مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مورد تحقیق در نقد و بررسی نظریات خاورشناسان پیرامون قرآن کریم و تألیف عمر بن ابراهیم رضوان از دانشمندان اهل حجاز است. در این پایان نامه بخشی از جلد اول کتاب مذکور که در معرفی ونقد آثار خاورشناسان و بیان لغزشهای آنان در مباحث قرآنی است، ترجمه و تحقیق شده است.

در این بخش از کتاب، دیدگاههای خاورشناسان درباره مآخذ قرآن کریم بررسی شده است. آنان بر این پندارند که قرآن مجموعه ای از عقاید و رسوم دینی پیشنیان مثل بت پرستان، حنفاء و صابئین است. مؤلف چنین پنداری را به نقد کشیده است. در این پایان نامه بخش مذکور ترجمه و تحقیق شده است.

اهداف این پایان نامه آشنایی با روش تحقیق شرق شناسان در موضوعات قرآن شناسی و اسلام شناسی است و شناخت دیدگاه های جدید درباره نسخ در کتب مقدس به ویژه قرآن مجید و نقد و بررسی دیدگاهای شرق شناسان و پاسخ به شبهات مطروحه از جانب آنان است لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی چون زمینه های ایجاد اندیشه ناسخ و منسوخ در قرآن کریم از دیدگاه شرق شناسان چیست ؟ دیدگاه شرق شناسان درباره ناسخ و منسوخ در قرآن و دیگر مسائل اسلامی در سده اخیر دستخوش چه تحولاتی شده و این تحولات ناشی از چیست ؟ را دارد براساس فرضیه های تحقیق از دیدگاه شرق شناسان توجیه نتاقض های موجود میان آیات قرآن به اختلاف میان قرآن و سنت اختلاف میان احکام قرآن و فقه و اختلاف فتاوی فقها زمینه های ایجاد اندیشه ناسخ و منسوخ در بین مسلمانان بوده است . در نیمه اول قرن بیستم عموما شرق شناسان و حیاتی بودن قرآن را پذیرفته بودند و در نتیجه ناسخ و منسوخ را تصرف بشری در این کلام دانستند در حالی که با گذشت زمان و در نیمه دوم قرن بیستم ، با مفروض دانستن ئحیانیت قرآن ، دیدگاه قبلی متعادل شده است . تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر چهار فصل است در فصل اول کلیات و تعاریفی از مسئله ذکر شده است در فل دوم نسخ در قرآن از دیدگاه شرق شناسان مورد بحث قرار گرفته است که شامل بحث از زمینه های پیدایش و گسترش اندیشه نسخ در قرآن از دیدگاه شرق شناسان ، بررسی معنای نسخ از دیدگاه شرق شناسان ، نظر برخی از شرق شناسان درباره وقوع نسخ در قرآن با تطبیق بر انواع نسخ و پیامدهای نسخ در قرآن از دیدگاه برخی شرق شناسان است فصل سوم به نقد و بررسی دیدگاه های مشهور شرق شناسان در مورد نسخ می پردازد که شامل نسخ در قرآن و حدیث ، بررسی دیدگاه علمای شیعه درباره نسخ ، حکمت و انگیزه نسخ در قرآن از دیدگاه مسلمانان و تفاوت مبنایی آن با دیدگاه شرق شناسان ، نقد دیدگاه شرق شناسان در مورد زمینه های پیدایش و گسترش اندیشه نسخ در قرآن ، نقد و بررسی تعاریف شرق شناسان از نسخ و نقد و بررسی دیدگاه شرق شناسان درباره انواع نسخ است و فصل چهارم نیز بررسی روش شناسی شرق شناسان در پژوهش های اسلامی و روند کلی تغییرات آن را شامل می شود براساس نتایج حاصل از تحقیق شرق شناسان توجیه تناقض ها در قرآن ، اختلاف میان قرآن و سنت و اختلاف فتاوی فقها را زمینه های موجد اندیشه ناسخ و منسوخ در میان مسلمانان می دانند محوریت تحقیقات برخی از شرق شناسان درباره پیامدهای نسخ ، تشکیک در اتقان و استحکام متن قرآن ، زیر سوال بردن جنبه الهی و جاودانگی و نیز جهان شمول بودن آن بوده است در بررسی روش شناسی شرق شناسان تا نیمه اول قرن بیستم عموما وحیانی بودن قرآن زا نپذیرفته اند و در نتیجه ناسخ و منسوخ را تصرف بشری در کلام الهی دانسته اند در حالیکه با گذشت زمان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد ، با مفروض دانستن وحیانیت قرآن دیدگاه قبلی متعادل شده است .

خدا معجزه هر پیامبر را مطابق با شرایط روزگارش به او عنایت می کرده است؛ برای مثال معجزه پیامبر| از نوع فصاحت و بلاغت در بالاترین درجه قرار درد؛ زیرا عرب جاهلی همزمان با بعثت رسول خدا| در سخنوری، شعر، فصاحت و بلاغت به شکوفایی والایی رسیده بود؛ از این رو خداوند قرآن را که فصیح ترین و بلیغ ترین کلام وحیانی است بر پیامبر خود نازل کرد. غربی ها از جمله کسانی بودند که به عنوان محقق با این مجموعة هدایت بشری به مقابله برخاستند. این خاورشناسان گرچه سر تسلیم به بارگاه این کتاب آسمانی فرود آورده و زبان به تجلیل و تمجید آن گشوده اند، اما هدف آن ها غیرالهی و غیرآسمانی نشان دادن این کتاب مقدس است؛ برای مثال می گویند که محمد| این قرآن را از ورقة بن نوفل، بحیرای راهب، امیة بن ابی الصلت، امرء القیس، وحی تجربه بشری و دینی یا... گرفته است. برخی از خاورشناسان اشکال های ادبی را مانند وجود جمله های ناقص، کثرت ضمیر در یک جمله و...؛ بر قرآن وارد کرده و گفته اند: که اگر این کتاب وحیانی بود این اشکالات را نداشت؛ اما بدون شک قرآن از هر گونه اشکال، پاک و منزه است و ناتوانی دشمنان اسلام از معارضه و هماوردی با قرآن کریم در طول 1400 سال، آشکارترین دلیل بر اعجاز و وحیانی بودن قرآن کریم است.

مباحث مطرح شده در رساله حاضر به شرح ذیل است: قرآن چیست؟ و چگونه می شود از آن تعریف کرد؟ تفریظ به قلم عالم معاصر ملاصدرالدین یوکسل افادة المرام به قلم مؤلف تفسیر سورة فاتحه و نکات اعجاز و ایجاز آن آغاز سورة بقره و بحث حروف مقطعه بحث هدایت و قرآن بحث ایمان به غیب تعریف ایمان بحث نماز بحث زکات و صدقه ایمان به آخرت و اعجاز موجود در آیة مربوط به بحث دلایل حشر ماهیت کفر قلب های مهر شده اعجاز ایجاز موجود در آیة مربوطه بحث منافقین، تفسیر آیات مربوط به توضیح درباره اعجاز وایجاز نهفته در این آیات 12 مسئله راجع به اعجاز از کتاب اسرارالبلاغه پیگیری بحث منافقین توضیح دربارة ذو تشبیه در دو آیة جداگانه حقیقت عبادت مقدمه و اثبات توحید در مورد نبوت و اعجاز قرآن قیامت و آخرت چند نکتة اعجازی احیاء ارواح و تفسیر آیة مربوط همرا با توضیح نکات اعجازی وایجازی آن بحث آسمان هفتگانه راز خلافت انسان و توضیح آیة مربوطه مقدمه و بحث تعلیم اسماء خلاصه ای از اظهارات مرجع عالی قدر مرحوم آیت ا... عظمی خوی در مورد اعجاز قرآن چگونگی اعجاز قرآن از جلال الدین سیوطی چکیده ای از بحث فخررازی در مورد اعجاز قرآن اعتراف و گواهی فیلسوف ها و علماء مغرب زمین درباره بلاغت و اعجاز قرآن و ملکوتی بودن آن.

پرداختن به سیره رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نه تنها همواره مورد توجه مسلمانان بوده است بلکه جامعه غرب نیز همواره با انگیزه های متفاوت به این مساله اهتمام جدی ورزیده است در حقیقت جامعه غرب که دین اسلام را به عنوان دین محمدی و مسلمانان را به عنوان پیروان محمد می شناختند هیچ گاه از توجه به ابعاد مختلف زندگانی محمد غافل نبودند . نگاهی به تاریخچه رویکرد غرب به سیره رسول اکرم ( صلی الله علیه وآله) از حجم بالای توجه و رویکر غربیان به این مساله حکایت دارد . باید گفت رویکرد به سیره رسول اکرم ( صلی الله علیه وآله) از همان ابتدای طلوع اسلام قابل مشاهده بوده و در طی قرون وسطی این توجه ها ادامه داشته است . عواملی چون جنگ های صلیبی ، فتح آندلس و ... که به آشنایی بیشتر جامعه غرب به اسلام انجامید بر حجم این توجه ها افزود . در عصر رنسانس و تا به امروز نیز زندگانی رسول اکرم از حجم بالایی از توجه برخوردار است . در این میان اسلام شناسان غربی – مستشرقان – تلاش بسیاری نمودند تا به سیره پیامبر اکرم ( صلی الله علیه وآله) پرداخته و به معرفی پیامبر به مردم مغرب زمین پرداختند . این رویکر گسترده با انگیزه های متفاوتی صورت پذیرفت . انگیزه های تبشیری یکی ا ز اصلی ترین دلایل این رویکرد می باشد . در حقیقت پیشرفت اعتقادی و گرایش روز افزون به اسلام تا آنجایی پیش رفت که گروههایی از جامعه مسیحیت را نیز به خود جذب نمود و این مساله فعالیتها ی تبشیری مسیحیت را با مشکلات بسیاری مواجه نمود . لذا جامعه غرب و به ویژه سران کلیسا در صدد بر آمدند تا با آشنایی شدن به اسلام و سیره پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به مبارزه بهتر و سنجیده تری با آیین جدید بر آیند . و به این صورت بود که حجم بسیاری از اتهامات ناروا نه تنها قرون وسطی را در بر گرفت بلکه در عصر رنسانس و تا به امروز نیز این اتهامات وجود دارد انگیزه های سیاسی و استعماری نیز از دیگر عواملی است که مستشرقان را واداشت تا به سیره پیامبر اکرم در راستای تخریب چره اسلام و نبی مکرم اسلام بپردازند . در حقیقت تخریب چهره پیامبر یکی از مسایلی بود که به سبب ایجاد حس حقارت در میان مسلمانان برای ایجاد تسلط بر آنان منجر می گشت . حاصل این رویکرده ا نیز اتهامات بسیاری مانند خشونت ، شهوت پرستی ، تکبر و عدم اخلاص و ... بود که مروری بر منابع اسلامی بی اساس بودن این اتهامات را آشکار می سازد در این میان انگیزه های علمی و تلاش برای شناخت واقعی رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نیز گروههایی از مستشرقان را به واکاوی سیره پیامبر(صلی الله علیه وآله) واداشت وآنان رامجبور به اعتراف درباره عظمت پیامبر اسلام ساخت تا جایی که آنان خود به رد ادعا های بی اساس هم کیشا نشان پرداختند. کلید واژه: مستشرق، سیره، پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) ، تبشیر، استعمار

اسلام، درطول تاریخ خود بیشترین برخورد و روابط را با مسیحیت داشته و بنیانگذار اسلام بیش از همه مورد سوء تفاهم و در نتیجه حمله شدید مسیحیان قرار گرفته است. برای مدت بیش از هزار سال دین اسلام عمده ترین تهدید برای مردم اروپا بود و ازاین رو نویسندگان مسیحی از پیامبر اکرم (ص) تصویری مخدوش و تحریف شده در ذهن خود ساخته بودند. تحولات قرن های شانزدهم و هفدهم میلادی در اروپا، تحقیقات تاریخی را نیز متحول ساخت و از آن پس تحقیقات اروپاییان در مورد اسلام شکل دیگری به خود گرفت، لیکن علی رغم پیشرفت های بسیاری که از این پس درزمینه تاریخ زندگی حضرت محمد (ص) در اروپا حاصل گردید، در نیمه اول قرن بیستم هنوز مقداری از داوری های غلط گذشته ادامه داشت. دیدگاه ها و نقطه نظرات خاورشناسان این دوره در غالب دو بخش عمده زیر قابل بررسی است: 1 شبهات مستشرقان نسبت به پیامبری آن حضرت، حقیقت وحی و مسائل پیرامون آن که بیشتر جنبه اعتقادی دارد. 2 داوری هایی که اسلام شناسان غربی درباره اعمال و رفتار پیامبر (ص) در دوران زندگی و حکومت آن حضرت در مدینه نموده اند و بیشتر جنبه تاریخی دارد.