وجوب اطاعت از پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در آیات قرآن در کنار وجوب اطاعت از خداوند متعال به آن تصریح شده، است، پس اگر امامت ا ز ارکان ایمان و اصول دین و موجب قبولی طاعات و دخول در بهشت است چرا خداوند متعال امامت را در کنار نبوّت ذکر نفرموده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

وجوب اطاعت از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ در آيات قرآن در كنار وجوب اطاعت از خداوند متعال به آن تصريح شده، است، پس اگر امامت ا ز اركان ايمان و اصول دين و موجب قبولي طاعات و دخول در بهشت است چرا خداوند متعال امامت را در كنار نبوّت ذكر نفرموده است؟

اوّلاً: در سؤال، مطاع بودن (اطاعت شدن) معيار اصول دين فرض شده است در حالي‌كه اطاعت امر والدين با اين‌كه جزء اصول دين نيست، در قرآن مطرح شده است،[1] و از سوي ديگر مطاع بودن معاد اصلاً بي‌معني است با اين‌كه مسلماً جزء اصول دين است. پس مطاع بودن معيار و اصول دين نمي‌باشد، و اگر هم فرضاً مطاع بودن معيار اصول دين باشد، اطاعت از امام نيز در قرآن مطرح شده است در آن‌جا كه مي‌فرمايد: « ...أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم‏»[2] چرا كه در اين آيه اطاعت از اولي الامر هم رديف اطاعت از رسول ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ آمده و با يك صيغه خدا امر به اطاعت بي‌قيد و شرط از آن‌ها كرده است كه نشانه ي يك ساني اطاعت از آن‌ها و عصمتشان مي‌باشد چنان‌كه حتّي بعضي از مفسّران بزرگ سنّي نيز از آيه ي عصمت اولي الامر را فهميده و به آن تصريح كرده‌اند.[3] و طبق آيه تطهير[4] اين مقام (عصمت) مخصوص ائمه اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ مي‌باشد. و طبق روايات شيعه[5] و سنّي[6] مراد از اولي الأمر در آيه شريفة ائمه اهل‎بيت ـ عليهم السّلام ـ مي‌باشند كه در برخي از آن‌ها نام همه آن‌ها هم به ترتيب ذكر شده است.
ثانياً: بعضي از علماي شيعه امامت را جزء اصول دين مي‌شمارند و بعضي هم جزء اصول مذهب، ولي طبق ادله و شواهدي مي‌توان امامت را از اصول دين برشمرد كه عبارتند از:
الف) امامت محور دين است زيرا: در آيه تبليغ[7] خداوند متعال انجام وظيفه رسالت توسط پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ را به ابلاغ مسئله مهمّي منوط كرده است، و عدم ابلاغ آن مساوي با انجام ندادن وظيفه‌اش معرفي شده است؛ و آن مسئله مهم حتي طبق نقل فخر رازي امامت علي ـ عليه السّلام ـ مي‌باشد، چنان‌كه در ذيل آيه مي‌نويسد: «نزلت الاية في فضل علي بن ابي‌طالب ـ عليه السّلام ـ و لما نزلت هذه الاية اخذ بيده و قال : من كنت مولاه فعلي مولاه ...[8] يعني: اين آيه در فضيلت علي بن ابي‌طالب ـ عليه السّلام ـ نازل شده است وقتي اين آيه نازل شد پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ دست علي ـ عليه السّلام ـ را گرفت و فرمود: هر كسي را كه من مولايش هستم علي مولاي اوست.
2ـ طبق نقل ابن ابي الحديد سنّي، پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرموده‌اند: من مات و لا امام له مات ميتة جاهلية،[9] يعني هركسي بميرد و در حالي كه امامي برايش نباشد به مرگ جاهلي مرده است، و آيا مي‌توان پذيرفت چيزي كه نبودنش در حال مرگ موجب مرگ جاهلي (بدون اسلام) مي‌شود، جزء اصول دين نباشد؟
3ـ علي ـ عليه السّلام ـ امامت را ستون و اساس دين مي‌دانند و در مورد امامان اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ مي‌فرمايند: هم اساس الدين،[10] و باز مي‌فرمايند: هم دعائم الاسلام.[11]
ب) طبق حديث منزلت كه در كتب شيعه و سنّي از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده است[12] بلكه به گفته ابن ابي الحديد همه فرق اسلامي آن را نقل كرده‌اند[13] همان‌گونه كه ابن ابي الحديد از آن حديث فهميده امام به منزله پيامبر است در تمام مراتب و تنها وحي قرآني دريافت نمي‌كند،[14] و آن حديث چنين است كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ به علي ـ عليه السّلام ـ فرمودند: انت مني بمنزلة‌ هارون من موسي الا انه لانبي بعدي،[15] تو نسبت به من همچون هارون به موسي هستي جز اين‌كه پس از من پيامبري نيست.
ج) در حديث معروف ثقلين كه در كتب شيعه و سنّي نقل شده [16] و پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ امامان را قرين جدائي ناپذير قرآن قرار داده كه تمسك به آن دو را، ماية نجات از گمراهي معرفي كرده است، و هم‌چنين در حديث معروف سفينه كه باز در كتب شيعه و سنّي نقل شده [17] پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ ائمه اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ را مانند كشتي نوح ـ عليه السّلام ـ مايه نجات دانسته‌اند.
د) امامت بالاتر از نبوّت است چرا كه طبق آية 124 سورة بقره، ابراهيم نبي ـ عليه السّلام ـ با وجود برخورداري از مقام نبوّت، ابتدا از مقام امامت برخوردار نبود، و بعد از پشت‌سر گذاردن آزمايش‌هايي، خدا او را به مقام امامت منصوب كرد و فرمود: «...إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماما » امام رضا ـ عليه السّلام ـ در مورد مقام والاي امامت مي‌فرمايد: ... ان الامامة خص الله عزّوجلّ بها ابراهيم الخليل بعد النبوة و الخلّة مرتبة ثالثة و فضيلة شرّفه بها و اشار بها ذكره فقال: «اني جاعلك للناس اماما» ... يعني همانا امامت مقامي است كه خداي عزّوجلّ بعد از رتبه نبوّت و خلت در مرتبه سوّم به ابراهيم خليل ـ عليه السّلام ـ اختصاص داده و به آن فضيلت مشرفش ساخته، و نامش را بلند و استوار نموده و فرموده: همانا من تو را امام مردم گردانيدم،[18] پس امامت جزء اصول دين است و اطاعت از او موجب قبول طاعات و دخول در بهشت است.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)