چکیده :
چکیده: انسان متناسب با تعاملاتی که در طول حیات خویش دارد ملزم به انجام تکالیف مختلف است و به علت وجود ارتباط وثیق و انکارنشدنی بین حق و تکلیف، به موازات انجام تکالیف از حقوقی هم برخوردار می‌شود که منافع وی را تأمین می‌کند.
این حقوق و تکالیف از سوی مصادر مختلفی از جمله شریعت‌های الهی تعیین می‌شوند و در اسلام به عنوان آخرین شریعت الهی نیز حقوق و تکالیف، هم در کلام خداوند و هم در کلام پیامبر و ائمه علیهم‌السلام به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است.
این نوشتار با توجه به محتوای سخنان امیرالمؤمنین(ع) و از پنجره نگاه ایشان، به این مسأله می‌پردازد که انسان در زمان حیات خویش، نسبت به تمامی آنچه که با آن مواجه می¬شود، مسئول و مکلف است.
در میان اولیای الهی، حضرت علی(ع) در قول و فعل خود چه به نحو مستقیم و چه به نحو تلویحی و غیر مستقیم، با ارج نهادن به تکالیف، حقوق افراد و گروه‌های مختلف را بیان نموده است و محور مباحثِ مربوط به حق و تکلیف را در تعاملات و روابط فردی و اجتماعی انسان مورد توجه قرار داده است.
با مطالعه و دقت‌نظر می‌توان در یک دسته‌بندی جامع، حقوق و تکالیفی که ایشان برای انسان‌ها در نظر داشته را در قالب ِروابط چهارگانه انسان جای داد: ۱)حق و تکلیف انسان در رابطه با خداوند ۲) حق و تکلیف انسان در رابطه با خویشتن ۳) حق و تکلیف انسان در رابطه با انسان‌های دیگر 4) حق و تکلیف انسان در رابطه با طبیعت و سایر موجودات.
در این رساله با رجوع به سیره فعلی و قولی حضرت علی(ع) به عنوان یکی از متون دینی، حقوق و تکالیف انسان در چهار ساحت مذکور مورد مطالعه قرار می¬گیرد تا میزان تکلیف¬محوری و یا حق¬محوری در قول و فعل ایشان استنباط گردد و تلاش می¬شود در اثنای پژوهش این نکته نیز مورد مطالعه قرار گیرد که در نهج‌البلاغه جمیع حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی انسان بر مبنای ادای حق الهی تبیین می‌شود و انسان با انجام تکالیف خود در برابر سایر مخلوقات، در اصل حق‌الله را رعایت کرده است، چون واضع اصلی آن حقوق، خداوند است و رعایت امر خداوند به منزله‌ی بجا آوردن حق اوست و دیگر این¬که نسبت بین حق و تکلیف متقابل و طرفینی است، بدین معنا که هر فرد، حقوقی دارد و در مقابل تکالیفی هم به عهده اوست.
فقط خداوند است که می‌تواند بدون داشتن تکلیف در قبال کسی، صاحب حقوق باشد و در رابطه ای که بین حق و تکلیف برقرار است همواره اصالت از آنِ حق بوده است.
کلید واژه ها: نهج البلاغه، حق، تکلیف، انسان، خدا، طبیعت.
abstract human interaction is proportional to the length of its life, it is required to do various tasks and because there is a reliable relation and inalienable right and duty, as homework to enjoy the benefits he provides legal.
procedural rights and duties of the various sources of the divine law will specify.
and in islam as god's last sharia law requirements and obligations, the word of god and in the words of the prophet and the imams, peace be upon them widely considered.
this article contents according to the words of ali (as), he looked out the window, as this issue is concerned the man took his own life, to all those who have placed the responsibility and obligation.
among the saints of god, imam ali (as) in his words and actions are implied or otherwise directly or indirectly, with respect to the duties, rights of individuals and different groups contribute.
and the issues related to the rights and duties of the individual and human social interactions and relationships are considered.
with careful study and can be packed in a comprehensive, rights and obligations that they consider to humans in the form of a four-man that the: 1) the right and duty of man in relation to god 2) the right and duty of man in relation to himself.
3) the right and duty of man in relation to other human beings 4) the rights and duties in relation to the nature of man and other animals.
in this paper, with reference to current lifestyle and promise of imam ali (as) as one of the religious texts, rights and duties of man in the four areas studied are.
to the task or the axial thrust them in word or deed be deduced during this research effort will also be studied nahjolblagheh collected in individual and social rights and duties of man to fulfill the divine right is unjustified and perform its obligations to other human beings, in principle, has the right to respect for god, since the original drafters of the law, and respect for the lord god as the right spot and that the ratio between the rights and obligations between the parties, which means that each person is responsible for his rights and obligations in return.
it is only god who can no obligation to anyone, the copyright holder and the relationship between the right and duty to establish the authenticity of it has been right.
keyword: nahjolbalagheh, fact, duty, man, god, nature.