آیا قاتل حضرت علی ـ علیه السلام ـ که در این دنیا قصاص شده است، در آن جهان نیز به عذاب دوزخ معذّب می باشد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا قاتل حضرت علي ـ عليه السلام ـ كه در اين دنيا قصاص شده است، در آن جهان نيز به عذاب دوزخ معذّب مي باشد؟

اولا؛ً از آنجا كه دين مبين اسلام براي رشد و تعالي و هدايت بشر، در اين دنيا تشريع شده است و از آنجا كه جايگاه عمل به احكام ديني آن، در همين دنيا بوده و آخرت جاي برداشت اعمال نيك و بد است، از اين روي تنها آخرت جايگاه بازيابي و نتيجه اعمال مي باشد. با اين بيان حساب و كتاب آخرت گرچه انعكاس اعمال و رفتار در دنيا مي باشد و لكن هندسة وجودي آن مجزّاي از دنيا و احكام آن نيز مخصوص و منطبق با آن جهان است. البته آنچه در همين دنيا از عملكرد انسان عايد او مي شود آثار آن اعمال است و نه نتيجة آن. زيرا نتيجة اعمال تنها در آخرت به نمايش گذاشته مي شود. مثلاً اقامة نماز يك اثر دارد و يك نتيجه، اثر آن در اين دنيا دوري از بديها و زشتيها است.[1] و نتيجة نيك آن به آخرت حواله شده است. با اين مقدمه، عمل شرّي همچون قتل عمدي نفس، در دين اسلام يك اثر دارد و يك نتيجه، اثر وضعي اين عمل شوم به حكم قرآن[2] قصاص مي باشد كه جزاء دنيوي نام دارد و نتيجه و جزاي اخروي آن نيز بي شك دوزخ خواهد بود.[3]
ثانياً؛ فلسفة وجودي قصاص در اين دنيا، تنبّه بشر و خوف ايشان از قتل و كشتار و جرم و جنايات است به عبارت ديگر تشريع قصاص يك اثر تربيتي براي بشر به ارمغان آورده كه آن سد باب فساد جان است.[4] قرآن به قصاص نگاه زيبايي داشته و مي فرمايد: حيات جامعه در گرو قصاص است «لكم في القصاص حياة يا اولي الألباب»[5] زيرا با اجراي حكم قصاص، ترور و آدم كشي كنترل، و مهر عمومي و نيز رحمت عامة الهي براي بشر، نمايان مي شود. با توجه به همين رويكرد بود كه امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ به علت عدم مساعدت جوّ اجتماعي و سياسي آن روز و با وجود توطئه هاي معاويه و تمرّد اهالي كوفه از ادامة جنگ و اضطراب و تشويش دولت و حكومت اسلام، به رغم ميل باطني اميرالمؤمنين علي ـ عليه السلام ـ به عفو ابن ملجم مرادي، به مصلحت عامّة مسلمين قصاص را مقدم بر عفو دانست.[6] گرچه امام علي ـ عليه السلام ـ شخصاً به دليل كرامت نفس والاي خود اظهار عفو كرده است.[7]
ولكن بعد از شهادت حضرت، بنابر تشخيص و مصالح عمومي امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ به عنوان امام حيّ و وليّ امر صلاح جامعة مسلمين را به قصاص دانست.
ترحم بر پلنگ تيز دندان
ستمكاري بود بر گوسفندان
ثالثاً؛ بنا بر نقل[8] بعد از شهادت امام علي ـ عليه السلام ـ حضرت امام حسن ـ عليه السلام ـ در خطبه اي خطاب به مردم بيان فرموده و بعد از آن، بي درنگ به سراغ ابن ملجم مرادي رفته و به او مي گويد: اي ابن ملجم! چه كسي تو را به چنين كاري وادار نمود؟ ابن ملجم گفت: عهدي كه با خدا بسته بودم، انجام دادم و حال اگر اجازه بدهي به شام رفته و معاويه را نيز مي كشم؛ آنگاه به نزد تو آمده تا اگر خواهي مرا قصاص و يا عفو نما، حضرت در جواب او فرمودند: سوگند به خداوند كه هيچ مهلت براي تو وجود ندارد تا به دوزخ واصل شوي! در اين حال او را فقط با يك ضربة شمشير قصاص نمود.[9]
رابعاً؛ قاتل امام علي ـ عليه السلام ـ بر طبق روايات[10] جزو اشقياء بوده و انسان شقي، به حكم قرآن[11] مخلّد در جهنّم خواهد بود.[12]
خامساً؛ درخواست و تشويق به لعن و نفرين بر قاتل امام علي ـ عليه السلام ـ[13] حاكي از عذاب اخروي اوست چه اينكه اگر با اجراي حكم قصاص ابن ملجم عذاب آخرت براي او وجود نمي داشت، سفارش به لعن، لغو و بيهوده، به شمار مي رفت. در حالي كه لعن فرستادن نه تنها فرع بر عذاب آخرت است بلكه لازمة لعن نمودن، وجود عذاب براي ملعون است.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)