بالاترین هدف از آفرینش | کتابخانه مجازی الفبا

روايت «لولاك لما خلقت الافلاك» در بحارالانوار ج 15، ص 28؛ ج 16، ص 406، و ج 57، ص 199 آمده است. در اين باره، يكى از سه معناى زيرشايان توجه است:

1. هدف از خلقت جهان، چيزى است كه جز با وجود پيامبر(ص) تحقق نمى‏يابد. از ديدگاه قرآن، همه جهان براى انسان آفريده شده است: «خَلَقَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً»؛ بقره (2)، آيه .. انسان نيز براى بندگى - كه تنها راه كمال و سعادت جاودان است آفريده شده است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ»؛ ذاريات (51)، آيه .. حقيقت عبادت خداوند و پويش راه كمال در ميان انسان‏ها نيز محقق نمى‏شود؛ جز با هدايت پيامبران. از آنجا كه نبى اكرم(ص)، پيام آور دين كامل الهى است، پس جز با وجود آن حضرت در ميان بندگان خدا، هدف آفرينش به طور كامل محقق نمى‏شود.

2. پيامبر(ص) مى‏تواند تمام هدف از آفرينش جهان را در خود متجلّى كند و محقّق سازد؛ به طورى كه بدون او هدف از خلقت جهان محقق نمى‏شد؛ اگر چه ديگر انسان‏ها هر يك به اندازه مرتبه كمالشان، آن هدف را به طور نسبى محقّق كرده‏اند. به عبارت ديگر هدف از خلقت انسان، رسيدن به حد اعلاى كمال امكانى است. اين هدف در مرتبه نهايى آن در اولياى خاص الهى و انسان كامل تحقّق مى‏يابد و انسان كامل؛ بلكه اكمل اولياى الهى پيامبر(ص) است.

3. گفتيم پيامبر اكرم(ص) كسى است كه هدف از آفرينش جهان را به تمام و كمال در خود محقّق ساخته است؛ اما براى اينكه پيامبر اكرم(ص) بتواند در اين دنيا چنين كمالى را در خود محقّق سازد، بايد همه اين جهان آفريده مى‏شد و همه اين انسان‏ها - چه مؤمن و چه كافر - خلق مى‏شدند تا پيامبر اكرم(ص)، مجال رشد و تكامل پيدا كند و قابليت‏هاى خود را در شرايط مختلف به فعليت رساند. انسان‏هاى ديگر نيز هر يك به اندازه مرتبه كمالشان، غرض از خلقت‏اند؛ يعنى، هر اندازه كمال آنان بيشتر باشد، به غرض اصلى از خلقت نزديك‏تراند و هر اندازه نقصان دارند، از آن دورتر.

سه معناى ياد شده با يكديگر قابل جمع است؛ خداوند، مى‏خواهد همه انسان‏ها به كمال نهايى برسند و اين كمال، متوقّف بر اطاعت از دين الهى است و دين كامل و خاتم را پيامبر اسلام(ص) آورده است. از سوى ديگر هر انسانى، به اندازه‏اى كه به كمال مى‏رسد، هدف از خلقت را در خود محقّق ساخته و در كوتاهى‏ها و نقصان‏هاى اختيارى‏اش، از هدف آفرينش دور شده است. پس وجود اين كمبودها، غرض اصلى نيست. هدف اصلى، كمال مخلوقات است و پيامبر(ص) تجلّى كامل و پيشاهنگ آن است.مقام فاطمه(س)

آنچه در ذيل اين روايت آمده، عبارت است از: «... و لولا على لما خلقتك و لولا فاطمة لما خلقتكما» مستدرك سفينه البحار، شيخ على النمازى، ج 3، ص 168 و 169. و نيز: «فلولاكم ما خلقت الدنيا و الأخرة و لا الجنة و النار» همان، 167.. همچنين آمده است: «و لولاكما لما خلقت الافلاك» بحارالانوار، ج 74، ص 116..

اكنون با قطع نظر از اينكه آيا ذيل روايت «و لولا فاطمه لما خلقتك» با سند صحيح نقل شده يا نه؛ معانى و توجيهاتى مى‏توان براى آن در نظر گرفت. از جمله آنكه امامان حافظ دين هستند و اگر پس از وفات پيامبر(ص)، امامت نبود، دين پيامبر(ص) به انحراف كشيده مى‏شد. به عبارت ديگر خداوند، دين خاتم را از طريق «امامت» حفظ مى‏كند و امامان - به جز حضرت على(ع) - همه از فرزندان حضرت فاطمه(س) هستند. اين مسئله چنان اهميت دارد كه امام زمان(عج) مى‏فرمايد: «دخت پيامبر(ص) براى من سرمشقى نيكو است...» همان، ج 53، ص 179 و 180.. بنابراين شايد از جهتى بتوان گفت: «اگر فاطمه نبود، امامان هم كه علت مبقيه دين هستند نبودند و دين باقى نمى‏ماند و همچنين اگر حضرت فاطمه(س) نبود، امام عصر(عج) پا به عرصه وجود نمى‏گذاشت؛ در حالى كه با وجود و ظهور حضرت است كه در نهايت هدف از آفرينش جهان و انسان محقق خواهد شد».

پرسمان دانشجویی