چگونه است که تیری را در حال نماز از پای حضرت علی ـ علیه السّلام ـ در می آورند و متوجه نمی شود اما در حال نماز فقیری به مسجد می آید و حضرت متوجه او می شوند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه است كه تيري را در حال نماز از پاي حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در مي آورند و متوجه نمي شود اما در حال نماز فقيري به مسجد مي آيد و حضرت متوجه او مي شوند؟

يكي از بهترين گونه هاي عبادت پروردگار عالم نماز است و در نماز است كه انسان به خداوند متعال نزديك شده و خود را در محضر خدا مي بيند، با او حرف زده و راز و نياز مي كند. و در اين عبادت بود كه ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ به طور كلي از اين عالم بريده و به خدا و عالم ملكوت پيوند مي خوردند لذا در مورد حالات ائمه هنگام نماز حكايات بسياري نقل شده است كه امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ به كلي از اين دنيا غافل مي شده اند و چنان كه گويي در اين عالم مادي نيستند از جمله در حالات نماز حضرت اميرالمؤمنين آمده است كه در ليلة الهرير در جنگ صفين حضرت نماز مي خواند در حالي که تير از راست و چپ او مي گذشت و بر زمين مي آمد و ابداً در ساحت وجود آن حضرت تزلزلي نبود و به نماز خود مشغول بود و وقتي تيري به پاي مباركش رفته بود خواستند آن را بيرون آورند به طوري كه درد آن بر آن جناب اثر نكند صبر كردند تا مشغول نماز شد آنگاه بيرون آوردند چرا كه آن وقت، توجه كلي آن جناب به جانب حق تعالي بود و ابداً به غير او التفاتي نداشت.[1] بنابراين بايد گفت كه حضرت به هيچ وجه متوجه درآوردن تير از پاي مبارك نشدند، اما دربارة اينكه چطور حضرت در اينجا متوجه نشدند، ولي وقتي سائلي به مسجد آمد و درخواست كمك كرد حضرت متوجه او شدند و انگشتر خود را به فقير بخشيدند. بايد گفت: توجه به فقير در حين نماز توجه به خداست در تفسير نمونه در ردّ‌ اشكال فخر رازي ـ كه توجه به فقير منافات با توجه به خدا دارد ـ آمده است: آنهايي كه اين ايراد را مطرح مي كنند از اين نكته غفلت دارند كه شنيدن صداي سائل و به كمك او پرداختن توجه به خويشتن نيست، بلكه عين توجه به خداست، علي ـ عليه السّلام ـ در حال نماز از خود بيگانه بود نه از خدا و مي دانيم بيگانگي از خلق خدا بيگانگي از خداست.
و به تعبير روشنتر: پرداختن زكات در نماز، انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام يك عمل مباح در ضمن عبادت و باز به تعبير ديگر، آنچه با روح عبادت سازگار نيست، توجه به مسائل مربوط به زندگي مادي و شخصي است و اما آنچه در مسير رضاي خدا است كاملاً با روح عبادت سازگار است و آن را تأييد مي كند، ذكر اين نكته نيز لازم است كه معني غرق شدن در توجه به خدا اين نيست كه انسان بي اختيار احساس خود را از دست بدهد، بلكه با ارادة خويش توجه خود را از آنچه در راه خدا و براي خدا نيست بر مي گيرد.[2]
خارج كردن تير از بدن صرفاً‌ جنبة شخصي و جسمي دارد و از مقام توجه كامل به خداوند و غرق شدن در ذات او دور است، ولي توجه به حال بندة فقير و محرومي كه در مسجد پيغمبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ نالة مظلومانه سر داده و طلب كمك مي كند، يك عمل خدايي و قرب به اوست بنابراين جاي تعجب نيست كه نالة‌سوزان آن فقير محروم و طلب استمداد او در برابر مسلمانان، دلِ آگاه علي ـ عليه السّلام ـ را هنگام نماز متوجه خود سازد و ضمن آن عبادت، عبادت ديگري كه هر دو براي خدا و جلب خشنودي او بوده است، انجام دهد حتي اين عمل به قدري شايسته و ارزنده بود كه آيه اي در شأن اين عمل خوب نازل گرديد.[3]

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)