مخالفت با نفس. دستور العمل سير و سلوکي از امام خميني رحمه الله | کتابخانه مجازی الفبا

دستور العمل سير و سلوکي از امام خميني رحمه الله
هان اي عزيز! از خواب بيدار شو، از غفلت تنبّه پيدا كن دامن همت بر كمر زن و تا وقت است فرصت را غنيمت بشمار، و تا عمر باقي است و قواي تو در تحت تصرّف تو است ، و جواني برقرار است و اخلاق فاسده بر تو غالب نشده ، و ملكات رذيله بر تو چيره نگرديده ، چاره اي كن ! و دوائي براي رفع اخلاق فاسده و قبيحه پيدا كن ، و راهي براي اطفاء نائره (فرونشاندن شعله ) شهوت و غضب پيدا نما.
بهترين علاج ها كه ((علماي اخلاق و اهل سلوك )) از براي اين مفاسد اخلاقي فرموده اند، اين است كه هر يك از اين ملكات زشت را كه در خود مي بيني ، در نظر بگيري ، و بر خلاف آن تا چندي ، مردانه قيام و اقدام كني ، و همّت بگماري برخلاف نفس تا مدّتي ، و بر ضدّ خواهش آن رذيله ، رفتار كني ؛ و از خداي تعالي در هر حال ، توفيق طلب كني كه با تو اعانت كند در اين مجاهده .
مسلّماً بعد از مدّت قليلي ، آن خلق زشت ، رفع شده و شيطان و جُندش ‍) لشكريانش ) از اين سنگر، فرار كرده ؛ جنود رحماني به جاي آنها، بر قرار مي شود.
مثلاًيكي از ذمائم اخلاق كه اسباب هلاكت انسان است ، و موجب فشار قبر است ، و انسان را در دو دنيا، معذّب دارد، بد خلقي با اهل خانه يا همسايگان يا هم شغل يا اهل بازار و محلّه ، است كه اين زائيده غضب و شهوت است .
اگر انسان مجاهد، مدّتي در صدد برآيد كه هر وقت ناملائمي پيش آمد مي كني از براي او، و آتش غضب شعله ور مي شود، و بناي سوزاندن باطن را مي گذارد، و دعوت مي كند او را به ناسزا گفتن و بدگوئي كردن ؛ برخلاف نفس اقدام كرده ، عاقبت بد و نتيجه ي زشتي اين خُلق را ياد بياورد، در عوض ‍ ملائمت به خرج دهد، و در باطن شيطان را لعن كند، و به خدا از او پناه ببرد. من به شما قول مي دهم كه اگر چنين رفتار كني ، بعد از چند مرتبه تكرار آن ، به كلّي خُلق عوض شده و ((خُلق نيكو)) در مملكت باطن شما منزل مي كند.
ولي اگر مطابق ميل نفس رفتار كنيد! اوّلاً: در همين عالم ، ممكن است شما را نيست و نابود كند.
پناه مي برم به خداي تعالي از غضب كه مي شود در يك آن ، انسان را در دو دنيا هلاك كند؛ خداي نخواسته موجب قتل نفس بشود. ممكن است ، انسان در حال غضب به نواميس الهيّه ، ناسزا بگويد؛ چنان كه ديده ايم ، مردم در حال غضب سخني زده كه سبب ارتداد مي شود گفتند و مرتد شدند.
حكماء فرموده اند : كشتي بي ناخدا كه در موج هاي سخت دريا گرفتار شود، به نجات نزديك تر است از انسان در حال غضب.
يا اگر خداي نخواسته اهل جِدال و مِراء، در مباحثه علميّه ، هستي ، كما اين كه بعضي از ما طلبه ها گرفتار اين سريره زشت هستيم ، مدّتي برخلاف نفس ، اقدام كن . در مجالس رسمي كه مشحون به علماء و عوام است ، مباحثه پيش آمد كرد، ديدي طرف صحيح مي گويد، معترف به اشتباه خودت بشو، و تصديق آن طرف را بكن .
اميد است در اندك زماني اين رذيله رفع شود. خدا نكند كه حرف بعضي از اهل علم و مدّعي مكاشفه درست باشد، مي گويد : براي من در يكي از مكاشفات كشف شد كه تخاصم اهل نار كه خداي تعالي اطّلاع مي دهد، مجادله اهل علم و حديث است . انسان اگر احتمال صحت هم بدهد، بايد خيلي در صدد رفع اين خصلت باشد.
رُوِي عَن عِدَّه مِن الاَصحَابِ اَنَّهُم قَالوُا : خَرَجَ عَلَينَا رَسوُلُ اللهِ صَلّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ يَوماً وَ نَحنُ نَتَمَارَي فِي شَيءٍ مِن اَمرِ الدّيِنِ ، فَغَضِبَ غَضَباً شَدِيداً لَم يَغضِب مِثلَهُ ! وَ قَالَ : اِنَّّمَا هَلَكَ منَ كَانَ قَبلَكُم بِهَذَا. ذَروُا المِرَاءَ ؛ فَاِنَّ المُؤمِنَ لاَ يُمَارِي ، ذَرُوا المِرَاء فَاِنَّ المُؤمِن لاَ يُمَارِي ؛ ذَرُوا المِرَاء فَانَّ المُمَارِي قَد تَمَّت خِسَارَتَهُ . ذَرُوا المِرَاء فَاِنَّ المُمَارِي لاَ اَشفَع . ذَرُوا المِرَاء فَاِنِّي زَعيِمٌ بِثَلاَث اَبيَاتٍ فِي الجَّنَهَ فِي رِيَاضِهَا وَ اَوسَطِهَا وَ اَعلاَهَا، لِمَن تَرَكَ المِرَاء وَ هُوَ صَادِقٌ . ذَرُوا المِرَاء فَاِنَّ اَوَّلَ مَا نَهَانِي عَنهُ رَبِّّي بَعدَ عِبَادَهُ الاَوثَانِ المِرَاء .
وَ عَنهُ صَلّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ : لاَ يَستَكمِلُ عَبدَ حَقِيقَهُ الاِيمَانِ حَتَّي يَدعُ المِرَاءِ وَ اِن كَانَ مُحِقّاً .
از گروهي از ياران پيامبر روايت شده است : روزي پيامبرصلّي الله عليه و آله و سلّم بر ما درآمد در حالي كه ما مشغول جدل و مراء در مسئله اي از مسائل ديني بوديم . آن حضرت به گونه اي خشمگين شد كه همانندش را نديده بوديم ؛ سپس با همان حالت خشم فرمود : پيشينيان شما به همين ((مراء)) تباه شدند، رها كنيد مراء را ، همانا مؤمن مراء و ستيزه گوئي نمي كند. مراء را رها كنيد، مؤمن ((مراء)) نمي كند . رها كنيد مراء را، زيان كاري و خسران انسان ستيزه گو به نهايت رسيده است . واگذاريد ((مراء)) را من در روز قيامت شفاعت او نكنم . مراء را رها كنيد كه من براي آناني كه اين صفت پست را رها كنند و راست كردار باشند در بهشت سه خانه را در سه جاي آن گلزار، وسط، و بالاي آن ضامنم . از مراء دوري كنيد كه پروردگار من مرا پس از بت پرستي از او خوي نكوهيده نهي كرده است .
نيز از آن حضرت نقل شده است : هيچ بنده ايمانش به كمال حقيقي نرسد تا آن گاه كه ((مراء)) را ترك كند، گرچه حق با او باشد .
احاديث در اين باب ، بسيار است . چقدر زشت است كه انسان به واسطه ي يك مغالبه جزئي كه هيچ ثمري و اثري ندارد، از شفاعت رسول اكرم صلّي الله عليه و آله و سلّم محروم بماند و مذاكره علم را كه افضل عبادات و طاعات است اگر با قصد صحيح باشد به صورت اعظم معاصي در آورد، و تالي عبادت اوثانش ‍كند.
در هر حال ، انسان بايد، يك يك اخلاق قبيحه فاسده را در نظر گرفته به واسطه ي خلاف نفس از مملكت روح خود بيرون كند. وقتي غاصب بيرون رفت ، صاحب خانه خودش مي آيد محتاج به زحمت ديگري نيست ، و عدّه خواهي نمي خواهد.
چون كه مجاهده نفس در اين مقام به اتمام رسيد، و انسان موفّق شد كه جنود ابليس را از اين مملكت خارج كند و مملكتش را سكناي ملائكه الله و معبد ((عبادالله صالحين )) قرار داد ؛ كار سلوك الي الله آسان مي شود؛ و راه مستقيم انسانيت روشن و واضح مي گردد؛ و ابواب بركات و جنّات به روي او مفتوح مي گردد و خداي تبارك و تعالي به نظر لطف و مرحمت به او نظري مي كند و در سلك اهل ايمان منخرط مي شود؛ و از اهل سعادت و اصحاب يمين مي شود، و راهي از (( باب معارف الهيّه )) كه غايت ايجاد جن و انس است ؛ بر او باز مي شود، و خداي تبارك و تعالي در آن راه پر خطر از او دستگيري مي فرمايد. إن شاء الله

پرسمان دانشجویی