آیا کسی که از دیگران بهتر می تواند کارهایی که موجب نزدیک شدن ظهور می شود را انجام دهد حق دارد برای انجام دادن این کارها از حق همسر و فرزندان کم بگذارد یا نه؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا كسي كه از ديگران بهتر مي تواند كارهايي كه موجب نزديك شدن ظهور مي شود را انجام دهد حق دارد براي انجام دادن اين كارها از حق همسر و فرزندان كم بگذارد يا نه؟

به طور كلّي انسان، موجودي است كه سرشتي معتدل دارد از اين رو هر كس بخواهد به خوش بختي واقعي برسد بايد در جادة اعتدال حركت كند و به عبارت ديگر چنان زندگي كند كه در پندار، گفتار و رفتارش كم نگذارد و زياده روي هم نكند. انسان وقتي مي تواند اين گونه باشد كه در پرتو خرد و وحي تمام جوانب انديشة درست و عمل شايسته را در عرصه هاي گوناگون زندگي اش بيابد و در غير اين صورت در بيابان تاريك ناداني، ميان سنگلاخ هاي افراط و تفريط سرگردان مي شود چنان كه امام علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: لا تري الجاهل الاّ مٌفرِطا او مٌفرّطا يعني نادان را نمي بيني مگر آن كه يا زياده رو يا كندرو است.[1]
به يقين، انجام دادن هر كاري كه موجب نزديك شدن ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ شود عبادتي ارزنده به شمار مي آيد با وجود اين در كارهاي مقدس و عبادي نيز نبايد! افراط و تفريط كرد و گرنه چه بسا انسان با انجام دادن برخي كارها كه به پندارش عبادت است گناه كند. اين موضوع را با يادآوري چند مسأله, بيشتر توضيح مي دهيم.
1. در كارهايي كه براي تعجيل در ظهور حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ انجام مي دهيم بايد اهمّ و مهم كنيم يعني اول آنچه را آن حضرت بيشتر دوست دارد انجام دهيم به يقين او انتظار دارد ما از گناهان بپرهيزيم و هنگام عمل كردن به مسائل ديني و در مرتبه نخست به انجام واجبات وترك محرمات بپردازيم، سپس به مستحبّات وترك مكروهات رو آوريم.
بنابراين هر چند ممكن است براي برخي اعمال كه موجب نزديك شدن ظهور امام عصر ـ عليه السلام ـ است پاداش فراواني ذكر شده باشد اما بايد بسنجيم آن كار به لحاظ تكليف شرعي چه اندازه اهميت دارد، آيا از واجبات است يا مستحبّات؟ و چنانچه از مستحبات به شمار مي آيد آيا انجام دادنش موجب از بين رفتن تكليف واجبي وارتكاب حرام است يا خير؟ بزرگ ترين فايدة اين محاسبه آن است كه انسان در انجام دادن اين كارها و مانند آن به افراط و تفريط گرفتار نمي شود و اهم را فداي مهم و به عبارت ديگر واجب را فداي مستحب نمي كند. چنان كه حضرت علي ـ عليه السلام ـ در اين باره مي فرمايد: هرگاه انجام دادن مستحبات به واجبات زيان برساند بايد آن ها را ترك كرد.[2]
2. لزوماً اين گونه نيست كه هرگاه بخواهيم كار خيري انجام دهيم، عمل خير ديگري را ترك كنيم يا وقتي مي توانيم به كار مهم تري بپردازيم، مسألة مهمي را فراموش كنيم زيرا در موارد بسياري مي توانيم با برنامه ريزي دقيق و ايجاد نظم و انضباط در كارها، هر يك از اهم و مهم ها يا واجبات و مستحبات را در جاي خود و فرصت مناسب انجام دهيم. مثلاً مي توانيم به گونه اي باشيم كه هم وظايف شرعي و اخلاقي مان را نسبت به همسر و فرزندان مان انجام دهيم و هم به برنامه هاي معنوي مانند تلاش براي تعجيل در فرج آقا امام زمان ـ عليه السلام ـ برسيم. حتي مي توانيم ديگران به ويژه اهل خانواده مان را در انجام دادن اين گونه كارها با خودمان همراه كنيم.
3. چنانچه كسي در مواردي احساس كند قادر است كارهايي را كه در نزديك شدن ظهور حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ اثر دارد بهتر از ديگران انجام دهد ولي در آن چاره اي ندارد جز اين كه حقوق همسر و فرزندانش را ناديده بگيرد يا كم بگذارد در اين صورت بايد به قاعدة اهمّ و مهم عمل كند. يعني اگر انجام دادن آن كار مستلزم اين است كه حق يا حقوق واجبي از همسر و فرزندانش پاي مال شود در اين صورت پرداختن به چنين كاري نه فقط فضيلت ندارد كه گناه نيز به شمار مي آيد مثلاً اگر خانمي بخواهد صبح جمعه به مراسم دعاي ندبه كه مستحب است از منزل بيرون برود ولي شوهرش به عللي به او اجازه ندهد و از او بخواهد در خانه بماند در اين فرض فرمان برداري از شوهر يعني رعايت كردن حق او مهم تر از شركت كردن در مراسم دعاي ندبه است. پس اين خانم نبايد به بهانة ارتباط معنوي داشتن با امام زمان ـ عليه السلام ـ حق واجب شوهرش را از بين ببرد زيرا در غير اين صورت كارش نه تنها ثواب ندارد بلكه معصيت خداوند به شمار مي آيد و در تعجيل فرج حضرت قائم ـ عليه السلام ـ نيز بي اثر است و اين مسأله دربارة رعايت كردن حق واجب زن نيز صادق است. زيرا چنان كه بيان شد آن حضرت از همة ما انتظار دارد گناه نكنيم و تا مي توانيم در طريق خير و ثواب گام برداريم. ممكن است پرسيده شود آيا اين موضوع دربارة وظايف اخلاقي زن و شوهر نسبت به يكديگر و فرزندان شان نيز صدق مي كند يا خير؟
در پاسخ مي توان گفت، انجام دادن وظايف اخلاقي در محيط خانواده موجب تحكيم روابط سالم و صميمانة اعضاي آن با يكديگر مي شود. بنابراين والدين و فرزندان شان بايد هر چه بيشتر بكوشند علاوه بر انجام دادن وظايف شرعي شان نسبت به همديگر، فضاي خانواده را از عطر رفتارهاي اخلاقي الهي پر كنند و به اين بهانه كه برخي كارهاي اخلاقي شرعاً واجب نيست نبايد كانون خانواده را به محيطي بي روح و نشاط مبدّل سازند آري! چه بسا پرداختن به مسائلي كه در تعجيل فرج حضرت حجت ـ عليه السلام ـ اثر دارد، موجب شود كسي از انجام دادن برخي وظايف عرفي يا اخلاقي نسبت به همسر و فرزندانش باز بماند اما بايد سنجيد تأثير اين موضوع در روابط خانوادگي چگونه است؟ به يقين نمي توان در اين باره داوري يكساني داشت زيرا در برخي خانواده ها، روح گذشت، فداكاري و همكاري با يكديگر حاكم است در اين صورت راه مشاركت در برنامه هاي مذهبي و از جمله ارتباط معنوي با امام زمان ـ عليه السلام ـ براي اعضاي آن هموار است اما در خانواده اي ديگر، به عللي ممكن است رعايت نكردن وظايف عرفي يا اخلاقي، در روابط اعضاي آن مشكلاتي به وجود آوَرَد و ادامة آن موجب از هم پاشيدگي كانون خانواده شود در اين صورت، عاقلانه آن است كه انسان در چنين خانواده اي بكوشد فرهنگ همدلي و همكاري بيشتر را ميان اعضاي آن نهادينه كند و چنان نباشد كه براي رسيدن به برخي فضيلت هاي معنوي، به وظايف اخلاقي يا عرفي اي كه در منزل دارد پشت پا بزند و روابط اعضاي خانواده را به سردي بكشاند.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)