انتخاب صريح امام علي(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

چرا محمد که از علم لدني و قدرت وحي باخبر بود و از آينده اي که براي اسلام پيش مي آيد با خبر بود براي محکم کاري در دين اقدام نکرد و اقداماتي محکمتر از غدير (( مثل انتقال قدرت در زمان زنده بودن خودش )) را انجام نداد تا اين اختلاف و دو دستگي بزرگ شيعه و سني در دين ايجاد نشود ؟ دامنه اين اختلافات تا امروز ادامه دارد و قطعا پيامبر در اين قضيه مقصر است.

الف. وظايف پيامبر
رسالت اصلي پيامبر هدايت و راهنمايي و ارايه آگاهي هاي لازم و بهنگام است . اما پيامبر هرگز موظف نيست سازمان سياسي را به گونه اي استوار کند که قدرت سياسي به صورت استبدادي و در جهت مغاير با اراده و خواست مردم به حيات خود ادمه دهد.
بلکه اساسا چنين چيزي مغاير با اصول تعاليم اسلام است. امير مومنان (ع) اين نکته را بخوبي باز گو نموده و فرمودند : لقد عهد الي رسول الله فقال يابن ابيطالب لک ولاء امتي فان ولوک في عافيه و اجمعوا عليک بالرضا فقم بامرهم و الا فدعهم و ما هم فيه ، ( ابن طاووس ، کشف المحجه ، ص 280) پيامبر به من فرمود : اي پسر ابوطالب ولايت امت من برعهده توست ، پس اگر امت با رضايت خاطر در باره تو اجماع کردند و قدرت را به تو سپردند بر ايشان زمامداري کن ، اما اگر درباره تو اختلاف نمودند آنان را به حال خود واگذار . اين .
حديث شريف دو نکته در بر دارد : يکي اصل نصب آن حضرت به ولايت، دو ديگر اعمال و کاربست قدرت سياسي با خواست و اراده آزاد مردم ،و اين يکي از اصول عاليه نظام سياسي اسلام است.
ب.کنشهاي پيامبر
چگونگى پرداختن به مسأله امامت و ولايت حضرت على در سنت و سيره پيامبر گرامى اسلام از مسائل بسيار مهم است و تحقيقاتى دراز آهنگ مى‏طلب.
پيامبر (ص) از بدو آغاز رسالت تا هنگام رحلت پيوسته اقدامات گونگون و متنوعي در راستاي آگاهي بخشي و تدوين راهبرد اساسي امت اسلامي ، آشنايي با وظايف مردم ، آگاهي دادن به خطرات فرارو و تلاش در جهت خنثي سازي توطئه ها انجام دادندکه شرح آنها بالغ بر دهها جلد کتاب مي شود. آنچه در اينجا مي توان اشاره کرد نگاهي بسيار کوتاه و گذررا به برخي از اقدامات آن حضرت است :
1.تبيين جايگاه امامت دردين
.پيامبر در موارد متعدد و به تکرار به بيان جايگاه امامت و اهميت آن در دين پرداخته اند
در روايات شريف نبوى كه در كتب شيعه و اهل سنت فراوان نقل شده امامت ركن ديانت‏
و عدم شناخت و پيروى امام بر حق مساوى با جاهليت و بى‏دينى تلقى شده است: «من مات و هو لايعرف امامه مات ميتة جاهليه»1؛ «كسى كه بميرد و امام خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلى مرده است».
نيز از آن حضرت است: «هر كه بدون داشتن امام بميرد به مرگ جاهلى مرده است»2.
1 بحارالانوار، ج 8، ص 10 و ج 23، ص 76.
2 كنزالعمال، ص 464.
2.بيان بعد الهي و آسماني امامت است .
پيامبر در موارد مختلف اساس خلافت و امامت را امرى الهى و وابسته به تعيين پروردگار خوانده‏اند از جمله:
2-1. حديث رد درخواست خلافت؛ در سيره ابن هشام آمده است زمانى كه پيامبر در مكه بودند و وضع سخت و دشوار بود رئيس يكى از قبايل به آن حضرت گفت من و قومم حاضريم به تو ايمان آوريم به شرط اين كه قول‏دهى پس از خود يكى از ما را به جانشينى برگزينى. پيامبر(ص) در پاسخ فرمود: اين كه چه كسى پس از من جانشين باشد در اختيار من نيست. بلكه در اختيار خداست. بنگريد: شهيد مطهرى، امامت و رهبرى، ص 102 و 104 ؛ نيز: بحارالانوار، ج 9، ص 271.
2-2. پس از واقعه غدير خم برخى از مخالفان از پيامبر(ص) سوال مى‏كردند كه از جانب خود على را ولى مؤمنان خوانده و بر ديگران سرورى و برترى داده است يا از جانب خدا؟ پيامبر در پاسخ به اين پرسش مى‏فرمود: «سوگند به آنكه جز او خدايى نيست اين مطلب از سوى خداست». بنگريد: الغدير، ج 1، ص 246-239.
3.تعيين راهبرد
پيامبر در موارد متعددي به تعيين راهبرد اساسي امت پرداخته اند.
حديث ثقلين و به تعبير ديگر احاديث ثقلين از روايات متواتر و مورد اتفاق شيعه و سنى است1. اين روايت بيانگر استراتژى جاودان و پايدار يعنى راهبرد پيروى از قرآن و اهل بيت است. تأكيدات پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) و نحوه سخن گفتن در اين باره كمترين ترديدى بر كسى باقى نمى‏گذارد. با توجه به نقل گسترده اين حديث در منابع اهل سنت، به ذكر آن از همان منابع بسنده مى‏كنيم.
در صحيح مسلم آمده است پيامبر فرمود: اى مردم همانا من بشرى هستم كه نزديك است پيك الهى مرا رسد و دعوت حق را اجابت كنم، پس در ميان شما دو چيز گرانبها مى‏گذارم: «اول آنها كتاب خدا و ديگرى اهل بيتم».
در مسند احمد حنبل آمده است: «همانا من در ميان شما دو جانشين قرار مى‏دهم كه يكى عظيم‏تر از ديگرى است: كتاب خدا، ريسمان كشيده شده ما بين آسمان و زمين و عترت خود يعنى اهل بيتم. اين دو از يكديگر جدايى‏ناپذيرند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند».
در صحيح ترمذى از پيامبر نقل شده است: «اى مردم در ميان شما چيزى مى‏گذارم كه اگر به آن تمسك كنيد هرگز گمراه نخواهيد شد و آن عبارت است از: كتاب خدا و عترتم».
از اين سخن پيامبر چنين نتيجه مى‏گيريم:
1. گرانبها بودن اهل بيت‏
ابن حجر مكى مى‏نويسد: «رسول خدا قرآن و عترت را ثَقَلين ناميد».
ثَقَل هر چيز گرانبها و پر ارج را گويند و كتاب و عترت اين گونه‏اند زيرا هر يك از آن دو گنجينه علوم لدنى و اسرار و حكمت‏هاى الهى‏اند. از اين رو پيامبر به آن دو فراخوانده و سفارش نموده است2.
2. عصمت و حجيت اهل بيت‏
قرار دادن قرآن و اهل بيت در كنار يكديگر و تأكيد بر لزوم پيروى و انفكاك‏ناپذيرى آن دو آشكارا بر عصمت اهل بيت دلالت دارد؛ چرا كه قرآن كتاب معصوم خداست و ابتلا به هر گناه و آلودگى انفكاك و جدايى از قرآن مى‏باشد و هماهنگى و انطباق كامل با كتاب معصوم الهى مساوى با عصمت است.
استاد توفيق ابو اعلم نويسنده و دانشمند مصرى مى‏نويسد: «پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) اهل بيت خود را به كتاب عزيز خداوند مقرون ساخته است. كتابى كه هرگز در او باطل نفوذ نخواهد كرد و هرگز از يكديگر جدا نخواهند شد. واضح است كه صدور هر نوع مخالفت با احكام دين افتراق و جدايى از قرآن محسوب مى‏گردد، در حالى كه پيامبر خبر از عدم جدايى اين دو داده است. از همين‏رو حديث دلالتى آشكار بر عصمت اهل بيت دارد و پيامبر كه اين حديث را در مواقف بسيارى ذكر كرده در پى اين هدف است كه امت خود را صيانت كرده و آنان را سفارش به استقامت بر تمسك به اين دو نموده تا در امور مختلف اعم از اعتقادات و فروع به ضلالت و گمراهى گرفتار نشوند»3.
آيةاللَّه مكارم شيرازى نيز بر آن است كه: «اهل بيت معصومند زيرا جدايى‏ناپذير بودن آنها از قرآن از يك سو و لزوم پيروى بى‏قيد و شرط از آنان از سوى ديگر، دليل روشنى بر معصوم بودن آنها از خطا و اشتباه و گناه است. چرا كه اگر آنها گناه يا خطايى داشتند از قرآن جدا مى‏شدند و پيروى از آنان مسلمانان را از ضلالت و گمراهى بيمه نمى‏كرد و اين كه مى‏فرمايد با پيروى از آنان در برابر گمراهى‏ها مصونيت داريد دليل روشنى بر عصمت آنهاست»4.
3. پايندگى تا قيامت‏
جدايى‏ناپذيرى تا حوض كوثر نشانگر اين است كه پيامبر در صدد تعيين يك استراتژى جاودانه و دائمى براى امت بوده و نشانگر آن است كه همواره هاديان و پيشوايانى از اهل بيت در ميان وجود دارند.
ابن حجر آورده است: «اين حديث نشانگر وجود كسانى از اهل بيت همراه قرآن است كه همچون قرآن شايستگى تمسك و پيروى تا قيامت را دارا باشند»5.
آيةاللَّه مكارم شيرازى نيز مى‏نويسد:
«اين به خوبى نشان مى‏دهد كه در تمام طول تاريخ اسلام فردى از اهل‏بيت وجود دارد و همان گونه كه قرآن هميشه چراغ هدايت است آنها نيز هميشه چراغ هدايتند. پس بايد كاوش كنيم و در هر عصر و زمان آنها را پيدا كنيم»6.
4. لزوم پيروى از هر دو
اين كه پيامبر فرمود تا به آن دو چنگ زنيد گمراه نخواهيد شد و برخى از ديگر تعابير آن حضرت لزوم پيروى از هر دو را نمايان ساخته و هر حركت و شعارى كه به گسست آن دو انجامد را انحرافى و ضلالت بار معرفى مى‏كند.
علامه مناوى مى‏گويد: «در اين حديث اشاره بلكه تصريح به اين است كه قرآن و عترت دو قلويى را مى‏مانند كه رسول خدا آن دو را پس از خود معرفى فرموده و از امت خواسته است كه به خوبى با آن دو برخورد نموده و آنها را بر خود مقدم دارند و در دين خود به آنها چنگ زنند»7.
5. كيستى اهل بيت‏
پيامبر در مواقع مختلف اهل بيت و امامان ايشان را معرفى كرده‏اند عمرخطاب از پيامبر پرسيد: آيا بايد به همه اهل بيت تمسك كنيم؟
پيامبر فرمود: «خير، بلكه به اوصياى اهل بيتم، اول آنها برادر و وزير و وارث و خليفه‏ام در ميان امت و آن كسى كه ولى هر مؤمنى است (امام على‏(عليه‏السلام))، پس از او فرزندم حسن و بعد از او فرزندم حسين است، آنگاه نه نفر از فرزندان حسين يكى پس از ديگرى»8.
بنابراين حديث فوق به خوبى ولايت و لزوم تبعيت از اهل‏بيت‏(عليهم‏السلام) و در رأس آنان اميرمؤمنان‏(عليه‏السلام) را اثبات و آنان را براى هميشه بزرگترين مرجع دينى در كنار قرآن و همسنگ و همسوى و همراه آن معرفى مى‏كند.
پی نوشت ها:
1 در كتاب براهين اصول المعارف الالهيه و العقائد الحقه للاماميه، نگاشته ابوطالب تجليل، ص 334-339، 65 سند از منابع اهل سنت در رابطه با اين حديث ذكر گرديده است.
2 ابن حجر، الصواعق المحرقة، ص 90.
3 آيةاللَّه مكارم شيرازى، فاطمةالزهرا، ص 75.
4 آيةاللَّه مكارم شيرازى، پيام قرآن، ج 9، ص 75 و 76.
5 الصواعق المحرقة، ص 149.
6 آيةاللَّه مكارم شيرازى، همان.
7 فيض الغدير، ج 2، ص 174.
8 فرائد السمطين، ج 1، ص 317. نيز بنگريد: پرسش 28.
4.اعلام مکرر ولايت امير مومنان
مساله اعلام ولايت و جانشيني حضرت علي (ع) منحصر به قضيه غدير نبوده است . اين مساله به تکرار در زمان پيامبر و به شيوه ها و زبانهاي مختلف رخ داده است . احاديث معتبردر اين زمينه بسيار زياد و در كمال وضوح است. اكنون چند نمونه را يادآور مى‏شويم:
4-1. حديث منزلت؛ بنابر نقل متواتر از شيعه و سنى ولى علامه ميرحامد حسين لكنهوى تواتر آن را اثبات كرده است. بنگريد: شهيد مطهرى، امامت و رهبرى، ص 106 - 109. پيامبر(ص) درباره حضرت على(ع) فرمود: «انت منى بمنزله هارون من موسى الا انه لا نبى بعدى»؛ شهيد مطهرى، امامت و رهبرى، ص 100 و 101.؛ «تو (على) نسبت به من همانند هارون به موسى هستى جز آن كه پس از من ديگر پيامبرى نيست». يعنى غير از نبوت هر نسبتى را كه هارون به موسى داشت تو نيز نسبت به من دارى و همان گونه كه هارون جانشين موسى و يار و پشتيبان او بود تو نيز چنين هستى.
4-2. حديث ليله الانذار؛ اين حديث همان است كه در رقم سه پيرامون خلافت امام على(ع) در نخستين جلسه اعلان رسالت بيان شد.
4-3. حديث پيشوايى (امره المومنين)؛ اين حديث در ذيل قضيه غدير آمده است كه پيامبر به اصحاب خود فرمود: «سلِّموا على على بإمره المومنين»؛ شهيد مطهرى، امامت و رهبرى، ص 100 و 101.؛ «به على به عنوان پيشوا و زمامدار مسلمانان سلام بدهيد».
4-4. حديث خلافت؛ از جمله سخنان پيامبر خطاب به حضرت على اين است كه: «انت الخليفه من بعدى»؛ «خليفه پس از من تو هستى». همان، ص 102.
4-5 و 6. حديث ثقلين و حديث غدير؛ حديث ثقلين و غدير از شهرت و امتيازات ويژه‏اى برخوردارند. لاجرم آن دو را جداگانه در پرسش‏هاى پسين مورد بررسى قرار خواهيم داد.
4-7. احاديث دوازده امام؛ احاديث متعددى در منابع شيعه و سنى نقل شده است كه پيامبر جانشيان و اوصياى پس از خود را دوازده نفر معرفى كرده‏اند. يكى از اين روايات به شرح زير است:
امام الحرمين جوينى به سند خود از ابن عباس و او از پيامبر نقل مى‏كند كه فرمودند: «من سرور پيامبرانم و على سرور اوصيا. اوصياى پس از من دوازده نفرند، اولشان برادرم و آخرشان فرزند من است.» از آن حضرت پرسيدند: برادرتان كيست؟ فرمود: «على بن ابى طالب». پرسيدند: فرزندتان كيست؟ فرمود: «مهدى، همان كسى كه زمين را پر از عدل و داد كند، همانسان كه از ظلم و جور پر شده است». فرائد المسطين، ج 2، ص 312.
جهت آگاهى بيشتر بنگريد: پرسش 27.
4-8. حديث وصايت؛ در احاديث متعددى پيامبر(ص) اميرمؤمنان(ع) را به عنوان وصى خود معرفى كرده‏اند. در يكى از اين روايات آمده است: «هر پيامبرى وصى و وارثى دارد و على وصى و وارث من است». شيخ سليمان بن ابراهيم القندوزى الحنفى، ينابيع الموده، تحقيق سيد على جمال اشرف الحسينى، ج 1، ص 11، الطبقه الاولى(1416)، وارالاسوه.
4-9. حديث وزارت؛ در روايات مختلفى امام على(ع) وزير پيامبر خوانده شده است. بنابر روايتى پيامبر در سفر معراج پرسيد: «اى جبرئيل! وزير من كيست؟ پاسخ داد: على ابن بى طالب». همان، ج 2، ص 309.
5.غديرو انتقال قدرت
واقعه غدير يک واقعه ساده و کم اهميت نبوده است و پيامبر اسلام همه آنچه بايد انجام گيرد را در آن همايش عظيم انجام داد و کوچکترين شبهه اي باقي نگذارد . افزون بر اين روشهاي انتقال سالم قدرت نيز درآن واقعه انجام شد يعني پيامبر به اصحاب دستور دادند که با امام علي (ع) به عنوان زمامدار بيعت کنند و اين کار انجام شد . حتي کساني چون عمر ، ابوبکر و عثمان با حضرت علي (ع) بيعت کرده و به ايشان تبريک گفتند.
شهاب الدين همدانى از عمربن خطاب چنين نقل كرده است: «پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) على‏(عليه‏السلام) رابه عنوان پيشوا نصب نموده و فرمود: «من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه...»؛ «خدايا تو گواه من بر آنان هستى». عمر گفت: «اى رسول خدا! جوانى خوش سيما و نيك بوى در كنار من گفت: اى عمر! همانا پيامبر پيمانى بست كه آن را نقض نمى‏كند جز كسى كه منافق باشد». آنگاه پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) دست مرا گرفت و فرمود: «اى عمر! او جبرييل بود، نه انسان. او مى‏خواست آنچه را كه درباره على‏(عليه‏السلام) به شما گفتم تأكيد كند»5.
5 شهاب الدين همدانى، مودة القربى؛ نيز: قندوزى الحنفى، ينابيع الموده، ص 249 ق: الغدير، ج 1، ص 57.
6.پاکسازي مدينه از قدرت طلبان
چنانکه در پاسخ به سوال ديگري گذشت
تاريخ درباره بسيارى از حوادثِ مقطع زمانى بين غدير و وفات پيامبراكرم(ص) ساكت مانده است؛ امّا كالبد شكافى دو پديده مهم آن عصر ما را با شدت اهتمام پيامبر اكرم(ص) بر گزينش جانشين و گستره تلاش‏هاى مخالفان آن حضرت آشنا مى‏سازد.
اين پديده‏ها عبارت است از: سپاه اسامه و مخالفت با نگارش وصيت مهم رسول خدا. 1. سپاه اسامه؛ پيامبر اكرم در واپسين روزهاى زندگى‏اش فرمان داد لشكرى عظيم به فرماندهى جوانى نورس به نام اسامة بن زيد سمت دورترين مرزهاى كشور اسلامى (مرزهاى روم) رهسپار شود. واقدى، محمدبن سعد كاتب، طبقات، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، ج 4، ص 54-58. كالبد شكافى دقيق اين جريان نشان مى‏دهد رسول خدا(ص) در راستاى تثبيت جانشينى حضرت على(ع) به چنين اقدامى دست يازيد؛ زيرا: الف. در آن هنگام و در آستانه وفات پيامبر اكرم(ص) خالى كردن مركز حكومت از نيروهاى نظامى و ارسال آن به دورترين نقاط به صلاح جامعه نبود؛ چون احتمال داشت پس از وفات پيامبر اكرم(ص) بسيارى از نومسلمانان قبايل اطراف سر به شورش بردارند و كيان جامعه اسلامى در معرض تهديد قرار گيرد.
آنچه اين تصميم‏گيرى را در نظر پيامبر اكرم(ص) منطقى جلوه مى‏داد، دور ساختن مخالفان جانشينى حضرت على(ع) از مدينه بود. ب. انتصاب جوانى هجده ساله، همان، ص 55. به مقام فرماندهى لشكر و عدم توجّه به اعتراضات اصحاب جز از كار انداختن مهم‏ترين همان، ص 54 و 56. دستاويز مخالفان جانشينى على(ع) هيچ توجيهى نداشت؛ زيرا اسامة بن زيد كه از جهاتى چون سابقه مسلمانى، شرافت، شجاعت و كاردانى سر آمد اصحاب به شمار نمى‏آمد و از نظر سنى حدود پانزده سال از على(ع) كوچك‏تر بود - با توجّه به آنكه در بسيارى از ويژگى‏ها با حضرت على(ع) قابل مقايسه نمى‏نمود - در مقام فرماندهى سپاهى عظيم و متشكل از بزرگان صحابه مانند ابوبكر، عمر، ابو عبيده جراح، عثمان، طلحه، زبير، عبدالرحمان بن عوف و سعد بن ابى وقاص قرار گرفت. ج. دقّت در تركيب سپاه اسامه نشان مى‏دهد تمام كسانى كه احتمال داشت با جانشينى حضرت على(ع) مخالفت ورزند، ملزم بودند در اين سپاه شركت جويند. مظفر، محمدرضا، السقيفه، ص 81 و 77. و كسانى كه به بهانه بيمارى پيامبر اكرم(ص) از اردوگاه به مدينه باز مى‏گشتند، با جمله تأكيدى «لعن الله من تخلف عن جيش اسامة» شهرستانى، محمد بن عبدالكريم، الملل و النحل، ج 1، ص 14. روبه رو مى‏شدند. در مقابل، ياران و موافقان جانشينى حضرت على(ع) چون عمار، مقداد و سلمان از حضور در اين سپاه معاف گشتند و ملزم شدند در مدينه به سر برند. السقيفه، ص 81. 2. پيشگيرى از نگارش وصيت؛ اين پديده در واپسين روزهاى حيات پيامبر اكرم(ص) تحقّق يافت. در آن روزها، پيامبراكرم(ص) كه احتمالاً با بالاگرفتن زمزمه‏هاى مخالفت با جانشينى حضرت على(ع) به شدت نگران اوضاع شده بود، دستور داد ابزار نوشتن آماده سازند تا سندى صريح و ماندگار برجاى گذارد و از گمراهى امت جلوگيرى كند. مخالفان كه اين دستور را با نقشه‏هاى چند ماهه خويش ناسازگار مى‏ديدند، به شدت نگران شدند و با هزيان گو خواندن كسى كه جز وحى چيزى بر زبان نمى‏راند، از نگارش اين سند جلوگيرى كردند. تاريخ در اينجا تنها از يك تن نام مى‏بَرد. عبدالرحمن احمد البكرى، من حياة الخليفة، عمربن الخطاب، ص 101 - 107. امّا آشكار است كه تنها يك نفر - بى آنكه جريانى نيرومند پشتيبانش باشد - نمى‏تواند با رسول خدا(ص) مقابله كند. از اين رو، بعضى از نصوص گوينده اين عبارت را جمع دانسته، از كلمه «قالوا» استفاده كرده‏اند. همان، ص 104. 8. نخستين تشكيل‏دهندگان اين جلسه كه با هدف تعيين خليفه‏اى جز حضرت على(ع) در سقيفه گرد آمدند، انصار به شمار مى‏آمدند. آن هم انصارى كه در همه جا به پيروى محض از پيامبر اكرم(ص) زبانزد بودند و دوستى شان با خاندان آن حضرت(ص) به ويژه حضرت على(ع) بر همگان ثابت شده است. راستى چرا انصار؟ و چرا با اين عجله، آن هم در حالى كه هنوز بدن پيامبر اكرم(ص) غسل داده نشده است؟ شواهد تاريخى، نشان مى‏دهد انصار هرگز از جانشينى شخصيتى مانند حضرت على(ع) هراسناك نبودند و او را ادامه دهنده راه پيامبر اكرم(ص) مى‏دانستند. اقدام عجولانه آنها در درك نكته‏اى حياتى ريشه دارد. آنها با تيز بينى دريافته بودند كه شانسى براى به قدرت رسيدن حضرت على(ع) وجود ندارد.
مخالفت ياران بزرگ پيامبر اكرم(ص) با راه افتادن سپاه اسامه و نيز مخالفت آنان با نگارش وصيت از سوى پيامبر اكرم(ص) و به احتمال فراوان، حوادث ديگرى كه تاريخ ما را از آن بى خبر گذاشته است، انصار را به اين نتيجه رسانده بود كه مهاجران انديشه به دست گرفتن حكومت در سر مى‏پرورانند و احتمال دارد قريشيانى كه سرانشان در نبرد با نيروهاى انصار حامى پيامبر به قتل رسيدند، با بهره‏گيرى از پيوند نزديك قريش و مهاجران در پى انتقام بر آيند. بنابراين، به سقيفه شتافتند تا طرفداران غصب حق على(ع) را دست كم از به دست گرفتن كامل قدرت باز دارند و به منظور حفظ جامعه انصار از توطئه‏هاى آتى، سهمى از قدرت به دست آورند. پس انصار و مردم مدينه همگان حادثه غدير را به ياد داشتند و دلالت آن بر تعيين جانشين را مسلم مى‏دانستند؛ امّا مشاهده تلاش‏هاى كسانى كه در جهت مخالفت علنى با غدير گام بر مى‏داشتند و حركت طرفداران آن واقعه آسمانى را به شديدترين روش ممكن سركوب مى‏كردند، آنها را از هرگونه تلاش در جهت احياى ياد غدير باز مى‏داشت. بنابراين، طبيعى است كه در اين زمان شاهد اعتراض مردم مؤمن و استدلال آنها به اين حادثه مهم تاريخى نباشيم. آنها، با توجّه به زمينه‏هاى قبلى، تلاش و استدلال خود را آب در هاون كوفتن مى‏ديدند. چنان كه، بر اساس نصوص تاريخى، حضرت على(ع) نيز در آن زمان به اين جريان مهم استدلال نكرد. به نظر مى‏رسد، در آن موقعيت، استدلال گسترده مردم به واقعه غدير پرسش برانگيز است نه عدم استدلال؛ زيرا چنين استدلالى نمايانگر پذيرش يكباره جريان مخالف با فرمان پيامبر(ص) از سوى مردم معتقد به غدير است و با شواهد تاريخى سازگارى ندارد.
7.تبيين گفتاري و رفتاري جايگاه امام علي(ع)
يک. برخورد پيامبر با حضرت على(ع) در بسيارى موارد به گونه‏اى ويژه بود و با نحوه برخورد آن حضرت با ديگران تفاوت معنى دارى را نشان داده است از جمله اينكه:
1. به طور معمول در جنگ‏ها با وجود حضرت على(ع) فرماندهى جنگ را به او سپرده و به ديگران نمى‏داد.
2. به هنگام خروج از مدينه براى جنگ تبوك حضرت على(ع) را به جانشينى خود در مدينه باقى گذاشت.
3. در ابلاغ سوره برائت به مشركان ابوبكر را از نيمه راه برگرداند و اين رسالت را بر دوش على(ع) نهاد.
4. در آخرين روزهاى عمر خود با تأكيد فراوان همه را امر نمود كه در سپاه اسامه شركت كنند و از شهر خارج شوند و سرپيچى كنندگان را مورد لعن و نفرين قرار داد. اما در ميان همه على(ع) را از اين فرمان مستثنى كرد تا زمينه انتقال قدرت به او بدون مشاجره و درگيرى فراهم آيد.
5. در جريان مباهله على(ع) را به عنوان نفس خويش برگزيد و همراه خود برد.
6. در ميان همه مسلمانان تنها با على(ع) عقد اخوت بست.
7. در هر جاى و هرگاه بلندترين سخنان را در ستايش و بيان فضايل منحصر به فرد اميرمؤمنان(ع) بر زبان مى‏آورد و لحظه‏اىاز معرفى چهره برتر و درخشان او دم فرو نمى‏بست.
نمونه‏هايى از اين دست فراوان است و همه نشانگر جايگاه بلند و منزلت بديل‏ناپذير على بن ابى طالب(ع) در نظر پيامبر و شايستگى او براى بلندترين مناصب و مسئوليت‏ها در راستاى حفظ دين، رهبرى دينى و سياسى امت و مديريت جامعه اسلامى است.
سه. پيامبر از نخستين مراحل دعوت و اعلان رسالت خويش به جانشينى حضرت على(ع) تصريح كرده‏اند. از جمله در نخستين جلسه‏اى كه به امر خدا خويشان را گرد آورده و رسالت خود را به آنان ابلاغ نمود رو به آنان كرد و فرمود: «اين جوان (على (ع)) برادر و وصى و جانشين من در مقابل شما است. پس به سخنان او گوش دهيد و از او پيروى كنيد». «ان هذا اخى و وصيى و خليفتى فاسمعوا له و اطيعوا». (تاريخ طبرى، ج 2، ص 62 و 63، كامل ابن اثير).

پرسمان دانشجویی