طی الارض چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

طی الارض چیست؟

درباره حقیقت طی الارض نظریات گوناگونی ارائه شده است که یکی از آنها نظریه­ی «اعدام و ایجاد» ابن عربی است. طبق این نظریه، شخص خود را در مکان مبدأ «اعدام» و در مکان مورد نظر «ایجاد» می نماید. طبق نظریه ی دیگر، طی الارض، نقل و انتقال سریع بدن است که با قدرت بالای روحی فرد حاصل می شود. به هر حال، هر یک از این دو نظریه را بپذیریم باید گفت که این امر برای همه امکان ندارد و تنها برای اولیای الهی تحقق می یابد.

درباره حقیقت «طی الارض» و تبیین مفهوم و تحلیل عقلانی آن، از سوی دانشمندان نظریات گوناگونی ارائه شده است. یکی از آن نظریه ها، نظریه­ی "اعدام و ایجاد" است که از ناحیه محی الدین بن عربی ابراز شده و بزرگانی نیز آن را پذیرفته­اند. طبق این نظریه، شخص خود را در مکان مبدأ «اعدام» و در مکان دلخواه «ایجاد» می کند.

اصل این معنا مبتنی بر حرکت جوهری فلسفی یا مسئله­ی تجدد امثال عرفانی است. بر اساس «تجدد امثال» تمام موجودات، اعم از مادی و غیر مادی، و بر اساس حرکت جوهری فقط موجودات مادی، بر خلاف ظاهر ثابت و آرامشان، هر لحظه معدوم گشته و در لحظه ی بعدی با فیض جدید موجود می شوند. به دیگر عبارت، موجودات دم به دم فیض وجود را از مبدأ هستی دریافت کرده و بدین وسیله استمرار و بقای خویش را تأمین می کنند، به نحوی که اگر برای یک لحظه، فیض وجود از آنها دریغ گردد و این امدادهای پی در پی به آنها نرسد همگی در حالت عدم باقی خواهند ماند.

جهت روشن شدن مطلب، توجه به مثال روشنایی به ظاهر مستمر ولی سیال لامپ برق، مفید است. در این مثال، لامپ برق هر لحظه با دریافت انرژی جدید از مبدأ اصلی روشن می شود و اگر برای یک آن، جریان برق قطع گردد و نیروی جدید نرسد، لامپ خاموش می شود و فضا در تاریکی فرو می رود. به تعبیر بهتر، لامپ برق هر لحظه و هر آن، به اقتضای تاریکی ذاتی خود، خاموش گشته و در آن و لحظه­ی بعدی با دریافت انرژی جدید روشن می شود و بدین ترتیب، روشنایی به ظاهر مستمر آن ادامه می یابد ولی چون که این خاموش شدن، سریع صورت می گیرد ما آن را احساس نمی کنیم بلکه روشنایی لامپ را یک روشنایی ثابت تلقی می نماییم.

موجودات عالم نیز همین گونه اند؛ در هر لحظه معدوم می شوند و در لحظه ی بعد، با فیض جدید موجود می شوند ولی از آن رو که این موجود و معدوم شدن، سریع محقق می شود آن را احساس نمی کنیم، بلکه وجود اشیا را یک وجود ثابت و مستمر می بینیم.

حال، انسانی که بر «طی الارض» قدرت دارد، در حقیقت، ظرف «ایجاد» خود را از ظرف «اعدام» خویش جدا می سازد و در یک آن، خود را از نقطه ای به نقطه مورد نظر، بدون آنکه در دیگر موجودات تحولی رخ دهد و ملاک های مکانی و زمانی آنها تغییر کند، منتقل می سازد. این انسان اگر «طی الارض» هم نمی کرد، هر آن و هر لحظه در حال اعدام و ایجاد بود، وقتی هم که چنین می کند باز هم اعدام و ایجاد می شود لکن با این تفاوت که ظرف ایجادش با ظرف اعدامش فرق می کند. پیش تر در همان مکان که «اعدام» می شد، ایجاد می گشت ولی حالا که طی الارض کرده، در مکان مبدأ «اعدام» و در مکان دیگری «ایجاد» می شود.

این خلاصه ی تحلیلی است که می توان از «طی الارض» بر اساس نظریه ی محی الدین بن عربی ارائه کرد.[1]

طبق نظریه­ی دیگر، طی الارض عبارت از این است که انسانی در اثر قدرت روحی عالی و بالا و در اثر ریاضت و مجاهدت با نفس، صاحب روح قوی شود و بدن او همرنگ روح و تابع روح او گردد و همان گونه که برای روح، سیر و سلوک با سرعت زیاد و اشراف بر حقایق عالم امکان دارد، بدن نیز در تمام عوالم با سرعت زیاد انتقال یافته و حرکت کند.

طی الارضی که برای اولیای الهی تحقّق پیدا می کند در اثر تهذیب روح و ریاضات شرعیه ای است که در اثر آن، بدن همرنگ با روح خواهد شد. لذا همان گونه که برای روح قوّتی هست برای بدن نیز آن قوّت خواهد بود.

جسم خاک از عشق بر افلاک شد کوه در رقص آمد و چالاک شد[2]

اسلام کوئست نت