توسل عبدالله بن عمر به اسم پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در کدام منبع روایی اهل سنت روایت شده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

توسل عبدالله بن عمر به اسم پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در کدام منبع روایی اهل سنت روایت شده است؟

این روایت را «ابن السنیّ، م:364»، در کتاب:«عمل اليوم والليلة سلوك النبي مع ربه عز وجل ومعاشرته مع العباد»، در باب :«بَابُ مَا يَقُولُ إِذَا خَدِرَتْ رِجْلُهُ»، با چهار سند ذکر نموده است:

1) در روایت اول وی این روایت را از طریق«ابوشعبه» روایت نموده: «حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْأَنْمَاطِيُّ، وَعَمْرُو بْنُ الْجُنَيْدِ بْنِ عِيسَى، قَالَا: ثنا مُحَمَّدُ بْنُ خِدَاشٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بْنُ عَيَّاشٍ، ثنا أَبُو إِسْحَاقَ السَّبِيعِيُّ، عَنْ أَبِي شُعْبَةَ، قَالَ: كُنْتُ أَمْشِي مَعَ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، فَخَدِرَتْ رِجْلُهُ، فَجَلَسَ، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: اذْكُرْ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْكَ. فَقَالَ: «يَا مُحَمَّدَاهُ فَقَامَ فَمَشَى»؛[1]این شعبه روایت می کند: من به همراه عبدالله بن عمر حرکت می کردم که در اثنای مسیر پای ابن عمر بی حس گردید؛ لذا وی بر زمین نشست. شخصی به وی گفت:(برای رهایی از این مشکل) محبوبترین شخص در نزد خود را یاد نما که ابن عمر در این حال گفت: یا محمداه! که بعد از این گفتار وی(بهبود یافت و) برخواست و به حرکت خویش ادامه داد.

2) در روایت دیگری«ابن السنی»، این روایت را از طریق«عبدالرحمن بن سعد» روایت نموده است: «أَخْبَرَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الصُّوفِيُّ، حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْجَعْدِ، ثنا زُهَيْرٌ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: «كُنْتُ عِنْدَ ابْنِ عُمَرَ، فَخَدِرَتْ رِجْلُهُ، فَقُلْتُ: يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ، مَا لِرِجْلِكَ؟ قَالَ: اجْتَمَعَ عَصَبُهَا مِنْ هَاهُنَا. قُلْتُ: ادْعُ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْكَ. فَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ. فَانْبَسَطَتْ »؛[2] عبدالرحمن می گوید که من در نزد عبدالله بن عمر بودم که پای وی گرفت و بی حس گردید. به وی گفتم ای ابا عبدالرحمن پایت چه شده است؟(چه آسیبی به آن رسیده). گفت: عصبهای پایم از اینجا گرفته است. به وی گفتم: محبوبترین شخص در نزد خویش را بخوان. پس وی گفت: یا محمد! که بعد از آن بهبود ی خویش را یافت.

آنچه در این خبر محل احتجاج می باشد آن است که ابن عمر به پیامبر صلی الله علیه وآله استغاثة نموده و برای برطرف شدن بیماریش به آن حضرت متوسل شده است و آن حضرت را یاد نموده و صدا زده است. که وقوع چنین امری در میان تابعین(که مختص به این مورد نیز نمی باشد) بیانگر آن است که این افراد در بحث توسل هیچ گونه فرقی میان حیات مادی و برزخی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله قائل نبوده اند؛ واین در حالی است که وهابیت به شدت با چنین امری مخالف می باشند.

بنابراین نکته ی مهم در این خبر و نقل آن تا قرن چهارم آن است که چنین توسلاتی در آن زمان امری رایج بوده؛ و تا زمان این تیمیه کسی شبهه ی شرک را بیان ننموده است؛ همچنان که سبکی عالم بزرگ اهل سنت که معاصر ابن تیمیه بوده در کتاب «شفاءالسقام فی زیارت خیر الانام»می نویسد:

«بدان که جواز توسل و درخواست شفاعت از رسول اكرم صلى الله عليه وآله براى هر مسلمانى، روشن و واضح است و عمل پيامبران و سيره صالحان گذشته و علما و دانشمندان حتى عوام بر او گواهى مى‏دهد. هيچ شخص دين‏دارى اين كار را انكار نكرده و در هيچ زمان اين سخن باطل به گوش نرسيده است تا اين كه ابن تيميّه با سخنان باطل خود، قضيّه را بر افراد ضعيف و نادان مشتبه كرد و بدعتى را پايه‏گذارى كرد كه در هيچ عصرى سابقه نداشته است».[3]

3) در روایت دیگری «ابن السنی»، از طریق ابن عباس روایت می کند:«حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عِيسَى أَبُو أَحْمَدَ، ثنا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ رَوْحٍ، ثنا سَلَّامُ بْنُ سُلَيْمَانَ، ثنا غِيَاثُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ بْنِ خَيْثَمٍ، عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: خَدِرَتْ رِجْلُ رَجُلٍ عِنْدَ ابْنِ عَبَّاسٍ، فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ:« اذْكُرْ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْكَ. فَقَالَ: مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ. فَذَهَبَ خَدَرَهُ».[4]پای شخصی که در نزد ابن عباس بود گرفت و بی حس شد. ابن عباس به وی گفت: محبوبترین شخص در نزد خود را یاد نما. وی گفت: محمد صلی الله علیه وآله و سلم. که بااین یاد مشکلش برطرف گردید.



در این روایت نیز یاد و ذکرآن حضرت موجب بهبودی شخص گردیده؛ و این در حالی است که چنین امری باز در منطق وهابیت شرک تلقی می گردد. و در نظر ما این ماجرا و توجه قلبی به حضرت و به زبان آوردن نام ایشان مرتبه اش از استغاثه به ایشان بالاتر است و این نشانگر احاطه ی علمی آنحضرت بعداز وفاتشان می باشد.

4) در روایت دیگری«ابن السنی»، ابن حنش روایت می کند: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْذَعِيُّ، ثنا حَاجِبُ بْنُ سُلَيْمَانَ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ مُصْعَبٍ، ثنا إِسْرَائِيلُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ حَنَشٍ، قَالَ: كُنَّا عِنْدَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، فَخَدِرَتْ رِجْلُهُ، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ:« اذْكُرْ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْكَ. فَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ. قَالَ: فَقَامَ فَكَأَنَّمَا نَشِطَ مِنْ عِقَالٍ»؛[5]ما در نزد عبدالله بن عمر بودیم که پاهای وی بی حس گردید و قدرت بر راه رفتن را از دست داد. شخصی به وی گفت: محبوب ترین شخص در نزد خود را یاد کن. عبدالله بن عمر گفت: یا محمد! صلی الله علیه وآله . راوی می گوید عبدالله بعد از این گفتار بهبودی خویش را بدست آورد گویی که از بند آزاد شده باشد.

این چهار روایت که دارای مضمون واحدی می باشند؛ همگی مرتبط به بحث توسل و توجه به مقام ولایت رسول مکرم اسلام صلی الله علیه وآله می باشد که«ابن السنی»، در کتاب خویش آنرا روایت نموده است.

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی