آیا کلمه حق در هر جای قران که باشد می توانیم یکی از مصادیق آن را حضرت علی ـ علیه السلام ـ بدانیم؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا كلمه حق در هر جاي قران كه باشد مي توانيم يكي از مصاديق آن را حضرت علي ـ عليه السلام ـ بدانيم؟

حق يعني راستي، درست كردن وعده، درست دانستن، ثابت كه انكار آن روا نباشد.[1]
كلمه «حق» نزديك 283 بار در قرآن كريم آمده است كه 227 مرتبه با لفظ «الحق، بالحق» و 17 مرتبه با لفظ «حقا» و 3 بار با لفظ «حقه» و 36 بار با لفظ «حق» و به عناوين مختلفي به كار رفته است.
1. صفت براي خداوند: در سوره حج آمده: اين بخاطر آن است كه خداوند حق است و آنچه را غير از او مي خوانند باطل است و خداوند بلند مقام و بزرگ است.[2]
2. مراد از حق يعني كارهاي خدا درست و ثابت (منطقي) است و بيهوده نيست، خداوند مي فرمايد: آيا آنان با خود نينديشيدند كه خداوند، آسمانها و زمين و آن چه را در ميان آن دو است جز به حق و براي زمان معيني نيافريده است... .[3]
3. در موارد مختلفي به انبياء دستور داده مي شود كه از روي واقعيت و آنچه درست است قضاوت كنيد.[4]
4. به معني لغوي خود يعني درستي و راستي: وقتي خداوند مي فرمايد: اين آيات حق است يعني همه اينها درست و راست هستند.[5]
5. دين خدا، قرآن، توحيد، عدالت، آزادي انسانها از گمراهي و.... هم آمده است، خداي متعال مي فرمايد: همانا بعد از آمدن حق (دين خدا و معارف الهي توسط پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ) آنها تكذيب كرده و آيات و اخبار الهي را مسخره نمودند. [6]
با توجه به مطالب ياد شده، بايد گفت: كلمه «حق» مصداق هاي مختلفي دارد و يكي از آن مصاديق در برخي آيات اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ است كه به چند نمونه اشاره مي كنيم:
1. در سوره هود براي حق بودن آنچه از طرف خداوند آمده است سه نشانه ذكر شده است:
يك: بينه اي از رسول خدا: «افمن كان علي بينة من ربه»: مراد از بينه، پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ و قرآن است.
دو: شاهدي بر صدق نبوت: «و يتلوهُ شاهد منه»: طبق نظر مفسران و روايات، مراد از شاهد، حضرت علي ـ عليه السلام ـ مي باشد.
سه: نشانه ها و صفات پيامبر در تورات: «و من قبله كتاب موسي اماماً و رحمة...» .
سپس مي فرمايد: و هر كس از احزاب، اين را قبول نكند، آتش جايگاه اوست، پس شك نكنيد كه او حق است از سوي پروردگار خويش ولي اكثر مردم نمي دانند.[7]
بنابراين حضرت علي ـ عليه السلام ـ يكي از مصاديق حق است كه جايگاه دين را در بين مردم ثابت مي كند.
2. خداوند متعال مي فرمايد: «و لا تلبسو الحق بالباطل و تكتمو الحق و انتم تعلمون» و حق را با باطل نياميزيد و حقيقت را با اينكه مي دانيد كتمان نكنيد.
امام حسن عسکري ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: اين آيه خطاب به يهود است كه حق را يعني نبوت حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ و وصايت حضرت علي ـ عليه السلام ـ را انكار مي كردند.[8] بنابراين يكي از مصداق هاي حق در اين آيه، حضرت علي ـ عليه السلام ـ است.
3. امام حسن عسگري ـ عليه السلام ـ يكي از مصاديق كلمه حق را در «من بعد ما تبين لم الحقّ» حضرت علي ـ عليه السلام ـ دانسته و مي فرمايد: اهل كتاب بعد از معجزات و دلايلي كه بر حق يعني نبوت پيامبر اسلام و فضيلت حضرت علي دلالت مي كرد، باز دوست دارند مؤمنين به سوي كفر بروند.[9]
4. اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ در مورد اين آيه مي فرمايد: «الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْرِفُونَهُ كَما يَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِيقاً مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ» مراد از اين آيه اين است كه يهود و نصاري، پيامبر اسلام و ولي او را كه در تورات و انجيل آمد، همانند فرزندان خود مي شناسند، ولي با وجود اين شناخت حق (نبوت پيامبر و امامت حضرت علي) را پنهان مي كنند.[10]
در اين آيه هم حضرت علي ـ عليه السلام ـ يكي از مصداق هاي كلمه حق است و مصداق ديگرش پيامبر گرامي اسلام مي باشد.
5. امام باقر ـ عليه السلام ـ در تفسير «يا ايها الناس قد جاءكم الرسول بالحقّ من ربّكم» مي فرمايد: يعني اي مردم پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ براي شما حق را كه ولايت ائمه اطهار است و شما موظف به دوستي با آنان هستيد از طرف پروردگارتان آورده است.[11]
در اين روايت نيز حضرت علي ـ عليه السلام ـ يكي از مصداق هاي كلمه «حق» است زيرا اولين امام از ائمه اطهار، آن حضرت مي باشد.
6. امام صادق ـ عليه السلام ـ از پدرش در تفسير و يستنبئونك احق هو قل اي و ربي» فرمودند:
اهل مكه از پيامبر مي پرسيدند آيا امامت علي بن ابي طالب حق است؟ خداوند اين آيه را نازل كرد و فرمود: اي پيامبر! بگو بلي و قسم به پروردگارم كه علي حق است.[12]
7. امام باقر ـ عليه السلام ـ در تفسير «قل الحق من ربكم فمن شاء فليؤمن و من شاء فليكفر» مي فرمايد: مراد از حق اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ است، پس هر كس آن حضرت را قبول كرد ايمان آورده است، و هر كس قبول نكند آتش را براي خود مهيا كرده است.[13]
از طرفي خداوند متعال همه آنچه را كه بر پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ نازل كرده است، حق مي داند، و قسمتي از آيات قرآن درباره اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ است، پس در برخي از آيات قرآن كه كلمه «حق» آمده است نه در همه آيات، اميرالمؤمنين يكي از مصداق هاي بارز آن آيه مي باشد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)