چکیده :
در قبض و بسط تئوریک شریعت، سروش معرفت دینی را بشری و تاریخی می‌داند اما در گامی فراتر، در بسط تجربه نبوی، تجربه دینی و حتی خود دین را بشری می‌داند.
وی در مرحله سوم حیات فکری‌اش، قرآن را «پیامبرنامه» می‌نامد، چراکه از بسط دین به تبع بسط تجربهٔ درونی و بیرونی پیامبر حکایت می‌کند و وحی رسالت را تابع شخصیت رسول می‌شمرد.
وی برای حفظ پویایی دین، راهی را در پیش می‌گیرد که همان منزلت کانونی شخصیت بشری پیامبر در تشریع و تجربهٔ دینی و نقش ولایت او در تداوم دینداری است و به این ترتیب مرجعیت شخص پیامبر را جایگزین مرجعیت متن می‌کند و حتی مرجعیت متن را هم به پیامبر ارجاع می‌دهد.
سروش در این راه از سنت عرفانی در اسلام شاهد مثال می‌آورد که عرفا کفهٔ افلاکی و آسمانی ترازوی وجود پیامبر را سنگین‌تر، و بُعد زمینی او را در نور آسمانی وحی محو کردند و پیامبر را از بُعد باطنی و روحی بسیار بزرگ کردند، به گونه‌ای که، بنا به اعتراف سروش، نیمه بشری پیامبر مغفول ماند.
در این مقاله دو مسئله اساسی را با رویکردی تحلیلی‌انتقادی بررسی می‌کنیم؛ نخست، جایگزینی مرجعیت متن، و دوم تحلیلی بر بنیادهای مرجعیت پیامبر.
in the book ghabz wa bast teorik shariat (theoretical contraction and expansion of the sharia), soroush considers religious knowledge to be human and historical, but in a further step, in the book tajrobeh nabawi (expansion of prophetic experience), he considers religious experience and even religion itself to be human.
in the third stage of his intellectual life, he calls the quran "the book of the prophet", because he speaks of the expansion of religion as a result of the expansion of the inner and outer experience of the prophet, and considers the prophetic revelation to be subject to the character of the prophet.
in order to maintain the dynamism of religion, soroush puts forward the idea that is the central position of the prophet's human personality in religious legislation and experience and the role of his guardianship in the continuation of religiosity.
in this way, he replaces the authority of the prophet with the authority of the text and even refers the authority of the text to the prophet.
in this regard, soroush gives an example from the mystical tradition in islam that the mystics made the heavenly dimension of the prophet's existence heavier, and, in turn, erased his earthly dimension in the heavenly light of revelation, and exalted the prophet from an esoteric and spiritual dimension, so that, according to soroush, his human aspect was neglected.
in this article, we examine two basic issues with a critical analytical approach; first, the replacement of the authority of the text, and second, an analysis of the foundations of the authority of the prophet.