چکیده :
در این نوشتار به تبیین رابطۀ عرفان اسلامی با آموزههای اسلام، اعم از کتاب، سنت و سیرۀ نقلی و عملی معصومان پرداخته می‌شود.
پرسش اصلی این نوشتار این است که بین عرفان و اسلام چه نسبتی از نسبتهای چهارگانه برقرار است؟ بر این اساس، تلاش شده جایگاه رفیع و بیبدیل عرفان را در میان سایر علوم اسلامی نشان داده و از آن رفع اتهام شود.
روش مناسب برای این کار، بررسی آموزههای اصلی عرفان و مقایسۀ آن با آموزههای اسلامی است.
بنابراین با طرح چهار بحث «خاستگاه عرفان»، «مؤیدهای اسلامی آموزههای عرفانی»، «وحی، الهام، کشف» و «شریعت، طریقت، حقیقت» به پرسشهای فرعی بهدستآمده از تحلیل پرسش اصلی، پاسخ داده شده است تا از این طریق پاسخی برای پرسش اصلی فراهم شود.
نتیجه آن‌که نسبت عرفان با اسلام ضدیت کلی نیست؛ عرفان با دین اسلام سازگاری مضمونی دارد و این سازگاری به نحو جزئیت و بلکه عینیت است.
بنابراین عرفان أخص مطلق از اسلام است و با نظری دقیقتر عین اسلام است و بین آن دو نسبت تساوی برقرار است.
عرفان هیچ بخشی از دین را مهمل نگذاشته، به همۀ بخشها، مرتبهها و لایههای دین اهتمام دارد.
از سوی دیگر در کاملترین و عالیترین نوع دینفهمی و دینداری هیچ بخشی از دین از نگاه عرفانی مغفول نمانده است.
عرفان روح دین است که در همۀ بخشها و لایههای آن حضور دارد.
in this paper, the relationship between islamic mysticism and the teachings of islam, including quran, traditions and traditional and practical manner are explained.
the main question of this article is what is the relationship between mysticism and islam as fourfold relation? on this basis, it has been tried to show the high rank of mysticism among other islamic sciences and to remove the charge.
the proper way to do this is to study the main teachings of mysticism and compare it with islamic teachings.
thus, by plotting four discussions, the origins of mysticism, the "islamic beliefs of the mystical doctrines", "revelation, inspiration, discovery," and "shari'a, tariqa, truth" are answered to the sub-queries derived from the analysis of the main question.
this will provide a response to the original question.
the result is that the relationship between mysticism and islam is not general opposition; mysticism has a consistent theme with islam, and this adjustment is in detail, but also the same.
therefore, mysticism is an absolutely more specific than islam, and is more closely the same, and there are two equal ratios between them.
mysticism has not missed any part of religion; it focuses on all sections, levels, and layers of religion.
on the other hand, in the most complete and excellent form of understanding religion, no part of religion has been left out of the mystical view.
mysticism is the spirit of religion that is present in all its parts and layers.