چرا قرآن کریم بصورت مطلق دعوت به خیر، معروف، احسان و بر کرده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چرا قرآن کریم بصورت مطلق دعوت به خیر، معروف، احسان و بر کرده است؟

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

دعوت به مطلقِ «خير» و «معروف»

به سبب فطرى و بديهى بودنِ معانىِ «خير» ، «معروف» ، «بِر» و «احسان» ، قرآن كريم، مردم را به طور مطلق (بدون قيد و شرط) ، به اين مفاهيم دعوت مى كند:

«وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ [۱] » ؛

بايد گروهى از شما باشند كه به خير ، فرا بخوانند و امر به معروف و نهى از منكر كنند؛ و آنان همان رستگاران اند.

بر اساس اين آيه شريف ، خداوند متعال فرمان داده كه در ميان مسلمانان ، بايد همواره گروهى باشند كه مردم را به مطلقِ «خير» و انواع نيكى و نيكوكارى فرا بخوانند و آنان را به پايبندى به مطلقِ «معروف (امور شناخته شده)» وادار نمايند و از مطلقِ «شر» و انواع بدى ها و گناهان و مطلقِ «منكَر (امور ناشناخته)» باز دارند .

نكته شايان توجّه ، اين است كه قرآن كريم ، «خير» و انواع خوبى را «معروف (شناخته شده)» ناميده و در مقابل، بدى ها و گناهان را «منكَر (ناشناخته)» نام نهاده است ؛ گويا ، اشاره به اين مطلب است كه فطرت سالم انسانى، با «خير و نيكى» مأنوس ، و با «شر و بدى» ، بيگانه است. [۲]

نكته ديگر ، اين است كه تمام پايه هاى اعتقادى و برنامه هاى اخلاقى و عملى اسلام ، در چارچوب «خير» و «معروف» سامان يافته و تمام امورى كه اسلام با آن مخالفت كرده ، در چارچوبِ «شر» و «منكَر» قرار دارند. از اين رو ، كوتاه ترين سخن در شناساندن اسلام ، اين است كه: اسلام ، يعنى دعوت به نيكى ها و بازداشتن از بدى ها .

دعوت به مطلقِ «احسان»

كلمه «احسان» نيز در نگرش قرآنى و حديثى ، چنان معناى گسترده اى دارد كه تا فراگيرى تمام معناى خير ، امتداد مى يابد. [۳] اسلام ، جامعه انسانى را به مطلق نيكوكارى ها دعوت كرده است:

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الاْءِحْسَـنِ [۴] » ؛

خداوند ، به دادگرى و نيكوكارى ، فرمان مى دهد .

از نگاه امام على عليه السلام، هر كارى كه «معروف» خوانده مى شود ، «احسان» نيز گفته مى شود :

كُلُّ مَعرُوفٍ إحسانٌ؛ [۵]

هر معروفى ، احسان است .

دعوت به مطلقِ «بِر»

واژه «بِرّ» [۶] همانند واژه هاى: «خير» و «معروف» ، از نگاه قرآن و احاديث ، به همه عقايد ، اخلاق و اعمال نيك و شايسته گفته مى شود. [۷] همچنان كه قرآن به نيكى و يارى بر نيكوكارى فرا مى خواند ، از «اثم (گناه)» برحذر مى دارد:

« وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الاْءِثْمِ وَالْعُدْوَ نِ [۸] » ؛

يكديگر را در نيكى و پروا ، يارى كنيد و يكديگر را در گناه و تجاوز ، يارى نكنيد .