در چه ساعاتی می‌توان خواب قیلوله کرد و آیا چنین خوابی مستحب بوده و دارای پاداش است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

منظور از «خواب قیلوله» چیست؟ چند دقیقه یا چند ساعت سفارش شده؟ بهتر است چه زمانی از روز انجام شود؟ چه خواصی دارد؟

یکی از نیازهای طبیعی و ضروری بدن؛ استراحت و خواب است. زمان، مکان، طبیعت افراد و ... می‌توانند در تأثیرگذاری خواب نتایج متفاوتی به دنبال داشته باشند. یکی از خواب‌ها؛ «قیلوله» نام دارد. برخی از اندیشمندان لغت‌شناس؛ «قیلوله» را به معنای استراحت در نیمه روز دانسته‌اند؛ حال چه این استراحت با خواب همراه باشد و چه بدون خواب.[1] اما گروهی دیگر از آنان قیلوله را تنها به خواب هنگام ظهر معنا کرده‌اند،[2] که همین معنای دوم مورد بحث ما است. حال در ذیل؛ اهمیت خواب قیلوله را در روایات بررسی می‌کنیم: 1. در منابع اسلامی؛‌ احادیثی وجود دارد که توصیه به خواب هنگام ظهر دارند: الف. امام صادق(ع) از پدرانش از پیامبر خدا(ص) نقل می‌کنند: «روزه گرفتن در طول روز را با خوردن سحرى کمک کنید، و با خواب قیلوله، بیدار شدن برای عبادت شبانه و شب زنده‌دارى را یارى رسانید».[3] ب. امام صادق(ع) از پدرانش نقل می‌کند: «مردى بادیه‌نشین نزد پیامبر(ص) آمد و گفت: اى رسول خدا! من حافظه خوبى داشتم ولى اکنون فراموش‌کار و کم‌حافظه شده‌ام، چه کنم؟ آن‌حضرت فرمود: شاید تو به خواب قیلوله عادت داشتی؟ گفت: آرى. فرمود: و حال آن‌را ترک کرده‌اى؟ گفت: آرى، پیامبر فرمود: دوباره همان کار (خواب قیلوله) را از سر بگیر تا انشاء الله حافظه‌ات باز گردد».[4] ج. امام باقر(ع) فرموده‌اند: «خواب؛ اگر در اول روز باشد؛ فرسودگى است، هنگام ظهر نعمت، بعد از عصر حماقت و بین مغرب و عشاء، روزى را بر انسان حرام می‌کند».[5] د. امام کاظم(ع) فرمودند: «هنگام ظهر بخوابید؛ زیرا همانا خداوند انسان روزه‌دار را در حالى‌که آرمیده است غذایش می‌دهد و سیرابش می‌کند».[6] 2. همان‌گونه که در معنای لغوی قیلوله گذشت؛ خواب قیلوله، تنها زمانی رخ می‌دهد که نزدیک ظهر باشد. اما نکته مورد نظر این‌جا است که بر خلاف آنچه متبادر به ذهن است این خواب لزوماً قبل از اذان ظهر نیست، بلکه تا ساعاتی بعد از اذان ظهر نیز خواب قیلوله صدق می‌کند. بر این معنا روایتی از امام رضا(ع) دلالت دارد: «... پس از آن؛ زمانی که نیمه روز شود و مردم شغل‌هاى خود را ترک می‌کنند و جامه‌هاى خود را در می‌آورند، استراحت می‌کنند و به طعام و قیلوله مشغول می‌شوند. لذا خدا ایشان را امر کرد که قبل از انجام این امور، ابتدا به ذکر و عبادت و نماز ظهر بپردازند و سپس به آنچه بخواهند از استراحت و طعام و قیلوله بپردازند».[7] حدیثی از اهل سنت نیز بر همین معنای قیلوله دلالت دارد؛ انس بن مالک نقل می‌کند: «به همراه پیامبر اسلام نماز جمعه را خواندیم و سپس برگشته و خواب قیلوله کردیم».[8] 3. برخی از فقها به جهت روایات بالا، استحباب خواب قیلوله را اعلام کرده‌اند.[9] با تأمل در روایات؛ مطلوب بودن خواب قیلوله به دست می‌آید؛ اما نه به عنوان یک عبادت و عمل استحبابى که فی نفسه بر آن ثواب مترتب باشد، بلکه این روایات در حقیقت، سفارشى ارشادى به مخاطبان است؛ یعنی مطلوب‌بودن خواب قیلوله از آن جهت است که این خواب، مقدمه‌ای برای انجام و توفیق عبادت‌هاى شبانه و نیز تحمل گرسنگی روزانه می‌باشد. مدت دقیقی برای زمان این خواب اعلام نشده و به حسب افراد و نیاز آنها، می‌تواند متفاوت باشد. گفتنی است؛ کسانى که شب را به طور کامل و به قدر کافى و نیاز بدن مى‌خوابند، یا بیشتر وقت صبح را در خواب هستند؛ نمی‌توان گفت که خواب قیلوله برای آنها نیز مفید است.

اسلام کوئست نت