مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

دستگاه هنجاری اولین ساختار اجتماعی است که توسط بشر ایجاد شده است. ابتدایی ترین دستگاه هنجاری خانواده و بزرگترین آن جامعه است دستگاه هنجاری بر پایه هنجارها و مجوز ها استوار است .در این پایان نامه یکی از توسیع های منطق تکلیف به نام منطق ورودی/خروجی مورد بررسی قرار گرفته است. منطق تکلیف یکی از شاخه های منطق موجهات است که به بررسی گزاره های در باره وظیفه، مجوز و ممنوعیت می پردازد و در سال 1951 توسط فون رایت معرفی گردید. اما از همان ابتدا پارادوکسهای زیادی برای آن به وجود آمد. یکی از این توسیع منطق ورودی/خروجی است با ارائه دو مقاله دیگر این منطق به عنوان توسیعی از منطق تکلیف کامل گردید. در این منطق با استفاده از یک قید در استنتاج ها جلوی تولید پارادوکسها گرفته می شود. در این منطق وظایف را به صورت زوجهای مرتب نشان می دهیم که درایه اول اشاره به وضعیتی است که اتفاق افتاده است و درایه دوم مربوط به وظیفه یا مجوزی است که در آن وضعیت وجود دارد. این منطق قاعده محور بوده و شامل هیچ اصل موضوعی نیست. یکی از دیگر مباحث مطرح در منطق تکلیف موضوع دستگاه های هنجاری است. یک دستگاه هنجاری، دستگاهی که بر اساس وظایف پایه گذاری شده است. مثال بارز این نوع دستگاه ها، حکومت یک کشور می باشد. در هر دستگاه هنجاری هر کسی وظیفه ای بر عهده دارد که باید انجام دهد. برای این دستگاه ها مدل های مختلفی در منطق تکلیف ارائه شده است. یکی از این مدلها بر اساس منطق ورودی/خروجی ارائه شده است. در این مدل هنجارهای اساسی و رویه ای و روابط محسوبی مدل شده است. این مدل سازگار با مباحث علوم کامپیوتر می باشد.

ایده جهانهای ممکن حدود نیم قرن است که مورد توجه قرار گرفته است. کاربرد اصلی و اولیه این ایده، توسط منطقدانان و به منظور طراحی دلالت‏شناسی صوری برای منطق گزاره‏های ضروری و ممکن، با استفاده از مفاهیم و ساختارهای موجود در نظریه مجموعه‏ها، بوده است. این ایده سپس، در شاخه‏های دیگر منطق، مانند منطق تکلیف و منطق شرطی نیز به کار گرفته شد و سودمند واقع شد. «جهانهای ممکن»، به سرعت، در رشته‏های دیگر مانند فلسفه زبان و هنر و حتی هوش مصنوعی، نیز مورد توجه قرار گرفت و پژوهشگران این رشته‏ها ...

در پی توسعه‌ی منطق جدید، «منطق کلاسیک» در مقوله‌هایی چون «ضرورت»، «زمان»، «معرفت»، «تکلیف» و ... گسترش پیدا کرده است. با پرداختن به مقوله‌ی «خواست»، الگو از «منطق‌های نیمه‌کلاسیک» بالاخص «منطق تکلیف» و به کمک «منطق ترجیح»، گسترشی نو از منطق کلاسیک را برساختیم. این گسترش، در حوزه‌های «موجهات نرمال»، «موجهات غیرنرمال»، «محمولات»، «عوامل»، «شرط» و «مقدار خواستن» بسط داده شده است. با تاکید بر تکنیک‌های ریاضی منطق جدید، کمی فلسفیدن و اشاراتی بر روانشناسی به تحلیل مفهوم «خواستن» و تاسیس «منطق‌های خواست» پرداختیم. به علاوه سیستم‌هایی با محوریت مفاهیم «تمایل» و «ترجیح» را معرفی کردیم. و در مورد ارتباط بین «خواستن» و «ترجیح دادن» نیز نظام‌هایی را پیشنهاد دادیم. در میان منطق‌ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم از «منطق موجهات محمولی»، «منطق زمان»، «منطق معرفت»، «منطق تکلیف شرطی»، «منطق ترجیح»، «منطق ترجیح موجهاتی»، «منطق ربط» و «منطق شرطی» استفاده کرده‌ایم. در بیان ساختار معنایی «منطق‌های خواست نرمال» نیز از ایده‌ی «جهان‌های ممکن تکلیفی» در دلالت شناسی کریپکیایی «منطق تکلیف» بهره برده‌ایم.

هر نظریه معنایى جامعى که متکفل تحلیل و تبیین توصیفات معرفه، مانند «نویسنده بوستان» و «رئیس جمهور ایران»، در جمله‏هاى زبان طبیعى است، علاوه بر این که باید بتواند تحلیل معنایى درستى از جمله هایى مانند «نویسنده بوستان شاعر است» و «رئیس جمهور ایران عاقل است» ارائه دهد، باید بتواند به شایستگى نیز از عهده مشکل مربوط به این گونه جمله‏ها، یعنى مشکل جمله‏هاى مشتمل بر توصیفات معدوم، نظیر «پادشاه فرانسه طاس است» و «مربع مستدیر مستدیر است»، بر آید. همچنین علاوه بر این که آن نظریه باید از کفایت لازم براى تبیین و تحلیل توصیفات معرفه، در جمله‏هاى گرایش‏هاى قضیه‏اى، نظیر «حسن اعتقاد دارد که نویسنده بوستان شاعر است» و «درباره رییس جمهور ایران، حسن اعتقاد دارد که او عاقل است»، برخوردار باشد، باید بتواند به نحو رضایت بخشى نیز مشکل مربوط به آنها، یعنى «مشکل جانشینى» عبارات هم ارزش را در آن جمله‏ها نظیر سلسله جمله‏هاى: الف - «حسن اعتقاد دارد نویسنده بوستان شاعر است»، ب - «نویسنده بوستان نویسنده گلستان است»، ج - «حسن اعتقاد دارد نویسنده گلستان شاعر است»، حل نماید. راسل مدعى است، نظریه تسویرى او از توصیفات معرفه کفایت و توانایى لازم را براى تحلیل و تبیین درست همه آن جمله‏ها، و همچنین حل دو مشکل پیرامون آنها، دارا مى‏باشد. در این مقاله خواهیم دید که ادعاى راسل در مورد جمله‏هاى گرایشى و مشکل مربوط به آنها، یعنى «مشکل جانشینى»، ادعایى نادرست است.