طبق آیات قرآنی و روایات اسلامی، امت مسلمان شیعه باید منتظر آخرین سفیر الهی باشد. آیا ظهور ولی خدا در اجتماعی غیر از این جامعه امروزی محقق می‌گردد و آیا ادامه همین دوران ما را به عصر ظهور نزدیک می‌سازد. اگر چنین است وظیفة زنان مسلمان در این عصر پرتلاطم چیست؟ انزوا، عدم تحصیل، عدم حضور اجتماعی، زن مرضی امام زمان (عج) چگونه باید باشند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

طبق آيات قرآني و روايات اسلامي، امت مسلمان شيعه بايد منتظر آخرين سفير الهي باشد. آيا ظهور ولي خدا در اجتماعي غير از اين جامعه امروزي محقق مي‎گردد و آيا ادامه همين دوران ما را به عصر ظهور نزديك مي‎سازد. اگر چنين است وظيفة زنان مسلمان در اين عصر پرتلاطم چيست؟ انزوا، عدم تحصيل، عدم حضور اجتماعي، زن مرضي امام زمان (عج) چگونه بايد باشند؟

پرسش فوق از دو قسمت مجزّا تشكيل شده كه به صورت جداگانه به هر يك از آنها پاسخ داده مي‌شود:
سؤال اول: آيا ظهور ولي خدا در اجتماعي غير از اين جامعه امروزي محقق مي‎گردد و يا ادامه همين دوران ما را به عصر ظهور نزديك مي‎سازد؟
در جواب اين سؤال بايد گفت: تعيين وقت دقيق براي ظهور امكان ندارد و حتّي ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ وقت دقيقي براي ظهور تعيين نكرده‎اند و فرموده‎اند كساني كه وقت دقيق براي ظهور معين مي‎كنند، دروغگو هستند.
«فضيل بن يسار از امام باقر ـ عليه السّلام ـ » نقل مي‌كند كه عرض كردم: براي اين امر (ظهور قائم (عج) ) وقت مشخصي است. امام ـ عليه السّلام ـ سه بار فرمود: تعيين كنندگان وقت دروغگويند،[1] امّا بايد توجّه داشت كه عدم تعيين وقت دقيق به معناي نبود علائم ظهور، نيست چون از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ روايات متعددي دربارة علائم ظهور نقل شده كه به صورت كلّي زمان ظهور را به ما نشان مي‎دهند و به دو دسته اصلي تقسيم مي‎شوند.
الف- علائم عمومي ظهور
در برخي از روايات ائمه معصومين به علائم كلّي ظهور اشاره شده كه عام بوده و حادثه يا شخص خاصي را در برنمي‎گيرد كه در ذيل به يك نمونه اشاره مي‌شود:
«قال الصادق ـ عليه السّلام ـ : القائم منّا منصورٌ‌ بالرعب الي ان قال قيل ياابن رسول الله متي يخرج قائمكم قال اذا تشبّه الرجال بالنساء و النساء بالرجال و اكتفي الرجال بالرجال و النساء بالنساء و ركب ذوات الفروج السروج و قبلت شهادة الزور و ردّت شهادة العدل و استخف الناس بالدماء و ارتكاب الزني و اكل الربا والرشا و استيلاء الاشرار علي الابرار، الخبر.»[2] امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «قائم (عج) از ما اهل‌بيت ـ عليهم السلام ـ است و با رعب ياري مي‌شود راوي مي‌گويد: به امام عرض شد: اي فرزند رسول خدا چه زماني قائم ـ عليه السّلام ـ ظهور مي‎كند؟ امام ـ عليه السّلام ـ فرمود: هرگاه مردان خود را شبيه به زنان و زنان خودرا شبيه مردان کنند. مردها به مردها و زن‎ها به زن‎ها اكتفاء كنند. زنان سوار بر زين‎ها شوند. شهادت دروغ و برخلاف واقع را بپذيرند. گواهي مردان عادل را رد كنند. قتل و خونريزي در ميان مردم كوچك شمرده شود. مردم مرتكب زنا و گرفتن ربا و رشوه شوند و افراد شرور بر مردم خوب استيلاء يابند.[3]
ب- علائم خاص ظهور
برخي ديگر از روايات به حوادث مشخص و افراد مشخصي اشاره كرده‎اند كه نزديك به زمان ظهور اتفاق افتاده يا موجب ايجاد حادثه‎اي خواهند شد و ظهور امام زمان (عج) درست بعد از وقوع اين علائم خاص، اتفاق خواهد افتاد. ما در ذيل به ذكر يك روايت كه در آن به اين علائم خاص اشاره شده اكتفا مي‎كنيم.
«ابوبصير مي‌گويد: به امام صادق ـ عليه السّلام ـ گفتم: فدايت شوم خروج قائم ـ عليه السّلام ـ كي خواهد بود؟ حضرت فرمود: اي ابامحمد ما اهل‌بيت وقتي را تعيين نمي‎كنيم؛ زيرا حضرت محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرموده است: وقت تعيين كنندگان، دروغ مي‎گويند. اي ابامحمد همانا كه پيشاپيش اين كار پنج نشانه هست نخستين آنها ندايي است در ماه رمضان و دوّم خروج سفياني و سوّم خروج خراساني، چهارم كشته شدن نفس زكيه، پنجم فر رفتن زمين در بيداء...»[4]
طبق رواياتي كه علائم ظهور عام و خاص را ذكر كرده هرگاه اين علائم واقع شوند، ظهور امام زمان (عج) نيز تحقق خواهد يافت و شايد بتوان ادعا كرد كه در جامعة جهاني امروز بسياري از علائم عام از قبيل، اكل ربا، اكل رشوه، استيلاء اشرار بر خوبان و... تحقق يافته و ان‎شاءالله بعد از تحقق علائم خاص، امام مهدي (عج) ظهورخواهند كرد. بنابراين اميدواريم كه ادامه همين دوران عصر ظهور باشد.
سؤال دوّم: وظيفة زنان مسلمان در عصر پرتلاطم چيست، انزوا، عدم تحصيل عدم حضور اجتماعي و زن مرضي امام زمان (عج) چگونه بايد باشد؟
در جواب اين سؤال بايد گفت كه اوّلاً بايد بدانيم كه ما در زماني زندگي مي‎كنيم كه اگر به احكام اسلامي عمل كنيم مي‎توانيم به درجات بالاي ايمان برسيم چنان كه امام سجاد ـ عليه السّلام ـ در فضيلت عصر غيبت مي‌فرمايد: «اهل زمان غيبت امام مهدي (عج) كه قائل به امامت امام مهدي ـ عليه السّلام ـ هستند و منتظر ظهور آن حضرت مي‎باشند، بهترين اهل زمان‎ها هستند؛ چون كه خداوند به آنها چنان عقل، فهم و معرفتي عطاء مي‎كند كه به وسيلة آن زمان غيبت امام، هم چون زمان حضور مي‌شود و خداوند آنان را مانند مجاهديني قرار مي‎دهد كه در ركاب رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ با شمشير مي‎جنگيدند. آنان مخلصين واقعي و شيعيان راستين ما هستند كه مردم را به دين خدا در نهان و آشكار، دعوت مي‎كنند.»[5]
ثانياً: ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ براي دورة غيبت وظايفي تعيين كرده‎اند و در اين مورد بين مرد و زن هيچ فرقي وجود ندارد.
«شخصي از امام صادق ـ عليه السّلام ـ پرسيد: در دوره غيبت چه كنيم؟ امام ـ عليه السّلام ـ فرمود: «اذا كان ذالك فتمسكوا بالامر الاولي حتّي يتبيّن لكم الآخر.»[6] يعني وقتي دوره غيبت شد به احكام اسلامي كه از ما رسيده تمسك كنيد تا هنگام ظهور فرا رسد. و امام محمدباقر(ع) مي فرمايد: « تقوي داشته باشيد و بار سنگين انتظار را به كمك ورع و پارسايي به منزل رسانيد، و با كوشش بسيار در عبادت و اطاعت خدا...» [7] و امام صادق(ع) مي فرمايد: «هر كس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد، بايد چشم به راه باشد و پارسايي پيش گيرد و كردار با ورع داشته باشد»[8]
بنابراين، هرچند دوره غيبت دوره دوري امت از امام زمان‎شان است، ولي اگر به دستورات ائمه ـ عليهم السلام ـ كه در مورد اين دوره فرموده‎اند، عمل كنيم مي‎توانيم به بالاترين درجات ايمان دست يابيم و همان گونه كه مي‎دانيم در احكام اسلامي هيچ گاه حكم به انزوا، عدم تحصيل و عدم دخالت در امور اجتماعي داده نشده است.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در مورد تحصيل علم مي‌فرمايد: «طلب العلم فريضة علی كل مسلم و مسلمة فاطلبوه في مظانّه ...»[9] طلب علم بر هر مرد مسلمان و زن مسلمان واجب است آن را بياموزيد از مظانش و ياد بگيريد از اهلش.
بنابراين طلب علم واجب است ولي اين نكته نيز لازم است كه بدانيم پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: علم را از اهلش ياد بگيريد و وجوب طلب علم به معني زيرپا گذاشتن ساير شعائر اسلامي نيست. به عنوان مثال هم چنان كه سفارش اسلام به حفظ حجاب به معني منع از تحصيل علم نيست، امر به تحصيل علم نيز به معني كنار گذاشتن حجاب نيست.
همچنين زن مي تواند اجتماعي باشد و به فعاليت اجتماعي بپردازد در عين حال به وظيفه شرعي و ديني خود و حفظ حرمت خويش عمل كند و تقواي الهي را پيشه كند در زمان پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ زنان در امور اجتماعي شركت مي‎كردند، ولي اين شركت مستلزم زيرپا گذاشتن احكام اسلامي نبود. و هم چنين در زمان ظهور امام زمان (عج) زنان نيز در ميان سپاهيان امام زمان (عج) حضوري فعال خواهند داشت بدون اين‌كه از احكام اسلامي عدول كرده خود را شبيه مردان كنند!
مفضل بن عمر مي‌گويد: امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «همراه حضرت قائم (عج) سيزده زن هستند، عرض كردم آنان چه مي‎كنند و چه نقشي خواهند داشت؟ امام ـ عليه السّلام ـ فرمود: زخمي ها را مداوا مي‎كنند و از بيماران پرستاري مي‎نمايند، هم چنان كه همراه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بودند. گفتم: آن سيزده نفر را نام ببريد؟
فرمود: قنوا دختر رشيد، ام ايمن، حبابه والبيه، سميه مادر عمار ياسر، زبيده، ام خالد احمسيه، ام سعيد حنفيه، صيانه ماشطه، ام خالد جهنيه...»[10]
بنابراين مي‎توان گفت زن مرضي و مورد رضايت امام زمان ـ عليه السّلام ـ همان زني است كه احكام اسلامي را رعايت كرده و از آنها تخطي نكند و از افراط و تفريط دوري كرده زنان مورد اشاره در حديث بالا را الگوي خود قرار دهد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)