امام زمان یعنی چه؟ | کتابخانه مجازی الفبا

امام زمان يعني چه؟

کلمه «امام» يعني پيشوا، کلمه «پيشوا» در فارسي، درست ترجمه تحت اللفظي کلمه «امام» است در عربي.
خود کلمه امام يا پيشوا مفهوم مقدسي ندارد. پيشوا يعني کسي که پيشرو است و عده اي تابع و پيرو او هستند اعم از آن که پيشوا عادل و هدايت کننده و راه يافته باشد، يا باطل و ستمگر و گمراه باشد.[1]
قرآن کريم هم کلمه امام را در هر دو مورد به کار برده است. در يک جا مي فرمايد: «و جعلناهم ائمة يهدون بامرنا».[2] ما آنها را پيشوايان قرار داديم که هدايت به امر ما مي کنند. و در جاي ديگر مي فرمايد: «ائمة يدعون الي النار».[3] اماماني که به سوي آتش دعوت مي کنند. بنابراين امام از جهت لفظ از حيث لغت به معناي پيشوا و رهبر است اعم از اينکه پيشواي حق باشد يا رهبر باطل، و امام زمان يعني پيشواي زمان خودش و رهبر جامعه و مردم عصرش.
اما امام از نظر اصطلاح، و امام زمان از منظر عرف مسلمانان و به ويژه شيعيان، مفهوم بسي گسترده تر بوده و داراي حدود بيشتر از آنچه که در لغت گفته مي شود مي باشد و شايد تعريف جامع و کاملي که اصطلاحا مي توان از امام کرد اين است که امام پيشوايي است که داراي: «... ولايتي است الهي بر مردم از جانب پروردگار متعال که جامع تمام شئون دين و دنيا است همراه با علم و دانش به تمام احکام الهي و تفسير آن، اضافه بر آن امام مسئول تربيت ظاهري و باطني انسان ها است، همراه با عصمت از خطا و گناهان به تأييد الهي».[4]
بر اساس اين تعريف امام زمان يعني کسي که به غير از نبوت، در جميع شئون ديگر جانشين پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي باشد يعني هم رهبري سياسي اجتماع را بر عهده دارد و هم داراي مقام مرجعيت ديني جامعه است و هم ولايت الهي در دو بعد تکوين و تشريع بر جهان دارد. و امام زمان يعني پيشواي هر عصر و زمان که داراي اين اوصاف و ويژگي ها باشد و واجد چنين خصوصيات و امتيازات است، اگر چه ممکن است در ظاهر و بخاطر موانعي در برخي از اعصار مانند زمان غيبت بعضي از اين شئون فعليت و تحقق ظاهري نداشته باشد. اما شخصيت و کسي که داراي چنين ويژگي ها و استعداد و منصبي است، امام زمان محسوب مي شود. و در عصر حاضر «امام زمان» بر حضرت مهدي فرزند امام حسن عسکري ـ عليه السلام ـ اطلاق مي شود که در سال 255ق در سامرا متولد شده و در سال 260ق از انظار مردم غائب گرديد و روزي به اراده خداوند جهت اقامه عدل و قسط ظهور خواهد نمود.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)