مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

پرسش از توسعه، سؤالی با قدمت زمانی بالا ارزیابی می‌شود و به همین دلیل، شاهد تحریر متون بسیاری در این ارتباط هستیم، اما آنچه که پرسش از توسعه را در حال حاضر ضروری و بداعت می‌بخشد، توجه به ابعاد ذهنی و ملاحظات نرم‌افزارانة آن است. رهیافت اجتهادگرای مطرح در این نوشتار با همین رویکرد طرح شده است. نویسنده در نوشتار حاضر رهیافت اجتهادگرا را در باب مسئلة توسعة سیاسی بررسی می‌کند و ضمن اشاره به ریشه‌های فرهنگی- ایدئولوژیک این مقوله در صدد است بنیادهای معرفت‌شناختی آن را بیان کند. مقاله با نشان دادن موضع‌گیریهای ایدئولوژیک نظریه‌های توسعه، تصورات و احکام و روش مطالعات توسعة سیاسی ایران و در نهایت، مفاهیم و متغیرهای شناخت‌شناسی توسعة سیاسی را بررسی می‌کند.

رویکرد معنویت گرا به دین که برخی از روشنفکران ایران با عنوان «پروژه عقلانیت و معنویت» مطرح کرده اند، با گوهر دين دانستن معنويت قصد دارد تعامل دين با دنيای مدرن را سامان بخشد و بين اين دو مهربانی ايجاد کند. تلقی مذکور با اصيل دانستن بعد معنوی دين و تعريفی فرادينی از معنويت در ايجاد همزيستی مسالمت آميز ميان افراد معنوی جهان از هر دين و آيينی می کوشد و از سوی ديگر دين و دينداران را از به اصطلاح تنگناهای قالبی که به زعم ايشان، شريعت به آنان تحميل کرده ، رها کند. اين رويکرد مبتنی بر نگاه کارکردگرا، با مغفول نهادن پشتوانه های نظری دين، خواستار تبيين نوعی معنویت سازگار با مبانی فکری جديد در دنيای مدرن است. به نظر می رسد به رغم آنکه مهم ترين مؤلفه ادعايی اين رويکرد ، تعامل معنويت و عقلانيت بيان شده است ، نمی توان آن را رويکردی عقلانی خواند؛ زيرا بر گزاره هايی مبتنی است که از راه تجربی اثبات پذير نيست و انسان مدرن را در تضاد با اصل عقل خودبنياد به تقليد و تعبد در اين حوزه فرا می خواند. افزون بر آن ، در اين رويکرد، مؤلفه ها سازگاری و يکپارچگی لازم را ندارند و کل ادعا را دچار خودويرانگی می کنند. بعد ديگری که سبب ايجاد چالش در اين رويکرد می شود ، ناکارآمدی نظريه در مقام عمل است. رنج خودفريبی و اضطراب ناشی از ناآگاهی از شرايط آينده، از معضلاتی است که رويکرد معنوی گرا به آن دامن می زند. مقاله حاضر بر اساس رويکردی تحليلی - انتقادی برای بررسی محتوايی و ميزان کارآمدی، رويکرد مذکور را در حوزه معنايی، کارکردها، مولفه های ساختاری و غايات، تحليل و بررسی می کند.