النكت الاعتقادية | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
النكت الاعتقادية
فخرالمحققين، محمد بن حسن
چاپ: چندين بار به نام شيخ مفيد چاپ شده، آخرين بار در ضمن مصنفات شيخ مفيد چاپ شده است و در ميراث اسلامي، دفتر چهارم، با نسبت به فخرالمحققين نيز به چاپ رسيده است.؛ در چاپ اخير رساله كه به تحقيق رضا مختاري و مقدمه محمد رضا جلالي حسيني در دارالمفيد بيروت در سال 1414ق. منتشر شده، صحت انتساب كتاب شيخ مفيد با فخرالمحققين نيز تاييد نشده، اما به در خواست كنگره بزرگداشت شيخ مفيد جزء آثار وي شمرده مي شود و همراه «النكت في مقدمات الاصول» مفيد -مذكور در همين فهرست- چاپ شده است.
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
النكت الاعتقادية
ویرایش اثر
عنوان دیگر :
الرسالة الجوابية
المسائل و الجوابات
الاعتقادت
il-i‘tiqādāt
al-masā’il wa-l jawābāt
r. -tul jawābīyya
an-nukat-ul i‘tiqādīyya
پدیدآورندگان :
فخر المحققین, محمدبن حسن حلی (فرزند علامه حلی، از فقهای برجسته شیعی قرن هشتم ق، صاحب شرح کتاب نهج المسترشدین در علم کلام), 682ق./1370م. (حله، عراق) 771ق./124م. (حله، عراق)
(نویسنده)
چکیده :
رساله مختصري است در اصول اعتقادي اماميه بصورت سوال و جواب كه با عنوان «فان قيل كذا، الجواب كذا» است مباحث رساله در پنج فصل ذيل مي باشد: فصل اول: در معرفت خداوند متعال و صفات ثبوتيه و سلبيه. فصل دوم: درعدل حكيم. فصل سوم: در نصب انبياء و رسل و معجزه و عصمت. فصل چهارم: در نصب امام و ائمه شيعه. فصل پنجم: اعاده بعد از مرگ. «حبيب الله عظيمي» رساله موجز و استواري است که در آن اصول خمسه اعتقادي شيعي بيان شده، شامل پنج فصل 1- در معرفت الهي 2- عدل 3- نبوت 4- امامت 5- معاد. در هر فصلي مطالب باين صورت آمده است «فان قيل - فالجواب». اين رساله با نامهاي گوناگون معرفي شده كه از آن جمله «النكت الاعتقادية» است و همين نام باعث شده عده اي آن را به شيخ مفيد نسبت دهند زيرا رساله اي ديگر با نام «النكت في مقدمات الاصول» از شيخ مفيد هست كه در موضوع و شكل بندي كار شباهت تامي به اين رساله دارد اين رساله در قالب 107 سؤال و جواب با عنوان «فان قيل- فالجواب» آمده و ديگري شامل 97 سؤال و پاسخ است كه با عنوان « فان قال- قل» تنظيم شده است. نسبت دومي به شيخ مفيد مسلم است ولي در نسبت اين رساله به شيخ مفيد هيچ قرينه اي يافت نشده است جز آنكه تفاوت بسيار زياد نثر و نوع استدلال اين دو رساله نافي اين نسبت است. برخي آن را به علامه حلي نسبت داده و برخي از آن فخرالمحقين فرزند او دانسته اند كه بيشتر به استناد نوشته اي است كه بر برخي از نسخه ها ديده شده است. آنچه روشن است اين كه اين رساله از مفيد نيست ولي نسبت آن به ديگري نيازمند قرائن بيشتري است. دانش پژوه آنرا بفارسي در آورد و با متن در تهران به سال 1324 و با نسبت به مفيد بچاپ رسانده است. رساله ديگري با عنوان «عقائد الفخرية» به فخرالمحققين نسبت داده شده كه با اين رساله متفاوت است. اين كتاب به اين صورت و با اين نام، با نسبت آن به شيخ مفيد، اولين بار در بغداد توسط مرحوم هبة الدين شهرستاني، توام با تصحيح ايشان درسال (1343ق) چاپ گرديده است ولي با دو نگاه اجمالي مي توان نسبت اين كتاب را به شيخ مفيد منتفي دانست: 1- گزارش و نقد متن: در اولين نگاه به خطبه اين كتاب عباراتي از خطبه كتاب جليل القدر، تجريد الاعتقاد محقق طوسي، رضوان الله عليه - در ذهن، تداعي مي شود، عبارت خطبه چنين است: « فهذه عقيدة قادني الدليل اليها و قوي اعتمادي عليها » عبارت مشابه در خطبه تجريد چنين است: « ... . و نكت مسائل الاجتهاد، مما قادني الدليل اليه و قوي اعتمادي عليه » اين تشابه در آغاز كتاب اين گمان را پديد مي آورد كه مؤلف اين كتاب از خواجه بزرگ، نصير الدين طوسي - اعلي الله درجته - رنگ گرفته بدون اينكه پنداريم، خواجه از پيشينيان خود تلفيق نموده باشد، زيرا خواجه با ان جايگاه بلند علمي و اخلاقي خود، مبرا از اين شائبه است، در حالي كه براي شاگردان وي ولو بالواسطه عيبي نيست كه كلام او را زيور خود قرار دهند. موضوع ديگري كه هم مطلب فوق را تاييد مي كند و هم به طور مستقل سن اين تاليف را تخميناْ معين مي كند، سياق عبارات و اصطلاحات و منوال آن است كه به طور قطع دير زماني پس از عصر شيخ مفيد - قدس الله روحه- به رشته تحرير در آمده است. 2- دو گانگي نسخه ها در متن و در نام: كتابي كه در فهرست مؤلفات شيخ مفيد - رحمة الله - در علم كلام ذكر شده و علامه، آقا بزرگ تهراني نام ان را از « نجاشي » نقل مي كند. النكت في مقدمات الاصول است. اين كتاب به شماره « 2/12348 » در اين كتابخانه، به خط مرحوم آيت الله شيخ محمد باقر بهاري همداني (1333 ق) موجود است كه از روي خط « احمد بن حسين عودي حلي » كه در تاريخ (740 ق) كتابت شده و در آن به نام مؤلف تصريح شده و با توجه به مقام علمي تحقيقي و دقت نظر مرحوم بهاري، براي ما حجيت دارد، و غير از اين نسخ ديگري هم در نقاط مختلف موجود است و از نظر سياق متن با ساير تاليف شيخ، هماهنگي دارد. از سوي ديگر، نسخه هايي كه بنام النكت الاعتقادية در اين كتابخانه و يا در جاي ديگر موجود هستند و يا به عبارت ديگر در حوزه اطلاع ما قرار دارند هيچ كدام در متن و يا خارج متن خود نام ندارند مگر نسخه اي در كتابخانه آستان قدس تحت شماره 206 كه به فخر المحققين محمد بن حسن بن علامه حلي 771 ق نسبت داده شده است. اگر چه نسبت كتابي به يك مؤلف، در ظهر نسخه در ميان نسخ بسيار كه نامي از مؤلف در آنها برده نشده به تنهايي نمي تواند دليل كافي باشد؛ ولي به عنوان قرينه، به قرائن ديگر افزوده شده و عقيده اي را كه آن را از شيخ مفيد نفي نموده و به فخرالمحققين نسبت مي دهد، تقويت مي كند. مجموعه قرائن كه اين رساله را از شيخ مفيد - رضوان الله عليه - نفي نمود و به فخرالمحققين و يا به يكي از معاصرين ايشان نسبت مي دهد، به اين قرار است: 1- هماهنگي سياق عبارات اين رساله و ساختار علمي آن، با عصر خواجه نصير طوسي و بعد از آن. 2- قرار داشتن اين رساله (غالبا) در ميان رسائل كلامي خواجه نصير، علامه حلي، فخرالمحققين، شهيد اول و معاصرين آنان، بيش از 15 مجموعه 3- منسوب بودن اين رساله به فخر المحققين در نسخه «206» آستان قدس 4- پيدا شدن رساله النكت في مقدمات الاصول شيخ مفيد و روشن شدن و مغايرت اين دو رساله از لحاظ كيفي. و اما عوامل اشتباه اين دو نسخه با هم: 1- اشتراك موضوع. 2- اشتراك هنجاري؛ يعني هر دو بر اساس سؤال و جواب طرح گرديده و هر دو بطور اختصار و تقريبا هم حجم هستند. 3- مشابهت نام كتاب كه يكي بر اساس نام گذاري مؤلف يا اشتهار آن در زمان مؤلف چنانچه نجاشي نقل كرده است النكت في مقدمات الاصول؛ و ديگري احتمالا بر اساس موضوع النكت الاعتقادية كه شايد بر ظهر نسخه اي بوده كه اساس چاپ (1343ق) توسط مرحوم آيت الله سيد هبة الدين شهرستاني قرار گرفته است. از فخر المحققين چند رساله در اصول عقائد بجاي مانده است كه الكافيظ الوافية، تحصيل النجاة، ارشاد المسترشدين و هداية الطالبين از جمله آنها است. (سيد محمود مرعشي) راجع به اينكه اين اثر از آثار «شيخ مفيد» نمي باشد و به علت تشابه اسمي و موضوعي با رساله حاضر، به او نسبت داده شده، بررسي زير، ضروري به نظر مي رسد: بايستي دانست كه شيخ مفيد تنها يك رساله با عنوان النكت في مقدمات الاصول نگاشته، و نه دو رساله، و نسخه خطي كهن آن نيز موجود است و در نسخه خطي آن تصريح شده كه از آثار شيخ مفيد است، بنابر اين دليلي ندارد كه النكت الاعتقادية را در رديف آثار شيخ مفيد بشماريم و از سوئي در هيچيك از نسخه هاي النكت الاعتقادية موجود در اين كتابخانه نيامده كه اين اثر تأليف شيخ مفيد است بلكه بالعكس در كتابخانه آستان قدس رضوي تصريح شده كه تأليف فخر المحققين فرزند برومند علامه حلي است، و از سوي ديگر النكت في مقدمات الأصول ازلحاظ سبك و سياق همچون ديگر آثار شيخ مفيد است و برخي مطالب مندرج در آن در ديگر آثار مفيد آمده، ولي «النكت الاعتقادية » فاقد اين دو خصوصيت است. و نكته ديگر آنكه از كتاب النكت الاعتقاديه نسخه اي كهن از سده 9ه رؤيت نشده است و اين نيز دليلي ديگر بر اينكه النكت الاعتقادية از شيخ مفيد نيست و اين نظر را مرحوم آغا بزرگ تهراني نيز در الذريعة تأييد مي كند و به پيروي از نجاشي عنوان النكت في مقدمات الاصول را برگزيده، ولي آن را بر النكت الاعتقادية منطبق دانسته است مع الوصف ياد آور شده كه در كتابخانه استان قدس نسخه اي از آن موجود است كه بر پشت آن نوشته شده است: «عقائد فخرالمحققين ابي العلامة الحلي » به هر حال النكت الاعتقادية بارها به نام شيخ مفيد چاپ شده است: براي توضيح بيشتر به نسخه شماره «2/1106» در جلد (28) فهرست كتابخانه آيت الله مرعشي مراجعه شود (سيد محمود مرعشي) رساله کلامي مهمي است دربيان عقايد شيعه با عناوين <فان قيل- فالجواب> شامل پنج فصل: 1- توحيد 2- عدل 3- نبوت 4- امامت 5- معاد اين رساله بارها به چاپ رسيده و توسط چندين نفر به فارسي ترجمه شده است اين رساله دربعضي نسخه ها به فخرالمحققين نسبت داده شده است در الذريعه 417/3 آن را « تحفة الاخوان المؤمنين » نيز ناميده است. يادآوري مي شود در فهرست كتابخانه مجلس شوراي اسلامي اين كتاب به نام اصول دين محتملا از شيخ طوسي آمده كه قطعا اشتباه است. در اين اثر بعضي از عقايد شيعه اماميه به صورت سؤال و جواب و با عناوين «فان قيل - فالجواب» در چهار فصل بشرح ذيل مورد بحث قرار گرفته است: فصل اول در معرفت خداوند تعالي و صفات ثبوتي وسلبي او، دوم در عدل، سوم در حكمت خداوند تعالي و چهارم در امامت. با جستجو در منابع موجود نشاني از مؤلف اين اثر بدست نيامد وي آن را در اصول دين و علم كلام براي مردم ساده بصورت پرسش و پاسخ در پنج فصل نگاشته است: فصل اول: معرفة الله فصل دوم: عدل (عدالت) فصل سوم: نبوت فصل چهارم: امامت فصل پنجم: معاد اين كتاب در ذريعه بعنوان المسائل و الجوابات ج 20ش3489 و بعنوان النكت در ج 24ش 1583 معرفي شده است و با دومين عنوان به تصحيح سيد هبة الدين شهرستاني بسال 1340 هـ و 1343 هـ در بغداد چاپ شده است. ولي در آغازنسخه اين كتابخانه آنرا الرسالة الجوابية ناميده اند (علينقي منزوي) رساله مختصري است در اصول اعتقادي اماميه بصورت سوال و جواب كه با عنوان «فان قيل كذا، الجواب كذا» آمده؛ در پنج «فصل»: فصل اول: در معرفت خداوند متعال و صفات ثبوتيه و سلبيه؛ فصل دوم: درعدل حكيم؛ فصل سوم: در نصب انبياء و رسل و معجزه و عصمت؛ فصل چهارم: در نصب امام و ائمه شيعه؛ فصل پنجم: اعاده بعد از مرگ. اين رساله با نامهاي گوناگون معرفي شده كه از آن جمله «النكت الاعتقادية» و همين نام باعث شده عده اي آن را به شيخ مفيد نسبت دهند زيرا رساله اي ديگر با نام «النكت في مقدمات الاصول» از شيخ مفيد هست كه در موضوع و شكل بندي كار شباهت تامي به اين رساله دارد اين رساله در قالب 107 سؤال و جواب با عنوان «فان قيل- فالجواب» آمده و ديگري شامل 97 سؤال و پاسخ است كه با عنوان « فان قال- قل» تنظيم شده است. نسبت دومي به شيخ مفيد مسلم است ولي در نسبت اين رساله به شيخ مفيد هيچ قرينه اي يافت نشده است جز آنكه تفاوت بسيار زياد نثر و نوع استدلال اين دو رساله نافي اين نسبت است. برخي آن را به علامه حلي نسبت داده و برخي از آن فخرالمحقين فرزند او دانسته اند كه بيشتر به استناد نوشته اي است كه بر برخي از نسخه ها ديده شده است. آنچه روشن است اين كه اين رساله از مفيد نيست ولي نسبت آن به ديگري نيازمند قرائن بيشتري است. اين كتاب به اين صورت و با اين نام، با نسبت آن به شيخ مفيد، اولين بار در بغداد توسط مرحوم هبة الدين شهرستاني، توام با تصحيح ايشان درسال (1343ق) چاپ گرديده است؛ دانش پژوه آنرا بفارسي در آورد و با متن در تهران به سال 1324 و با نسبت به مفيد بچاپ رسانده است. رساله ديگري با عنوان «عقائد الفخرية» به فخرالمحققين نسبت داده شده كه با اين رساله متفاوت است. شيخ مفيد در اين رساله از اعتقادات بروش پرسش و پاسخ در پنج فصل گفتگو نمود. و آن بنام «النكت الاعتقاديه» در بغداد بسال 1343 باره دوم بچاپ رسيد و با ديباچه اي در سرگذشت مفيد و ترجمه پارسي آن بخامه فهرست نگار در چاپخانه اقبال در تهران بسال 1324 خ درز + 41ص نيز چاپ شده و منابع شرح حال مفيد هم در آنجا ياد گرديد. (محمد تقي دانش پژوه) آغاز كتاب: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد فهذه عقيدة قادني الدليل اليها و قوي اعتمادي عليها جعلتها بعد التوضيح و التبيين تحفة لاخواني المؤمنين تقربا الي الله الكريم و طلبا لثوابه الجسيم راجيا ان ينتفع بها الطالبون انه خير موفق و معين و رتبتها علي فصول الفصل الاول في معرفة الله تعالي و صفاته الثبوتية و السلبية ايها العاقل انزل نفسك منزلة المسؤل فان قيل لك انت حادث او قديم؟ فالجواب حادث غير قديم و كل موجود سوي الله تعالي حادث ممكن غير قديم ... . انجام كتاب: و كل ما اخبر به المعصوم فهو حق؛ و الا لم يكن المعصوم معصوماْ؛ فكل ما اخبر به النبي فهو حق. و هذا آخر ما اردنا ايراده في هذه المقدمة و لنختمها بآية من كتاب الله العزيز و هي «سبحانك رب العزة عما يصفون و سلام علي المرسلين و الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله اجمعين. [الذريعه 24/302؛ آية الله فاضل خوانساري 1/228؛ مرعشي و 32/777و31/239؛ فهرست نسخه هاي خطي همين كتابخانه: ج 28 و ش 11087؛ فهرست آثار خطي شيخ مفيد در كتابخانه بزرگ آيت الله العظمي مرعشي نجفي رضا مختاري، 1413ه، ص (145-149)؛ فهرست كتابخانه مركزي آستان قدس: 1/174 چاپ دوم؛ النكت في مقدمات الاصول: داراالمفيد للطباعة و النشر، بيروت 1414 ه، تحقيق؛ سيد محمد رضا حسيني جلالي، ص 8، (رساله دوم از مجموعه 10) ؛ عكسي مركز احياء ميراث 5/54؛ ذريعه 24/302؛ موسسه آية الله بروجردي 2/272؛ فيلم دانشگاه 2/127؛ مرعشي 3/212؛ نشريه 11/663؛ شورا 1/125/33 و 20/67؛ مرعشي 28/132و 28/409 و 37/709؛ الذريعة 24/302و17/250و1/521؛ رياض العلماء 2/193 و 5/77؛ ريحانة الادب 4/306؛ مقدمة كتاب تجريد الكلام؛ فهرست آستان قدس 1/174؛ عكس مرعشي 3/334 -5/77- 5/259 و فهرست آثار شيخ مفيد در كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي 28/132 و 409 و 31/239-242؛ الشيخ المفيد و عطاؤه الفكري الخالد 142-149؛ معجم التراث الكلامي 5/418و 5/78]
منابع دیجیتالی مرتبط :
توضیحات تکمیلی اثر
نسخه PDF
نویسنده :
فخرالمحققين، محمد بن حسن
زبان :
عربی
منبع اصلی :
http://totfim.com/Books/Details/2303
کد کنگره:
BP 203/2-215
جنس منبع:
متن
پایگاه :
نسخ خطی
یادداشت :
توضیحات فیزیکی اثر :
چاپ: چندين بار به نام شيخ مفيد چاپ شده، آخرين بار در ضمن مصنفات شيخ مفيد چاپ شده است و در ميراث اسلامي، دفتر چهارم، با نسبت به فخرالمحققين نيز به چاپ رسيده است.؛ در چاپ اخير رساله كه به تحقيق رضا مختاري و مقدمه محمد رضا جلالي حسيني در دارالمفيد بيروت در سال 1414ق. منتشر شده، صحت انتساب كتاب شيخ مفيد با فخرالمحققين نيز تاييد نشده، اما به در خواست كنگره بزرگداشت شيخ مفيد جزء آثار وي شمرده مي شود و همراه «النكت في مقدمات الاصول» مفيد -مذكور در همين فهرست- چاپ شده است.
نوع منبع :
کتاب , آثار مخطوط(خطی) و طبع قدیم
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت