ها [English]
Critical Discourse Analysis Teun Van Dijk Ideological Square Nahjolbalaghe letters Imam Ali Muawiyah
نوع منبع :
مقاله
,
کتابخانه عمومی